سلام نو - سرویس گردشگری: درخت انجیر معابد که در گویش مردمان جنوب کشور «لور» نامیده می‌شود، قدیمی‌ترین و مهم‌ترین درخت جزیره کیش است که در شمال این جزیره و منطقه‌ای موسوم به دره پرتغالی‌ها دیده می‌شود. درختی سر سبز و تنومند که یکی از مهم‌ترین دیدنی های کیش است و هر ساله گردشگران بسیاری برای تماشای این گنجینه و جاذبه طبیعی جزیره، راهی مجموعه درخت سبز می‌شوند. این نوع درخت ۵۰۰ یا ۶۰۰ سال پیش از هند و چین به ایران آمد و در حال حاضر علاوه بر کیش، در دیگر مناطق گرمسیری چون جزیره قشم، بندر چابهار، بندرعباس و بخش‌هایی از سیستان و بلوچستان نیز وجود دارد.
درخت انجیر معابد در نظر بومیان منطقه و بسیاری از افراد دیگر، تنها گیاهی با قدمت ۵۰۰ ساله نیست؛ آنان این درخت را مقدس و نوعی توتم با قدرت فوق طبیعی می‌دانند و با بستن پارچه‌هایی بر شاخ آن، نیازهای خود را طلب می‌کنند. در سال‌های اخیر حصاری دور درخت کشیده و گره‌ها را باز کرده‌اند تا بیش از این، به سلامت کهنسالترین درخت جزیره آسیب وارد نشود.
درخت سبز کیش در کجا قرار دارد؟
دسترسی به درخت سبز کیش به راحتی امکانپذیر بوده و تنها چند دقیقه با شهر باستانی حریره فاصله دارد. در جزیره کیش از میدان المپیک به سمت میدان حریره حرکت کنید؛ پس از میدان خیابانی به نام درخت سبز است که این مجموعه در آنجا واقع شده است. درخت سبز یک انجیر معابد بوده و نام دیگر آن درخت لور می باشد. این درخت ریشه بسیار عمیقی دارد و این عمر آن را تا صدها سال طولانی کرده است. برخی از برگ ها و ریشه ها پس از اندکی رشد کردن از تنه این درخت به صورت چتری آویزان شده اند و زیبایی آن را چند برابر کرده اند. درختان لور در دوره حکومت ایلخانی و تیموری از هند و چین به کیش آورده شد. این امر نشان از آبادانی و توجه به این جزیره در گذشته دارد. انجیر معابد یکی از انواع پوشش های گیاهی جزایر خلیج فارس است و به جز کیش از این درخت در جزیره قشم، چابهار و بندرعباس نیز وجود دارد. اقلیم مناسب رشد این درخت در این مناطق است؛ چراکه بهترین آب و هوا برای حیات آن مناطق گرمسیری و شرجی می باشد.
نحوه دسترسی به درخت انجیر معابد کیش
برای دسترسی به این جاذبه طبیعی و زیبای جزیره کیش، به میدان المپیک کیش رفته و سپس به سوی میدان حریره حرکت کنید. در این میدان با خیابانی تحت عنوان «درخت سبز» مواجه خواهید شد که به محل کاشت درخت انجیر معابد ختم می‌شود.
آدرس درخت انجیر معابد کیش: استان هرمزگان، جزیره کیش، بلوار میرمهنا، میدان المپیک، بلوار المپیک، میدان حریره، خیابان درخت سبز
درخت افسانه‌ای و کهنسال دره سرسبز پرتغالی‌ها در کیش، علاوه بر احترام نزد بومیان منطقه، توجه گردشگران بسیاری را نیز به خود جلب می‌کند. این درخت از درختان لور این ناحیه به شمار می‌آید که شکل ظاهری عجیبی دارد؛ تنه‌ای بسیار قطور، ریشه‌های آویزان و شاخه‌های عمودی، نمایی متمایز از سایر درختان را برای درخت سبز کیش به ارمغان آورده است.
کارشناسان بر این عقیده‌اند که قدمت درخت انجیر معابد به دوران حکومت ایلخانان مغول یا امپراتوری تیموریان می‌رسد. گفته می‌شود در این اعصار از تاریخ ایران، درختان سر سبز لور از نواحی جنوب شرقی آسیا (هند و چین) به کشور آمده و در مناطق گرمسیری چون بندر چابهار، بندرعباس و جزایر قشم و کیش کاشته شده‌اند. بر این اساس قدمت درخت سبز کیش را بیش از پنج قرن (۵۰۰ تا ۶۰۰ سال) و برخی از محققان حتی بیش از ۷۰۰ سال برآورد می‌کنند.
قصه درخت انجیر معابد
درخت سبز کهنسال و زیبایی که قرن‌ها ریشه در تاریخ جزیره کیش دارد، داستان‌ها و افسانه‌های بسیاری نیز در دل خود پنهان کرده؛ افسانه‌هایی که به‌شکل‌گیری یک اعتقاد و تداوم آن دامن زد. این درخت تنومند و زیبا در باور مردم و در گذر زمان به گیاهی با قدرت فوق طبیعی و به عبارتی نوعی توتم (totem) تبدیل شده است.
