سوره تغابن و فضیلت خواندن آن

 فرهنگ و هنر: سوره تغابن شصت و چهارمین سوره قرآن کریم است که دارای فضایل زیادی می باشد و جهت امنیت و رفع بلا و دشمن خوانده می شود.

وقتی سخن از قرآن به میان می آید در واقع با کتابی رو به رو هستیم که سراسر خیر و برکت در آن است کتابی که خداوند متعال آن را برای هدایت انسانها نازل کرده خواندن سوره های قرآن همه دارای فضیلت ها و برتری هایی است که مختص خود سوره ها می باشد و نمی توان گفت که یک سوره بر سوره ی دیگری رجحان دارد یا خواندن یک سوره نسبت به سوره ی دیگر ثواب بیشتری دارد در واقع خواص و مزیت سوره ها همان تشویق هایی است که خداوند مهربان برای خواننده ی قرآن هدیه می دهد.

سوره ی تغابن ۶۴ مین سوره از قرآن کریم است که از سوره های مدنی و جزء ٢٨ قرآن کریم می باشد.این سوره با نام تغابن مشهور است چرا که درآیه ی ۹ این سوره ،روز قیامت با نام یوم التغابن (روز حسرت) نام گذاری شده است . از موضوعات با ارزشی که در این سوره در مورد آن بحث شده اشاره به معاد، مسئله ی آفرینش، و چند نکته ی اخلاقی و اجتماعی مانند امید به خدا پسندیدگی قرض الحسنه و خودداری از حسادت است.

آیه ی ١۵ سوره ی تغابن جزٔ آیات مشهور است که همه چیزهایی که در این دنیاست و جزو داراییهای دنیوی محسوب می شوند از جمله اموال و دارایی و فرزندان را وسیله ی آزمایش انسان معرفی می کند و آیه ١٧ که بخشش در راه را وام و بدهی به خدا بیان می کند که اگر کسی در راه خدا بذل و بخشش انجام دهد خداوند ثواب آن را چندین برابر می نویسد.در مورد فضیلت این سوره از پیامبر اکرم روایت شده است که اگر کسی سوره ی تغابن را بخواند مرگ ناگهانی از او دور میگردد.

داستان سوره تغابن
 

در شرح و بیان برهان از ابن بابویه به سند خود از حفض بن غیاث از امام صادق (ع)چنین روایت شده است:هدف از (یوم التلاق) روزی است که فرشتگان و زمینیان با هم رو به رو می شوند،و هدف از (یوم التناد) روزی است که جهنمیان انسانهای بهشتی را صدا می کنند که:(افیضوا علینا من المااو مما رزقکم الله -کمی از آن آب ویا از آنچه خدا روزیتان کرده به ما افاضه کنید)،و هدف از (یوم التغابن) روزی است که بهشتیان ، جهنمیان را زیان دیده می شمارند و هدف از (یوم الحسره) روزی است که مرگ را می آورند و سر می برند تا دیگر هیچ کس دچار مرگ نگردد.

بحث روایتی-سخنی در مورد دشمن بودن بعضی از همسران و فرزندان مومنان و نزول این آیه (ان من ازواجکم و اولادکم عدوا لکم...)

در شرح و بیان قمی در روایت ابی الجارود از امام باقر (ع)چنین آمده که در ذیل آیه (ان من ازواجکم و اولادکم عدوا لکم فا حذروهم) فرموده:این آیه در رابطه با داستان مسلمانانی است که زمانی می خواستند از دار هجرت کوچ کنند و از وطن کافر نشین خود دور شوند زن و فرزندانشان آنها را از این کار منع می کردند و آنها را از رفتن منصرف می کردند و به خداوند سوگند می دادند تا آنها را تنها نگذارند چرا که می گفتند بعد از رفتن شما ،ما از بین می رویم در این میان بعضی ها تسلیم خواسته ی زن و فرزند شده و در دار کفر همان سرزمین کفر ماندگار می شدند در این هنگام آیه ی شریفه آنها را به پرهیز از این کار وا می داشت و به آنان می فرمود تا به اطاعت از زن و فرزند خویش در این مورد نپردازند و یا کسانی نیز بودند که تسلیم نمی شدند و لبیک بر خدا گفته و راه خدا را انتخاب می کردند و از زن و فرزند خود دست می شستند و می گفتند:قسم به خدا اگر شما با من کوچ نکنید و مرا در راه اطاعت از خدا همراهی نکنید دیگر با شما کاری نخواهم داشت و تا همیشه از سوی من هیچ نفعی به شما نخواهد رسید.

