احکام خرید و فروش کلیه چیست؟

فرهنگ و هنر: این روزها دیده می شود که برخی مبادرت به فروش کلیه در قبال دریافت وجهی می کنند. این موضوع گاها در قالب آگهی دیده شده است؛ اما آیا این اقدام جایز است؟ آیا شرع مقدس چنین جوازی را صادر کرده یا مخالفت دارد؟

خرید و فروش کلیه انسان تعجب نکنید، بازاری است مثل بقیه بازارها. با مشتریانی ثابت و پر و پا قرص. با خریدار و فروشنده ای دست به نقد. تنها تفاوتش این است که خریدار پول زندگی خود را می پردازد.اما آیا این اقدام جایز است؟ آیا شرع مقدس چنین جوازی را صادر کرده یا مخالفت دارد؟ یا حتی فردی وصیت کند که آن را به کسی به صورت رایگان یا در قبال دریافت وجهی هدیه کنند، چگونه است؟

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):

اگر باید شخص ضرر لازم المراعاتی نداشته باشد؛ به خصوص اگر حفظ جان مسلمانی موقوف بر آن باشد، بی اشکال است.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی (مدظله العالی):

فروش و هدیه کلیه از طرف شخص زنده به دیگری جایز نیست و وصیت او هم اعتبار ندارد؛ ولی اگر مسلم باشد که حفظ حیات شخص معین توقف بر استفاده از کلیه میت دارد، بعید نیست که استفاده از آن جایز باشد.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

برداشتن بخشی از بدن انسان زنده برای پیوند زدن در صورتی که قطع آن زیان مهمی داشته باشد مانند چشم و دست و امثال آنها جایز نیست؛ ولی اگر زیان مهمی نداشته باشد مانند قطعه ‏ای از پوست یا نخاع یا یک کلیه در صورت سالم بودن کلیه دیگر با فرض رضایت صاحبش، جایز است (اگر کودک یا دیوانه نباشد)؛ وگرنه به هیچ وجه جایز نیست. هرگاه قطع آن جایز بود، گرفتن پولی به ازای آن نیز جایز است.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

فروش اعضایی که بدل دارد مانند یکی از دو کلیه، اشکالی ندارد؛ ولی احتیاط آن است که پول را در مقابل اجازه برداشتن عضو بگیرد؛ نه خود عضو.

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):

دریافت پول در ازای بعضی از اعضا مانند کلیه مانعی ندارد.

حضرت آیت الله بهجت (ره):

اگر شخصی بخواهد عضوی از اعضای بدن خود مثلا کلیه را به دیگری بدهد یا وصیت کند که بعد از مردن خود آن عضو در مقابل پول یا مجانی برداشته و به دیگری داده شود، در صورتی که نجات مسلمانی متوقف بر آن عضو باشد یعنی راه نجات آن مسلمان منحصر در دادن عضو به او باشد تهیه آن از غیر مسلمان هم ممکن نباشد، اشکالی ندارد.

آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):

فروش عضو در صورتی که ضرر قابل توجهی به بدن نزند با یک غرض عقلایی مثل نجات کسی از مرگ اشکالی ندارد؛ ولی بهتر است در این مورد از آن اجتناب کنید.