سلام نو - سرویس گردشگری: دامغان، سرزمینی است زیبا که در بین سایر شهرهای ایران، قدمتی بس طولانی و باستانی دارد. به گونه‌ای که می‌توان آن را در گروه کهن‌ترین و باستانی‌ترین شهرهای پارتی ایران جای داد.
این شهرستان نیز همانند بسیاری از شهرهای تاریخی ایران مملو از دیدنی‌ها و جاذبه‌های تاریخی و گردشگری است. «برج چهل دختر» نمونه بارزی از بناها و آثار تاریخی ارزشمند ایران کهن و یکی از جاهای دیدنی دامغان است. بنایی که با گذشت بیش از هزار سال همچنان محکم و استوار قد برافراشته و در مقایسه با دیگر آثار تاریخی، خسارت و آسیب کم‌تری را به خود دیده است. برج، درست در مرکز شهر دامغان و در محوطه امامزادگان «محمد و جعفر» قرار دارد. هرچند قرارگیری آن در پشت امامزاده جعفر، درواقع کمی دید آن را مختل کرده و به نوعی مانع دیدن این اثر تاریخی می‌شود. این در حالی است که این برج در قسمتی پایین‌تر از سطح زمین‌های مجاور قرار دارد و همین مسئله بر دیده شدن برج توسط مردم از فاصله‌ای دورتر، اثر منفی گذاشته است. باستان‌شناسان معتقد هستند که قرون چهار و پنج هجری قمری را می‌توان از شاخص‌ترین سده‌های تاریخی در ایران به جهت معماری و ساخت بناها و سازه‌هایی که از آن‌ها به برج‌ها یاد می‌شود، معرفی کرد. بناهایی که با بهره‌مندی از تزئینات آجری، به نوعی کاملا هنرمندانه و ظریف توانسته است سادگی و سردی خشت‌هایی که در ساخت عمارات مورد استفاده قرار می‌گرفت را در نظر بیننده، زیبا و گرم سازد. نوعی آمیختگی از سادگی و زیبایی که خاص دورانی از تاریخ ایران‌زمین بوده است.
سرگذت برج
شهرستان دامغان که در فاصله ۱۱۸ کیلومتری مرکز شهر سمنان قرار گرفت است دارای آثار و بناهای تاریخی ارزشمندی است. جالب است بدانید قدیمی ترین مسجد ایران به نام مسجد تاریخانه در شهر دامغان قرار گرفته است. از آثار و وسایلی که از شهر دامغان کشف شده حاکی از رشد و شکوفایی این شهر در زمان با حکومت آل بویه، آل زیار می دهد.
در واقع قرن ۵ و ۶ را می توان دوران گسترش و توسعه هنر آجرکاری دانست بنابراین اکثر مقبره و مساجدی که در این دوران ساخته شده مانند مسجد جامع اصفهان، مقبره پیر علمدار دامغان و برج چهل دختران مزین به هنر آجرکاری است. در میان مقبره و آرامگاه‌های برجی در دامغان مانند برج طغرل، برج مهماندوست، و برج چهل دختران از زیبایی چشمگیرتری برخوردار است.
برج چهل دختر دامغان به قدری ماهرانه ساخته شده است که بدون هیچ گونه آسیبی تا کنون برجای مانده است تا نشان دهنده‌ی هنر و مهارت معماران زمان خود باشد. این برج زیبا که قدمت آن به زمان حکومت سلجوقیان باز می‌گردد در صحن امام زاده جعفر شهر دامغان قرار گرفته است و به دستور ابوشجاع اصفهانی ساخته شد.
به دلیل قدمت بالای این بنا دور از انتظار نیست که این برج نیز از خشت خام ساخته شده باشد که در اثر گذر ایام قسمتی از آن تخریب شده باشد و دوباره در قرن ۴ و۵ به فرمان ابوشجاع که هنور اطلاعاتی برای صحت هویت آن در دسترس نیست این بنا با توجه به طرح اولیه اش مورد بازسازی قرار گرفت اما اینبار با استفاده از آجرهایی که در برابر آب و فشار مقاوم هستند.
