سلام نو - سرویس گردشگری: غار کرفتو یکی از دیدنی های استان کردستان است که در ۶۷ کیلومتری شهر دیواندره قرار دارد. این غار آهکی و باستانی در دوران مزوزوئیک شکل گرفته و در طی زمان‌های مختلف مورد سکونت و استفاده انسان قرار گرفته است. از دلایل اهمیت غار کرفتو وجود کتیبه‌ای ارزشمند به خط یونانی در طبقه سوم است که بر اساس آن، این مکان را به هرکول، یکی از خدایان یونان باستان نسبت می‌دهند. غار کرفتو در سال ۱۳۱۸ در فهرست میراث ملی کشور قرار گرفته است.
تاریخچه حضور انسان در غار کرفتو
در بررسی‌های انجام شده در سال ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰، مشخص شد که این غار از هزاره‌های پنجم و چهارم قبل از میلاد پناهگاه انسان بوده است. تا قبل از این بررسی‌ها، باور محققان بر این بود که این غار از دوره سلوکیان به بعد، یعنی سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان و دوره اسلامی محل سکونت بوده، اما تحقیقات نشان داد این غار به لحاظ زمانی قدمت بسیار بیشتری داشته و هم‌همزمان با غار کانی میکائیل در یک کیلومتری کرفتو مورد استفاده قرار گرفته است.
آنچه به طور قطع می‌توان درباره کرفتو گفت این است که تا قبل از دوره اسلامی، محلی برای پرستش و عبادت بوده، اما بعد از این دوره به محل سکونت و پناهگاهی مردم تبدیل شده است. این موضوع حتی در عنوان غار نیز به وضوح دیده می‌شود به طوری که حتی امروزه مردم محلی از آن به عنوان قلعه کرفتو یاد می‌کنند.
علت نام‌گذاری
در مورد نام غار کرفتو نظرات مختلفی وجود دارد. گفته می‌شود که احتمالا کرفتو ترکیبی از دو واژه «کرف» و «تو» است. واژه «کرف یا کرفت» در زبان پهلوی به معنی ثواب و در اوستا به معنی «ستایش» و واژه «تو» نیز در زبان‌های باستانی چون سومری و عیلامی به معنی خورشید و گرما است. در زبان کردی امروزی نیز برای گرما کلمه «تاو» و برای خورشید «هه‌تاو» به کار می‌برند؛ بنابراین اگر این ترکیب درست باشد، کرفتو به معنی ستایشگاه خورشید است و احتمال می‌رود این غار و قلعه یکی از معابد مهرپرستی در کردستان بوده است.
غار کرفتو در گذشته مأمن و پناهگاه مردم در هنگام حمله اقوام مختلف بوده است و به همین دلیل در میان مردمان محلی منطقه،با نام غار قلعه کرفتو یا «قه لای که رفتو» شناخته می‌شود.
برخی نیز معتقدند که واژه کرفتو در اصل «گرفتو» بوده است که در زبان کردی به معنی گرفته شده و فتح شده است. هرچند این غار دوره‌ای در اثر یورش و تهاجم آسیب‌دیده و پس از یک جنگ خونین فتح شده است، بسیاری بعید می‌دانند که نام محل در اثر این فتح و پیروزی باشد.
نحوه دسترسی غار کرفتو
برای رسیدن به غار کرفتو، به سمت کردستان شهرستان دیواندره حرکت کنید. در مسیر جاده دیواندره-سقز وارد جاده تکاب-ایرانخواه شوید. در مسیر خروجی جاده کرفتو را خواهید دید.
مسیر اول: اگر تصمیم گرفتید از سمت دیواندره به سمت کرفتو حرکت کنید، کافی است خود را به جاده دیواندره-سقز حرکت کنید و سپس وارد جاده تکاب-ایرانخواه شوید. در ادامه مسیر به منطقه‌ای به نام گور علی بابا می‌رسید. بعد از عبور از این منطقه جاده شوسه کرفتو را در پیش بگیرید تا به غار کرفتو در مقابل چشمان‌تان ظاهر شود.
