سلام نو – محمدعلی صف‌آرا: ابراهیم رئیسی، رییس جمهور، در تازه‌ترین سفر استانی خود به استان اصفهان در بازدید از مجموعه صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) متعلق به وزارت دفاع از مدیران این مجموعه خواست که سریعا دست به کار شوند و به نیت حضرت رضا هشت هواپیمای هفتاد و دو نفره بسازند.
اما چرا رئیسی چنین دستوری داد؟ او در سخنان خود در حرم امام خمینی در این باره گفت: در زمان مدیریت آستان قدس رضوی در سفری به تاتارستان از یک مجموعه هلی‌کوپترسازی این کشور بازدید کردم که از آن به عنوان قطب صنعتی در آنجا یاد می‌شد، اما آنچه دیروز در اصفهان دیدم به مراتب ارزشمندتر، پیشرفته‌تر و گسترده‌تر بود.
رسانه‌های دولت این دستور را در راستای خودکفایی ملی و مبارزه با تحریم دانستند، اما آیا این کار واقعا شدنی است؟ دو دلیل محکم به ما می‌گویند که ساخت هواپیمای ملی با هفتاد و دو سر نشین به آن سادگی که رئیسی می‌گوید نیست.
دلیل اول این است که تولید محصولی به پیچیدگی هواپیما اساسا کارِ یک کشور یا شرکت نیست و یک کشور یا شرکت به تنهایی یک هواپیما را نمی‌سازد و کشورهای مختلف یا شعبات مختلف یک شرکت و شرکت‌های کوچک و بزرگی در حاشیه به ساخت یک هواپیما کمک می‌کنند.
مثال ساده این حرف کامپیوترهای اپل است. شما وقتی یک کامپیوتر اپل می‌خرید محصول اپل را می‌خرید اما تمام قطعات آن الزاما تولید شرکت اپل نیست. این مسئله در مورد هواپیما به طور مضاعف صدق می‌کند.
از سوی دیگر تولید محصولاتی مثل هواپیمای مسافربری، جت‌های جنگنده و ناوهای مدرن به تکنولوژی روز دنیا نیاز دارد و به تعبیری تکنولوژی در این محصولات در لبه‌های خود و در اوج تازگی قرار دارد. ایران با تمام پیشرفت‌هایی که داشته متاسفانه به دلیل تحریم‌های مختلف در بسیاری از موارد از لبه‌های تکنولوژی دور است.
دلیل دومی که باعث می‌شود دستور رئیسی از پیش شکست خورده باشد این است که او در حال دوباره تجربه کردن تجربه شکست خورده و مرگبار دولت هاشمی رفسنجانی است.
در آن سال‌ها دولت هاشمی برای گام برداشت در زمینه خودکفایی صنعت هوایی پروژه ای به نام ایران ۱۴۰ را آغاز کرد. ایران ۱۴۰ هواپیمایی ۵۲ نفره بود که اتفاقا در «هسا» مونتاژ می‌شد. این هواپیما در واقع نسخه ایرانیزه شده «آنتونوف ۱۴۰» اوکراینی بود که از تکنولوژی‌های قدیمی روسی استفاده می‌کرد.
نتیجه چه شد؟ عصر ایران در پاسخ به این سوال می‌نویسد: ساخت ایران ۱۴۰ یا بهتر بگوییم مونتاژ آنتونف ۱۴۰ ، در نهایت به یک تراژی و شکست تمام عیار منتهی شد چرا که هیچ کدام از معدود هواپیماهای مونتاژ شده در ایران، عاقبت به خیر نشدند و بنا به اعلام برخی مسوولان، از ۵ فروند تولید شده، ۴ تایش سقوط کردند. حتی در روز افتتاحیه کارخانه نیز که یک هواپیمای آنتونف ۱۴۰ از اوکراین به ایران آمده بود، در مسیرش به کوه برخورد کرد و ۴۴ مهمان افتتاحیه کشته شدند.
در این سال‌ها حتما هسا پیشرفت‌هایی داشته است، اما به دلیل تحریم‌ها پیشرفت‌های دنیا بسیار بیشتر از هسا بوده است. مسئله بعد این است که تحریم‌های امروز ایران و توانایی مالی ایران از اساس قابل مقایسه با دوره هاشمی رفسنجانی نیست. تحریم‌های ایران امروز بسیار گسترده و جدی‌تر است. منابع مالی کشور هم به دلیل تحریم‌ها و کاهش قیمت نفت و کهنه شدن تکنولوژی صنعت نفت و گاز ایران به شدت کاهش یافته است.
در شرایطی که وعده چهار میلیون مسکن در چهار سال رئیسی به تازگی به دو میلیون مسکن در چهار سال کاهش یافته است احتمالا تولید هشت هواپیمای مسافربری هم به یکی دو هواپیمای آموزشی سبک یا چند پهپاد محدود می‌شود.
نظر شما