سلام نو _ سرویس گردشگری: حمام فین در باغ فین کاشان است. این حمام قدیمی به‌دلیل قتل میرزا تقی‌خان امیرکبیر، صدراعظم ناصرالدین شاه قاجار مشهور است. میراث جهانی یونسکو بنای حمام فین را در ۱۵ آذرماه سال ۱۳۱۴ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رساند. در پی تلاشی چندساله، یونسکو نیز در سال ۲۰۱۱ میلادی، باغ فین را که حمام فین نیز در آن مجموعه قرار دارد، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت کرد. در قسمت جنوبیِ باغ فین دو حمام وجود دارد که به حمام کوچک و بزرگ معروفند. حمام کوچک از آثار دوره صفویه و همراه با بنای اولیه باغ فین ساخته شده‌است. حمام بزرگ در دوران قاجاریه به‌فرمان فتحعلی شاه ساخته شده‌است. حمام بزرگ مخصوص امرا و حمام کوچک اختصاص به استفاده خُدّام داشته‌است.
اتفاق باورنکردنی در حمام فین
حمام فین از بنای موجود در باغ فین است که امروزه به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی کاشان به شمار می‌رود. دو حمام در این باغ وجود دارد که شامل حمام سلطنتی و حمام صفوی می‌شوند. حمام صفوی به‌خاطر وقوع حادثه تاریخی قتل امیرکبیر در ۲۰ دی ۱۲۳۰ هجری شمسی از شهرت بیشتری برخوردار است. حمام صفوی شهرت زیادتری دارد؛ چراکه یکی از تلخ‌ترین حوادث تاریخ ایران یعنی قتل صدراعظم شایسته‌ای همچون امیرکبیر در آن رخ داده است. امیرکبیر، صدراعظم ناصرالدین شاه، به دستور وی(ناصرالدین شاه) در گرمخانه حمام کوچک و درکنار حوض مرمرینی که در میان گرمخانه وجود دارد به قتل رسید. در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی این دو حمام بر اساس طرح اولیه خود مرمت و پس از آن نیز بارها تعمیر و بازسازی شده‌اند.
حمام کوچک: در اواخر دوره صفویه، حمامی کوچک در بخش جنوبی باغ ساخته شد؛ اما تاریخ دقیق ساخت و بانی آن مشخص نیست. نکته قابل‌توجه این حمام، وجود هفت کاشی قدیمی در قسمت خزینه است که حدود ۵۰۰ سال قدمت دارند. این حمام به‌منظور استفاده خدمتکاران ساخته شده بود؛ به همین دلیل از حیث معماری، ویژگی بارزی ندارد و علت شهرتش به رویداد تاریخی قتل امیرکبیر برمی‌گردد که در آن به وقوع پیوست. پس از این واقعه، باغ فین و حمام آن به فراموشی سپرده شد و در دوره مشروطه، اشرار تمام سنگ‌های مرمر و مصالح گران‌بهای آن را به غارت بردند.
حمام بزرگ: حمام سلطنتی یا حمام بزرگ، در دوره قاجار به دستور فتحعلی شاه ساخته شد. در کنار ساخت حمام جدید، حمام کوچک که پس از پایان دوره صفوی از رونق افتاده بود، به دستور شاه مورد مرمت قرار گرفت. هر زمان که شاهان قاجار برای تفرج به باغ فین می‌رفتند، از این حمام استفاده می‌کردند و حمام کوچکی نیز برای خدمه بود که در ایامی از هفته استفاده از آن برای عموم مردم آزاد می‌شد. از آن جا که حمام بزرگ برای استفاده فرماندهان و بزرگان دربار بود، به‌لحاظ معماری اهمیت داشت و علاوه بر ستون‌های مرمر، سقف آن مزین به نقاشی‌های فوق‌العاده‌ای بود.
بخش های مختلف حمام فین
در هریک از حمام‌ها، قسمت‌هایی شامل ورودی، گرمخانه، آب‌نما، خزینه، محل نظافت و سربینه (رختکن) به‌چشم می‌خورَد. کانال‌هایی جهت تعویض آب خزینه‌ها و حوضچه‌ها در کف حمام‌ها وجود دارد. دیوار حمام‌ها با عایق رطوبتی مخصوص (ماسه، آهک یا ساروج) پوشانده شده‌است. این حمام دارای دالان‌ها و راهروهای زیادی است و معماری زیبایی دارد.