معماری برج
نقشه کلی برج به صورت دایره‌ای که بدنه استوانه‌ای با استفاده از اصول ریاضیات و به صورت دقیق ساخته شده و همین امر سبب شده است تا حوادث طبیعی کم‌ترین صدمه و آسیبی بر بدنه و پیکر برج، وارد نکرده است. هرچند در ساخت برج از آجرهای ظریف استفاده شده است، اما این آجرها به گونه‌ای هنرمندانه و زیبا روی یکدیگر کار شده است که بیننده تصور می‌کند در چسباندن و قرارگرفتن آن‌ها، از هیچ نوع ملاطی استفاده نشده است. برج دارای مدخل ورودی است که دارای ۲ متر و نیم ارتفاع و حدود ۲ متر عرض است. این مدخل به صورت یک دهلیز کوچک و در بدنه برج، تعبیه شده است. همچنین طاقی هلالی شکل در درگاه وجود دارد که روی ستون‌های کوچکی به شکل استوانه‌ای و باریک که در دو طرف قرار دارد، سوار شده است. ستونچه‌هایی که روی یک قاعده چهارگوش به ارتفاع ۲۵ سانتی‌متر قرار گرفته است. بر ستونچه‌ها تزئیناتی زیبا و وچشم‌گیر انجام شده است که هر کدام با استفاده از آجرپاره‌های کوچکی که درون ملاط اصلی فرو رفته است، صورت گرفته است. در نمای اصلی مقبره به خوبی می‌توان علیرغم استوانه‌ای بودن شکل بنده برج، تغییر قطر بدنه را که از پایین به بالا کم‌تر می‌شود به وضوح مشاهده کرد.
طرح درون برج به شکل دایره و بدنه آن نیز همانند نمای خارجی به صورت استوانه‌ای است. از بخش داخل برج، پوششی به شکل قبه آن را مستور کرده است که در مرکز این قبه سوراخی که مسدود شده است، مشاهده می‌شود. کل بدنه را با گچ پوشانده‌اند و قسمت کف آن را نیز با آجر فرش کرده‌اند. همانگونه که پیش‌تر نیز بیان شد، داخل برج قبری ساده قرار دارد که تناسبی با ساختمان برج نداشته و به نظر می‌رسد در دورانی بعد از ساخت برج، در این بخش قرار گرفته است. معماران و باستان‌شناسان، ساخت بناها را که از ترکیب دو عنصر آب و خاک تشکیل شده است، معماری عریان ایرانی می‌نامند و معتقدند که این نوع معماری شگفت‌انگیز، با آجرکاری به نهایت کمال می‌رسد. ایشان براین باورند که ساخت آجرهای مقاوم در برابر آب، فشار و رنگ‌های متنوع و مختلف بر اساس تجربه آن هم از نوع کاملا آگاهانه و نیز بهره‌مند از علم شناخت جنس خاک و ترکیبات آن بدست خواهد آمد. آجرکاری که با به‌کارگیری آن در بنا، می‌توان هنرمندی و ذوق مردان سازنده اثر را مشاهده کرد. ذوق و هنری که با ارائه نماهای تزئینی آن هم متناسب با شکل و هیئت کلی ساختمان، ظهور می‌کند و تماشاگر را محو دیدن می‌سازد. این زیبایی و این هنر به خوبی در برج چهل دختر دامغان پیاده شده و به اوج و کمال رسیده است. همچنین در این اثر کهن، از خط به جای تصویر آن هم برای تزئین استفاده شده است که خود از شاخصه‌های معماری ایرانی در عصر میانه است؛ عصری که در آن زمان ایرانیان و هنرمندان ایرانی از خط کوفی در نوشتن و کلام به طور معمول استفاده می‌کردند و این نوع تزئین در برج چهل دختران، تزئینی همراه با قداستی بی‌نظیر را به ارمغان آورده است. باتوجه به اسناد و متون ثبت شده به نظر می‌رسد که برج همانند بسیاری از بناهای عصر میانه که بیشتر به منظور آرامگاه، زیارتگاه و یادبود ساخته می‌شد، به عنوان یک آرامگاه خانوادگی احداث شده است.
مناسب‌ترین زمان بازید از برج
از آنجایی که سمنان جز استان‌های بیابانی و نیمه بیابانی می‌باشد بهتر است فصول گرمتر ونیمه اول سال را برای بازدید از این شهر انتخاب کنید.
نظر شما