درخت انجیر معابد در گویش ساکنان جزیره کیش «لور» یا «درخت سبز» نام گرفته و این عنوان را از اعتقاد بومیان به یادگار دارد. مردمان جزیره بر این باورند که درخت سبز، خوش یمنی یا به اصطلاح شگون دارد و از این جهت و به قصد برآورده شدن آرزوهای خود، پارچه‌هایی به شاخه‌های درخت گره زده و نیازهای خود را طلب می‌کنند. این نخ یا پارچه‌های بسته شده بر شاخ درخت با دلبستگی مردمان در هم تنیده شده و «لور» را به درختی سبز و مقدس تبدیل ساخته است. زنده‌یاد «احمد محمود»، نویسنده شهیر ایرانی نیز در رمان دو جلدی «درخت انجیر معابد» به اعتقاد عامه مردم از چند نسل به این درخت اشاره می‌کند:
حتی عمه تاجی هم که زنی تحصیل کرده و روشن‌فکر است به درخت لور اعتقاد دارد و قدرت معجزه‌گر آن را باور دارد:
تاج الملوک عصر روز سه‌شنبه به زیارت انجیر معابد می‌رود. نذرش را ادا می‌کند، شمع می‌گیراند، چند اسکناس ریز به صندوق می‌اندازد و بعد با ترس و لرز می‌رود در صف حاجتمندان ساقه شرقی می‌ایستد.
اول لوح برنجی را با طمانینه می‌خواند و گریه می‌کند. بعد شمع روشن می‌کند و دو شاخه عود می‌سوزاند و بعد التماس می‌کند که فرامرز خان در کنکور دکتری قبول شود. التماس می‌کند که به راه راست هدایت گردد.
آرام آرام اشک می‌ریزد و می‌گوید: «حاجتم را روا کن روا کن ای ساقه شرقی، صاحب کرامات! دلم می‌خواهد فرامرز نامی شود، نام اسفندیار خان را با عزت و احترام زنده کند! ای کسی که با کوه طلای احمر، ثروت‌پرستان را جزا می‌دهد، حاجت دلم را روا کن! دو گوسفند نذر گرسنگان و یک حلقه طلای سه مثقالی نذر خودت روا کن، روا کن.... از پشت سر ذکر هاگا، هگاگا می‌شنود...»
امروزه اما به جهت سلامت و طول عمر معروف‌ترین و پیرترین درخت جزیره، این نخ‌ها و پارچه‌ها باز شده و دورتادور درخت را حصار کشیده‌اند تا کمتر مورد آسیب‌های احتمالی قرار گیرد.
علت نام‌گذاری
درخت انجیر معابد (Ficus religiosa) با نام علمی «فیکوس رلیگیوزا» در واقع یک درخت انجیر زینتی به شمار می‌آید که اصالتا بومی شبه قاره هند است. این درخت در مناطق مختلفی از جنوب ایران مانند بندرعباس، قشم، کیش و چابهار و همچنین نیک شهر در استان سیستان و بلوچستان یافت می‌شود.
در جنوب ایران عموما با نام محلی لور، لول یا لیر آن را می‌شناسند و یکی از کهنسالترین و زیباترین این نوع از درختان در کیش وجود دارد که به درخت انجیر معابد نیز معروف است.
وجه تسمیه این نام به زمان بودا برمی‌گردد و اعتقادی مذهبی مبنی بر مقدس بودن این درخت وجود دارد. بنا به اعتقاد بوداییان «سیذارتا گواتاما» بنیانگذار این آیین، پس از ۶ سال کاوش و پیگیری و آزمودن حقایق زندگی، به رموز بیداری و روشنگری دست پیدا کرد. این اتفاق، در مکانی موسوم به «بودگایا» رخ داد و بودا زیر درختی به نام «بودی» یا درخت بیداری نشست و پس از مراقبه و مکاشفه، به روشنی رسید و به اصطلاح بودا شد.
درخت انجیر مقدسی در معبد ماهابودی هند وجود دارد که نقل است زمان کاشت آن به حدود ۲۸۸ سال پیش از میلاد مسیح برمی‌گردد و به‌طور مستقیم از درخت اصلی آن را نشا زده‌اند. ازاین‌رو، درخت انجیر معابد نزد هندویان قداست بسیاری دارد و در نمادشناسی مذهبی آنان، با برگ‌های قلبی شکل شناسایی می‌شود.
در فرهنگ اهالی جنوب ایران نیز چون هندوها، این درخت همیشه سبز، گیاه خاص و مقدسی است و حرمت بسیاری برای آن قائل می‌شوند. مردمان این ناحیه برای برآورده شدن آرزوهای خویش، به رسم دخیل، نخ و پارچه‌های رنگارنگی بر شاخه‌های درخت انجیر معابد می‌بندند و چشم امید به کرامات آن می‌دوزند.
نظرات