سلام نو _ سرویس گردشگری: گرگان، مرکز استان گلستان، یکی از شهرهای خوش آب و هوا در شمال ایران است که در میان با شکوه ترین جنگل ها و در همسایگی دریا و قله های سر به فلک کشیده شمال کشور واقع شده است. جاهای دیدنی گرگان و آب و هوای خوش این منطقه با قرار گرفتن این شهر و استان در نزدیکی دریای خزر باعث تبدیل شدن آن به یکی از مناطق مسافرپذیر و پرگردشگر کشور شده است. شهر گرگان در میان استان های شمالی به دلیل قرار گرفتن در موقعیت جغرافیایی خاص و همچنین وجود فرهنگ و تاریخ پربار در دل خود، می تواند هر گردشگری با هر نوع سلیقه ای را جذب دیدنی های خود کند. در ادامه به تعدادی از خانه‌های تاریخی این دیار زیبا و سبز می‌پردازیم.
خانه تقوی‌ها، یک خانه تمام عیار در گرگان
خانه تقوی‌ها یکی از جاهای دیدنی گرگان است که در دوره قاجار ساخته شد و به حاج محمدتقی تقوی تعلق داشت. این خانه تاریخی و بسیار زیبا بیش از ۱۰ حیاط اصلی و فرعی دارد و شاخصه‌های معماری اقلیم شمال ایران را می‌توان در گوشه‌وکنار آن مشاهده کرد.
ساختمان‌های این خانه اغلب دو طبقه هستند و جالب اینکه کف طبقه دوم از جنس چوب است تا بار کمتری بر سقف طبقه زیری وارد شود. همچنین این ساختمان‌ها اغلب یک متر بالاتر از سطح زمین ساخته شده‌اند و زیر آن‌ها خالی است تا از نفوذ رطوبت به داخل بنا جلوگیری شود.
خانه تاریخی تقوی یک مجموعه ساختمانی متعلق به دوره قاجار است که در میان جاهای دیدنی استان گلستان همچون نگینی می‌درخشد. بانی خانه تقوی را حاج میرزا محمدتقی تقوی معروف به تقی‌اف دانسته‌اند. خاندان تقوی از تاجران مشهور منطقه استرآباد در عهد حاکمیت قاجار بودند. این خانواده به‌دلیل عمده تجارت خود با کشور همسایه شمالی ایران یعنی روسیه، به‌عنوان «تقی‌اف» نیز شناخته می‌شدند.
نگاهی گذرا به استرآباد در دوره قاجار نشان می‌دهد که آبادانی و رونق این شهر در عین وابستگی به موقعیت طبیعی ارزشمند و قرارگیری در مسیر راه تجاری ابریشم، تا حد زیادی به تمایلات سیاسی شاهان قاجار و سیاست خارجی آنان در ارتباط با روسیه مربوط بود. به‌لحاظ کالبدی در زمان قاجار تلاش ویژه‌ای برای ساخت بناهای حکومتی و خانه‌های تاریخی در این منطقه انجام می‌شد.
این خانه تاریخی در اختیار میراث‌داران خانه تقوی‌ها بود؛ اما به‌صورت تدریجی توسط میراث فرهنگی از آن‌ها خریداری شد. در حال حاضر ۱۰ حیاط از این خانه تاریخی به تملک میراث فرهنگی درآمده است.
معماری: خانه تقوی‌ها شامل دو نوع معماری درون‌گرا و برون‌گرا به‌طور هم‌زمان می‌شود. نوع اقلیم منطقه و سبک زندگی مردم گرگان نیز بر معماری خانه موثر بوده است. در معماری این خانه تاریخی، ایوان نقش موثری دارد و نوع ارتباط فضاهای بسته سرپوشیده و باز از طریق بازشوهای متعدد انجام می‌شد و میل به ارتباط با معابر اطراف خانه از طریق ایوان‌ها را مشخص می‌کند. برون‌گرایی موجود در خانه تقوی‌ها بیانگر فرهنگ و روابط اجتماعی افراد ساکن و اهالی خانه و الزامات محیطی و اقلیمی است.
در این خانه قسمتی از بنا که به‌شکل کوشک و در میان فضای باز ساخته شده، همان ساختمان کلاه‌فرنگی عمارت است که دلیلی بر برون‌گرایی معماری این خانه تاریخی تلقی می‌شود. از دیگر شاخصه‌های معماری آن عدم تقارن در معماری حیاط‌های خانه است. مشاهده حیاط‌های خانه از نزدیک و تعبیه حوض‌های آن نشان می‌دهد که در طراحی حیاط‌های این مجموعه اثری از تقارن دیده نمی‌شود.
باغچه‌های آن نیز نشانه‌های هندسی دارند و به‌طور کلی با توجه به کل حیاط، شکل هندسی خاصی در آن‌ها به چشم نمی‌خورد.
آدرس: استان گلستان، گرگان، خیابان امام خمینی، آفتاب ۱۵، جنب امامزاده نور
چند خانه تاریخی در گرگان
خانه شیرنگی
خانه شیرنگی که با نام خانه شیرنگی‌ها نیز شناخته می‌شود، با قدمتی که به اواخر دوره قاجار بازمی‌گردد از جاهای دیدنی گرگان است و شامل دو طبقه با دو اتاق در هر طبقه می‌شود. مصالح به‌کار رفته در بنا آجر و خشت خام هستند و سقف آن را با سفال پوشانده‌اند. در نمای زیر سقف نیز تزیینات گچی به چشم می‌خورد. این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹، با شماره ثبت ۳۳۳۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آدرس: ایران، استان گلستان، گرگان، محله نعلبندان و جنب امامزاده نور
خانه امیر لطیفی
خانه امیر لطیفی در نزدیکی بازار نعلبندان و پشت مسجد جامع گرگان قرار دارد. این بنای هزار متری با ساختار سنتی که قدمتش به دوران قاجار برمی‌گردد، به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و امروزه به شکل موزه صنایع دستی گرگان تغییر کاربری داده است.
در ساخت بنا مانند اغلب خانه‌های قدیمی ایرانی از چوب، خشت و آجر به همراه ساروج (ملات) استفاده کرده‌اند. البته بعدها کف اتاق‌های آن سیمان شده است. موزه نیز به صنایع دستی منطقه و فرهنگ آن می‌پردازد و به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی گرگان، میزبان بازدیدکنندگان است.
آدرس: ایران، استان گلستان، گرگان، خیابان امام خمینی، لاله ۱۱
نظر شما