حمام بزرگ: قسمت‌های مختلف حمام بزرگ عبارت‌اند از راهی فرعی به حمام برای رساندن وسایل به افراد داخل حمام، سربینه (رختکن) و صحن اصلی حمام. صحن اصلی حمام شامل شاه‌نشین، خزینه، اتاق‌های حجامت، حوض آبگرم، حوض آب نیمه‌گرم و حوض آب سرد می‌شود. دیواره‌های حمام از ساروج ساخته شده است تا رطوبت به پایه‌ها و دیوار بنا آسیب نرساند. روشنایی حمام نیز از طریق حفره‌های سقف به نام جامگاه تامین می‌شد که نور طبیعی را وارد حمام کرده و در عین حال، دید از بالای پشت‌بام حمام را غیرممکن می‌کرد.
سربینه: حمام بزرگ دو سربینه دارد. سربینه اول که به ورودی نزدیک‌تر است، سکویی در انتها و بخاری دیواری دارد. در این سربینه نورگیرهایی مزین به کاشی‌های مشبک وجود دارد که به باغ باز می‌شوند و چشم‌انداز دلپذیری ایجاد کرده‌اند. سربینه دوم، حوضی در میانه و مسیر ترددی در ضلع شرقی دارد که کف آن پایین‌تر از سطح سربینه است. به نظر می‌رسد که در گذشته افراد هنگام خروج از حمام ابتدا از سربینه دوم و سپس از سربینه اول استفاده می‌کردند؛ به این ترتیب که پس از استحمام و خروج از گرمخانه، ابتدا پا را در حوض سربینه دوم می‌شستند و در هوای ملایم آنجا بدن را خشک می‌کردند و آماده رفتن به سربینه اول و پوشیدن لباس می‌شدند.
تون: آب حمام به‌وسیله تون (آتشدان یا آتشخان) گرم می‌شد که محل افروختن آتش بود و در وسط خزینه قرار داشت. تون به‌صورت حفره‌ای بود که از پایین به فضای بیرون راه داشت. شخصی که به او تون تاپ می‌گفتند، هیزم را زیر تون می‌ریخت و آن را روشن می‌کرد. روی تون در کف خزینه یک ورقه مسی قرار داده شده بود؛ دور ورقه را با ملاط محکمی به هم می‌بستند تا مانع نفوذ آب به زیر آن شود. با داغ‌شدن ورقه مسی، دمای آب خزینه به ۴۰ درجه می‌رسید. گرمای فضای حمام نیز به‌وسیله کانال‌های گربه‌رو در زیر کف حمام تامین می‌شد. در واقع، کانال‌های گربه‌رو حرارت و دوده‌های داخل تون را به دودکش‌ها می‌رساندند تا با این‌کار کف حمام گرم شده و دودها از تون به بیرون هدایت شود. ابعاد آن‌ها اندازه قامت خمیده یک انسان بود و هر از گاهی نیاز به تمیزکاری و مرمت داشته‌اند.
مسیر دسترسی به حمام فین کاشان
حمام فین در جنوب شهر کاشان در دل منطقه‌ای سرسبز و خوش‌آب‌وهوا قرار دارد. در گذشته روستایی با نام فین در این منطقه وجود داشت که امروزه بخشی از شهر کاشان است و در انتهای خیابان امیرکبیر قرار دارد. حمام فین در انتهای بلوار امیرکبیر قرار دارد. بلوار امیرکبیر یکی از طولانی‌ترین بلوارهای کاشان است که تقریبا تمام خیابان‌های مهم کاشان از جمله خیابان مدرس، خیابان بهشتی، خیابان ۲۲ بهمن و غیره را قطع می‌کند. به همین خاطر از هر کجای کاشان که خودتان را به بلوار امیر کبیر برسانید، در ادامه فقط کافی است که مسیرتان را به‌سمت جنوب ادامه دهید. در انتهای این بلور با تابلوهای راهنمایی برای دسترسی به حمام روبه‌رو خواهید شد.
آدرس: استان اصفهان، کاشان، خیابان امیرکبیر، باغ فین
نظر شما