سلام نو _ سرویس گردشگری: محمد غفاری از اولین تحصیل‌کردگان ایرانی در فرنگ و از افراد پرنفوذ دوره قاجار بود. محمد با خواهر مفتاح‌الملک یکی از مقامات دربار ازدواج کرد که ثمرهٔ این ازدواج یک دختر به نام نصرت و پسری به نام حسینعلی‌خان شد. وی با حضور در دربار، ابتدا لقب خان، سپس پیشخدمت مخصوص دریافت کرد. پس از چندی ناصرالدین شاه، تحت تأثیر آثار او قرار گرفت و خود به شاگردی او درآمد و او را در ابتدا به لقب نقاش‌باشی و سپس به لقب کمال‌الملک منصوب کرد. «کمال‌الملک» پیشنهادِ محمدحسین فروغی بود. محمد در مدت حضور در دربار ۱۷۰ تابلو کشید که معروف‌ترین آن‌ها تالار آینه است و اولین تابلویی است که آن را با تحت عنوان «کمال‌الملک» امضا کرده‌است.
سبک و سیاق نقاشی‌های کمال الملک
کمال‌الملک از همان آغاز فعالیت هنری‌اش تمایلی قوی و آشکار به روش و اسلوب طبیعت‌گرایی اروپایی داشت. با ظهور کمال‌الملک وظیفه‌ای جدید برای نقاش دربار معین شد. او می‌بایست رویدادها، اشخاص، ساختمان‌ها، باغ‌ها و غیره را همچون عکاسی دقیق ثبت کند تا به عادی‌ترین مظاهر زندگی و محیط درباری سندیت تاریخی بخشد. بی سبب نیست که کمال‌الملک در این دوره اغلب پرده‌هایش را با افزودن شرحی درباره موضوع رقم می‌زد؛ مثلاً: طبیعت بی‌جان با گلدان و پرنده شکار شده، ۱۲۷۳ خ. کمال‌الملک با این زمینه فکری و هنری به اروپا رفت.
کمال‌الملک در موزه‌های اروپا، آثار استادان رنسانس و باروک را دید و شیفته آن‌ها شد. او منطقاً به لحاظ فرهنگی، ذهنی و سابقه هنری آمادگی رویارویی و احتمالاً بهره‌گیری از جنبش‌های دریافتگری (امپرسیونیسم) و پسا-دریافتگری را نداشت اما از آثار او بر می‌آید که زیبایی‌شناسی کلاسیسیسم رنسانس و سبک و اسلوب بغرنج هنرمندانی چون رامبراند را نیز به درستی درک نکرد با این حال آکادمی‌گرایی در او قوت گرفت و هنگامی که به ایران بازگشت بیش از پیش به هنر دانشگاهی سده نوزدهم وابسته شده بود. حتی بعداً در بازنمایی موفقیت‌آمیز برخی موضوع‌های اجتماعی نیز از این وابستگی رهایی نیافت.
او اساساً چهره‌نگار و منظره‌نگار بود و در تک‌چهره‌هایی چون «سید نصرالله تقوی» قابلیت و مهارت خود را به حد کمال نمایان ساخت. کمال‌الملک با کوشش‌های خود در مقام نقاش و معلم، پاسخی متناسب با شرایط اجتماعی و فرهنگی زمانه‌اش به تحول جامعه داد.با کار او جریان دویست سالهٔ تلفیق سنت‌های ایرانی و اروپایی به پایان می‌رسد و سنت طبیعت‌گرایی اروپایی در قالب نوعی هنر آکادمیک تثبیت می‌شود. از جمله دیگر آثارش: دورنمای صفی‌آباد (۱۲۵۳ ش)؛ عمله طرب؛ حوضخانه صاحبقرانیه (۱۲۶۱ ش)؛ منظره آبشار دوقلو (۱۲۶۳ ش)؛ مرد مصری (۱۲۷۵ ش)؛ فالگیر یهودی؛ دهکده مغانک (۱۲۹۳ ش)؛ تک چهره خود هنرمند (۱۲۹۶ ش)؛ تک‌چهره صنیع الدوله؛ نیمرخ هنرمند (۱۳۰۰ ش)؛ منظره کوه شمیران (۱۳۰۱ ش) است. نسخه اصل تعدادی از تابلوهای مشهور کمال الملک در کاخ گلستان در معرض نمایش قرار دارد.
آرامگاه کمال الملک، یکی از زیباترین آرامگاه‌های ایران
«هوشنگ سیحون» در سال ۱۳۳۷ خورشیدی طرح بنای یادبود کمال‌الملک را به مساحت زیربنای ۲۸ متر مربع با شش ایوانچه مقعر که داخل فرورفتگی‌های این ایوانچه‌ها مزین به کاشی‌های معرق نفیس به رنگ‌های لاجوردی وسفید بود، به «انجمن آثار ملی» ارائه داد و در سال ۱۳۴۱ خورشیدی بنای طراحی شده توسط ایشان به سبک جدید و مشبک با شش ایوان در باغ «شیخ عطار» در کنار آرامگاه شیخ عطار نیشابوری بنا شد. سازندگان آرامگاه کمال‌الملک نیز چند کارگر نیشابوری بودند که در مراسم رونمایی بنا از آنان قدردانی شد. فرم کلی بنا به همراه تزیینات و کاشی‌کاری‌ها، شباهت و هارمونی زیادی به آرامگاه شیخ عطار دارد به‌طوری که در بدو ورود به باغ و در نگاه اول همه تصور می‌کنند که این دو بنا، عضوی از یک بنا هستند.
در آرامگاه کمال الملک اوج خلاقیت معماری در استفاده از عناصر معماری سنتی ایرانی در تلفیقی جدید و موزون دیده می‌شود. درست مانند آرامگاه «عمر خیام نیشابوری»، هندسه نقش برجسته‌ای در به‌وجود آمدن آرامگاه کمال‌الملک دارد. در بنا شش قوس نیم دایره نما و چهار قوس متقاطع که بر روی اقطار وجود دارند، دیده می‌شود. در پایین قوس‌های اصلی نما وقتی از رو به رو به آن نگاه کنید، دو قوس کوتاه‌تر نیز دیده می‌شوند که در اصل تلاقی قوس‌های متقاطع هستند. به‌طور کلی می‌توان گفت حجم کلی این مقبره از پوست‌های سه‌بعدی در فضا به‌دست آمده است که در یک حرکت نرم دو نوع قوس ذکر شده را به هم پیوند می‌دهند.
این قوس‌ها و پوشش آن‌ها در بالا، اشکال هندسی مخروطی شکلی را پدید آورده که ابتکاری هندسی به شمار می‌رود. تزیینات به کار رفته در این بنا شامل کاشی معرق است که نقوش آن هنرمندانه بر روی سطح منحنی نما استفاده شده است و به سمت خط تقارن قوس‌ها این نقوش به نسبت کوچک و کوچک‌تر می‌شوند. بر طبق گفته هوشنگ سیحون، معماری این بنا یادآور و نمایانگر معماری زادگاه کمال‌الملک یعنی کاشان است. سنگ مزار کمال‌الملک نظیر دیگر سنگ‌های مزاری که هوشنگ سیحون در آرامگاه ظهیرالدوله تهران طراحی کرده است، یکپارچه از سنگ گرانیت و بافت خشن است. در قسمت بالای سنگ این مزار که مرتفع و زاویه‌دار است، نقش برجسته‌ای از کمال‌الملک توسط شاگرد این نقاش به نام «استاد ابوالحسن صدیقی» طراحی و حجاری شده است.
نظر شما