مسیر دوم: اگر از تکاب سفر خود را آغاز می‌کنید ، وارد جاده تکاب-ایرانخواه شوید. بعد از عبور از منطقه چپدره وارد کردستان شوید. این مسیر را ادامه دهید تا به ابتدای جاده کرفتو برسید. سه کیلومتر بعد از روستای یوزباش کندی، غار کرفتو منتظر شماست.
معماری غار
دهانه ورودی غار کرفتو در ارتفاع ۲۰ تا ۲۵ متری از دامنه کوه قرار دارد که در گذشته پلکانی برای دسترسی به آن وجود نداشت؛ اما اکنون با کمک ۱۸۰ پله می‌توانید به‌راحتی از آن بالا بروید. مسیر اصلی غار کرفتو نزدیک به ۷۵۰ متر طول دارد و ارتفاع سقف آن از یک تا ۱۲ متر متفاوت است. این غار دارای تالارهایی با ارتفاع بالا، مسیرهای پرپیچ‌وخم، دالان‌ها و دهانه‌های متعددی است که به یکدیگر راه دارند و تاکنون کسی قادر به شناسایی تمامی این مسیرها و تهیه نقشه کامل از آن نبوده است. همچنین به خاطر ریزش‌هایی که در طی زمان در صخره‌های بیرونی در پیرامون دهانه ورودی و در مجموعه معماری صخره‌ای ایجاد شده است، تعداد اتاق‌ها و راهروهای موجود در کلیه طبقات به روشنی قابل تشخیص نیست.
غار کرفتو دارای معماری صخره‌ای و دستکند است.
در قسمت جلوی غار کرفتو چهار طبقه معماری صخره‌ای و دستکند زیبا وجود دارد. در هر طبقه اتاق‌هایی تودرتو و نورگیرهایی به‌سمت بیرون غار وجود دارد. طبقه چهارم غار کرفتو بهترین دید را به کوه مقابل دارد که به گفته مردمان محلی، دارای شکلی شبیه به سه دختر و یک مرد خیاط دارد. زیباترین معماری غار، در طبقه سوم آن است. در این طبقه در تراشیدن و کندن اتاق‌ها دقت کافی به کار رفته است و سقف‌ها نیز به شیوه کمانی ایجاد شده‌اند. علاوه بر این، درگاه‌ها و پله‌های آستانه آن، پنجره‌ها و نورگیرهای اتاق‌ها از نظر تزیینات به کار رفته از اهمیت خاصی برخوردار هستند. بقایای یک تنوره با پله‌های سنگی نیز در این طبقه دیده می‌شود که به مجرای آب زیر غار دسترسی داشته است. اکنون قسمت‌های زیادی از این تنوره تخریب شده و جز خرده سنگ، چیزی از آن باقی نمانده است.
در غار کرفتو کتیبه‌ای به خط یونانی وجود دارد
بالای سر در ورودی یکی از اتاق‌های طبقه سوم، کتیبه‌ای یونانی وجود دارد که بر اساس آن، برخی این غار را معبد هراکلس یا هرکول می‌دانند و عده‌ای نیز معتقدند که احتمالا این غار مدتی به‌صورت موقت مورد سکونت سلوکیان قرار گرفته است. ترجمه کتیبه این‌چنین است:
این خانه هراکلس است؛ هر کس در آن وارد شود، در امان است. آنجا که هراکلس سکونت دارد، باشد که پلیدی در آن راه نیابد.
در طبقات مختلف غار کرفتو، روی دیواره‌های برخی از اتاق‌ها و راهروهای عبوری، نقوشی به‌صورت تجریدی از حیوانات، انسان و گیاه حجاری شده است و نقش‌هایی چون مارال، گوزن، سوارکار با اسب و حیواناتی ناشناس دیده می‌شود. در این میان، نقش‌های مارال در طبقه دوم از سایر نقوش قدیمی‌تر است
نظر شما