اما خداوند بخشنده و مهربان دستور داد پس از اینکه در دار هجرت به زن و فرزند خویش ملحق شدند از قسم خود منصرف شوند و به بهترین نحو با آنان برخورد کنند و صله رحم را به جا بیاورند.(وان تعفوا و تصفحوا و تغفروا فان الله غفور رحیم ).

برتری و منزلت نزول و محتوای سوره تغابن
 

در مورد اینکه سوره تغابن در مدینه نازل شده یا در مکه ،در میان تفسیرگران تفاهمی وجود ندارد.اگر چه بیشتر نظرها بر این است که این سوره مدنی می باشد.در صورتی که عده ای آن را مکی تلقی می کنند و عده ای تنها سه آیه ی آخر را مدنی می دانند و باقی را مکی می دانند.

البته لحن آیه های آخر این سوره با سوره های مدنی هماهنگ است ،ولی ابتدای آن با سوره های مکی بیشتر موافق تر است اما ما طبق یافته های موجود که بیشتر مدنی می دانند، مدنی حساب می کنیم (ابو عبدالله) زنجانی در کتاب گرانبهای (تاریخ القرآن) از فهرست (ابن ندیم) روایت می کند که سوره تغابن بیست و سومین سوره ای است که در مدینه نازل شده است و با توجه به اینکه سوره های مدنی در مجموع ٢٨ سوره است لذا باید گفت این سوره از آخرین سوره های است که بر پیامبر ص نازل شده اما از لحاظ محتوایی این سوره به چند قسمت تقسیم بندی شده است.

۱-شروع سوره که از توحید و صفات افعال خدا صحبت می کند.

۲-با استفاد از علم خداوند از مردم می خواهد که مواظب کارهای خود چه در نهان و چه آشکارا باشند و سرنوشت ملتهای قبل از خود را فراموش نکنند.

۳-در قسمت دیگری ازسوره ،از معاد سخن به میان آمده و اینکه روز قیامت روز (تغابن) و زیان دیده و خوارشدن گروهی و پیروز شدن گروهی دیگر است.

۴-در بخشی دیگر اطاعت از خدا و رسول را دستور داده و بنیان و ریشه های نبوت را محکم تر می کند.

۵-آخرین قسمت سوره مردم را به بخشش و کمک در راه خدا ترغیب می کند از اینکه شیفته امور دنیوی شوند بر حذر می دارد و سوره را با نام و صفات خدا به اتمام می رساند همانطور که شروع کرده بود.

امام صادق می فرمایند : اگر کسی در نمازهای واجبه سوره ی تغابن را بخواند در روز قیامت این سوره یاری رسان او خواهد بود و در روز قیامت به عنوان یک شاهد عادل در نزد خداوند به نفع خواننده سوره شهادت خواهد داد و از او جدا نخواهد شد تا زمانیکه شخص به بهشت وارد گردد.

جابر از امام باقر در مزیت سوره های مسبحات (سوره هایی که با کلمه سبح یا یسبح شروع می شود) نقل کرده است :اگر شخصی همه سوره های مسبّحات را بخواند و قبل از مرگ ظهور امام زمان را ببیند و بعد بمیرد در کنار رسول جای خواهد گرفت .

تآثیرات و برکت سوره تغابن
 

۱) جهت یافتن وسایل گم شده

چنانچه شخصی چیزی در زمین دفن کرده و اما جای دقیق آن را فراموش کرده اگر آیه ی ٧ سوره تغابن را در کاغذی بنویسد و با آب پاکی آن را بشوید و در آن مکانی که گمان دارد شی دفن شده در آنجا کندر بسوزاند و بعد با آب شسته شده آنجا را آبپاشی کند خداوند در یافتن شی گم شده او را راهنمایی می کند.

٢) جهت رفع بلا از دشمن و امنیت

از پیامبر چنین نقل شده است که خواندن سوره تغابن وقتی که با پادشاه و سلطانی روبه رو می شوند که از او ترس و واهمه دارند سبب می شود که شر آن شخص از او دفع گردد.