به گزارش سلام نو، تهران با وجود موقعیت مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی دیاری فراموش شده است. حتی تنوع جاهای دیدنی تهران و جذابیتهای آنها نیز نتوانسته غبار و آلودگی را از چهره پایتخت پاک کند و این شهر در میان هیاهو، شلوغی و ترافیک خود غرق شده است.
در این راستا، در سال ۱۳۹۵ طرحی با یک فوریت از جانب شورای شهر تهران به شورای فرهنگ عمومی کشور ارائه شد که پس از تصویب آن ۱۴ مهرماه در تقویم رسمی کشور بنام «روز تهران» نامگذاری شد؛ ولی علت انتخاب این روز و اختصاص یافتن آن به قلب تپنده ایران چه بود؟
تاریخچه تهران
طبق شواهد تاریخی قدمت تهران به ۷۰۰۰ سال قبل میرسد. در این رابطه، کشف اسکلت زنی ۳۰ ساله در منطقه مولوی و نیز وجود تپههای باستانی در تهران مانند تپه باستانی قیطریه گواه این مدعی است. همچنین، در هنگام یورش مغولان بسیاری از مردم ری به تهران، که در آن دوره از آبادیهای سرسبز و پرجمعیت شمال ری بوده، مهاجرت میکنند.
در دور صفوی، طهران همچنان بهعنوان یکی از آبادیهای ری محسوب میشد تا اینکه در این دوره بهدلیل ارادت ویژه شاه طهماسب به امامزاده حمزه (ع)، جد اعلای صفویان، مورد توجه وی قرار میگیرد. در این راستا، او دستور میدهد در طهران که نسبت به ری خوش آب و هواتر بوده، برایش اقامتگاه و برج و بارویی درخور شاهنشین صفوی، گرداگرد طهران ساخته شود.
به جرات میتوان این دوره را آغاز تبدیل طهران از آبادی به شهر نامید؛ تا اینکه طبق شواهد تاریخی ٢٣٠ سال قبل، آقا محمد خان قاجار، روز یکشنبه ۱۱ جمادیالثانی ۱۱۷۴ قمری، همزمان با عید نوروز در کاخ گلستان تاج سلطنت ایران را بر سر گذاشت و تهران را مرکز پادشاهی خود قرار داد. اگرچه آن روزها، وی حتی تصورش را هم نمیکرد که این تصمیم، روزی کلانشهری با این عظمت را به وجود آورد.
انتخاب تهران دلایلی داشت؛ نخست آنکه این شهر مشرف به سراسر فلات ایران بود. یعنی از این نقطه کانونی میتوانست تا کرانههای شمالی خلیج فارس و دریای مکران را زیر نظر داشته باشد. البته سواحل دریای خزر نیز پشت سر او بود. آقا محمدخان در عین حال برآمده از ایل قاجار بود، که در دو سوی رودخانه گرگان به سر می بردند. جایگاه ایل در پشت سر او موجب اطمینان و دلگرمیاش میشد و در روزهای دشوار میتوانست به میان ایل خود بگریزد.
تا انقلاب مشروطه، طهران عمدتا با عنوان دارالخلافه شناخته میشده است. بهویژه اینکه در زمان سلطنت ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه، مرکز پادشاهی ممالک محروسه ایران به «دارالخلافه ناصری» و «دارالخلافه مظفری» شهرت داشت.
تا اینکه در مردادماه ۱۲۸۵ فرمان برپایی مشروطیت به امضای مظفرالدین شاه قاجار میرسد و اولین جلسه مجلس شورای ملی در ۱۴ مهر همان سال در کاخ گلستان و در حضور شاه قاجار تشکیل میشود. بهدنبال تشکیل نخستین دوره مجلس شورای ملی، قانون اساسی ایران نیز تصویب و طهران رسماً و بهطور قانونی به پایتختی ایران انتخاب میشود.
وجه تسمیه نام تهران
درباره ریشه نام تهران نظرهای متفاوتی وجود دارد. به اعتقاد برخی تهران یعنی دامنه گرم در مقابل شمران که دامنه سرد است. برخی بر این باور هستند که سراسر دشت پهناوری که امروز تهران بزرگ خوانده میشود، در میان کوههای اطراف، گود به نظر میرسید و بدین سبب «تَهِ ران» نامیده شد. تعدادی نیز تهران را (تَهِ ران) میدانند چون در گذشته به هنگام حمله دزدان و دشمنان، مردم به انتهای خانههای مانند غارشان (زیرزمینها) پناه میبردند.
مهرالزمان نوبان صاحب نظر در ریشه نام شهرها و روستاها میگوید: برخی گفتهاند در گذشته دور تیرهای از خاندان طاهری خراسان در اینجا زندگی میکردند. ازاینرو به این شهر «طاهِران» گفتند. طرفداران این نظریه میگویند «طاهران» بعدها به «طِهران» تبدیل شد.
حسین کریمان در کتاب قصران می نویسد: تهران در اصل گِهران بوده بهمعنی جای گرم (گِه: گرم + ران: جا) در برابرِ شِمیران که جای سرد است. شِم و سِم بهمعنی سرد است و شمیران و سِمیرُم بهمعنی جای سرد است. تبدیل «گ» در «گِهران» به «ت» در گویش مردم قصران و آبادیهای پیرامون طبیعی است. همان گونه که «گِل» را «تیل» یا «تِوِل» تلفّظ میکنند.
همزمان با جنبش مشروطه که تغییرات بسیاری در ادبیات و نگارش زبان فارسی به وجود آمد، کمکم املای تهران رواج یافت و پس از تاسیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در دوره پهلوی اول، طهران به تهران تغییر کرد.
چرا ۱۴ مهر، روز تهران است؟
تا سال ۱۳۹۵ در تقویم ایران روزی برای تهران ثبت نشده بود، تا اینکه نمایندگان چهارمین دوره شورای اسلامی شهر تهران تصمیم گرفتند بهدلیل موقعیت استراتژیک تهران و نیز اهمیت انتخاب این شهر بهعنوان پایتخت در تاریخ معاصر ایران، روزی برای تهران در تقویم رسمی کشور ثبت شود.
ازاینرو، ۱۴ مهر بهدلیل اهمیت این روز در تاریخ معاصر ایران و آغاز فرآیندی که موجب رسمیت یافتن پایتختی تهران در قانون اساسی وقت شده بود، بهعنوان روز تهران پیشنهاد شد. این طرح پیشنهادی در قالب یک فوریت به شورای فرهنگ عمومی کشور فرستاده شد. در تیرماه ۱۳۹۵ این طرح به تصویب شورای فرهنگ عمومی کشور رسید.
برنامههای روز تهران
در این روز تورهای گردشگری به گردش در تهران و معرفی جاذبههای گردشگری پایتخت میپردازند؛ همایشهای کوهنوردی خانوادگی، عکاسی و نقاشی، قصه گویی برای کودکان و… برنامههایی است که اغلب در این روز برگزار میشود.
نظر شما