سیر جذاب تاریخی کاخ گلستان

سلام نو _ سرویس گردشگری: کاخ گلستان قدمتی دیرینه دارد و از این حیث یکی از مهم‌ترین مجموعه‌های تاریخی ایران و تهران به شمار می‌آید به همین دلیل در ادامه به تاریخچه، رویدادها و معماری این بنای شگفت‌انگیز و شکوهمند می‌پردازیم.

گذر زمان در کاخ گلستان

اسناد و شواهد تاریخی حکایت از این دارند که تاریخچه کاخ گلستان به سال ۹۸۸ هجری قمری و زمان شاه عباس صفوی باز می گردد. پیترو دلا واله (Pietro Della Valle)، جهانگرد ایتالیایی، در بخشی از سفرنامه خود در سال ۱۰۲۸ هجری قمری شهر تهران را با چنارستانی که قصر سلطنتی را احاطه کرده، توصیف می کند و آن را سر آغازی بر ارگ سلطنتی می داند.

این توصیف نشان دهنده آن است که این مجموعه در سال های بعد نیز مورد توجه واقع شده است. شواهد حکایت از آن دارند که در عهد کریمخان زند و ما بین سال های ۱۱۷۳ تا ۱۱۸۰ هجری قمری، ساخت دیوانخانه باعث شده تا مجموعه تغییرات اساسی کند؛ البته هیچ یک از تغییرات صورت گرفته در مجموعه گلستان را نمی توان موثرتر و باشکوه تر از دوران آقا محمدخان قاجار دانست.

آقا محمدخان در اواخر دوران زندیه و پس از مرگ کریمخان در سال ۱۱۹۳ هجری قمری از بحران داخلی ایران استفاده کرد و بعد از غلبه بر لطفعلی خان زند صاحب حکومت شد. او در نوروز ۱۲۱۰ هجری قمری تاج سلطنت را بر سرش گذاشت و بر مسند قدرت تکیه زد.

با انتخاب تهران به عنوان پایتخت، مجموعه گلستان که ارگ سلطنتی آن روزها بود اهمیت بسیاری یافت. با تاجگذاری فتحعلی شاه قاجار در ۱۲۱۲ هجری قمری همه چیز رنگی دیگر به خود گرفت و رویاهای شکوهمند این پادشاه برای کاخ گلستان توسعه و زیبایی زیادی را به ارمغان آورد.

ناصرالدین شاه قاجار در ۲۲ شهریور ۱۲۲۷ در همین کاخ تاج شاهی را بر سر نهاد. او تا ۱۲ اردیبهشت ۱۲۷۵ شاه بود و به عنوان اولین پادشاه ایران از اروپا دیدار کرد و ۳ سفر به این قاره داشت. بازدید او از دیار فرنگ باعث شد تا کاخ گلستان نیز دستخوش تغییرات اساسی شود و تحت تاثیر معماری اروپایی شکلی متفاوت به خود بگیرد.

مظفرالدین شاه، محمد علی شاه و احمد شاه قاجار نیز یک به یک روی کار آمدند؛ اما تا انقراض این سلسله در ربیع الثانی ۱۳۴۴ هجری قمری مصادف با ۹ آبان ماه ۱۳۰۴ خورشیدی، ارگ سلطنتی تغییر خاصی نکرد. آنچه اهمیت این مجموعه را افزایش داد عجین شدن سرنوشت آن با وقایع سیاسی مانند انقلاب مشروطه و تبعات ناشی از آن بود و باعث شد این بنا به بخشی مهم از حافظه تاریخی ملت ایران تبدیل شود.

تاجگذاری پهلوی اول در ۴ اردیبهشت ۱۳۰۵ خورشیدی و پهلوی دوم در ۴ آبان ۱۳۴۶ خورشیدی در همین مجموعه صورت گرفت. آنها نیز تغییراتی را در ارگ سلطنتی به وجود آوردند که به عقیده بسیاری از کارشناسان، آن چنان که باید به جا و فکر شده نبوده و در پاره ای موارد حتا نا به جا و نامناسب بوده اند.

حالا کاخ گلستان با حافظه تاریخی بیش از ۴۴۰ سال، سرد و گرم روزگار را تاب آورده تا شما از دیدن یکی از منحصر به فرد ترین مجموعه های تاریخی ایران بی نصیب نمانید.

امروز مجموعه ای پیش روی شماست که بخش مهمی از تاریخ هنر ایران را در خود دارد و به خاطر وقوع اتفاقات مهم در آن، سندی ارزشمند و زنده از مهم ترین بخش تاریخ ایران به شمار می رود.

از رویدادها تا معماری کاخ گلستان

مجموعه تاریخی کاخ گلستان به دلیل وقایع و رویداد های تاریخی مهمی که در آن رخ داده است بسیار مورد توجه قرار دارد. از جمله رویداد هایی که در این بنا رخ داده است می توان به مواردی چون تاجگذاری برخی از پادشاهان چون احمد شاه که بر روی تخت مرمر نشست و تاجگذاری مظفر الدین شاه قاجار در عمارت بادگیر اشاره نمود.

پادشاهان دیگری چون رضا شاه و محمدرضا پهلوی نیز در این بنای تاریخی تاجگذاری کردند و از همین رو مجموعه کاخ گلستان بسیار مورد توجه قرار دارد و از اهیمت بالایی برخوردار است. همچنین از دیگر رویداد های تاریخی مهمی که در این کاخ برگزار شد می توان به گشایش مجلس یکم در سال ۱۳۲۴ در اتاق برلیان و با حضور شاه و برپایی مجلس موسسان در آذر ۱۳۰۴ برای اسقرار سلطنت پهلوی پس از انقراض سلسه قاجار اشاره کرد.

کاخ گلستان یک مجموعه تاریخی است که از تعدادی کاخ و تالار های سلطنتی در یک باغ تشکیل شده است و قدمت آن حدود ۴ قرن است. همان طور که گفته شد معماری این بنا یکی از اصلی ترین دلایل شهرت و محبوبیت آن است که نوع معماری این بنا در ابتدا معماری اصیل ایرانی بود و ساخت آن با معماری ایرانی آغاز شد اما به دلیل تغییراتی که در دوره های مختلف بر روی این کاخ انجام شد، نوع معماری این کاخ دستخوش تغییرات بسیاری شد.

در واقع به دلیل مراودات تجاری، فرهنگی و هنری با اروپا در زمان ناصر الدین شاه، معماری این بنا دستخوش تغییر و تحولاتی شد و معماری آن به سمت معماری اروپایی و نئوکلاسیک رفت. امروزه می توان ترکیب و تلفیق معماری ایرانی و اروپایی را در این بنا مشاهده کرد که این نوع معماری در کاخ گلستان بسیار زیبا و خیره کننده است و نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند.

در این بنای تاریخی از جمله مواردی که بسیار مورد توجه قرار دارد می توان به کاشی کاری های بی نظیر آن اشاره کرد که در آن ها می توان مضامین مختلف و زیبایی از اساطیر، شکار و شکار گاه بزم، رزم و نبرد، منظره و بناهای تاریخیف پادشاهانف درباریان و کارگزاران حکومتی را مشاهده نمود. این کاشی کاری ها و مضامین بر روی آنها به قدری زیبا و خارق العاده هستند که در نگاه اول واقعا نظر ها را به خود جلب می کند. هم چنین در کاشی کاری های این بنای تاریخی می توانم تاثیر گسترش ارتباط و دنیای غرب و حمایت از هنر را به خوبی تماشا کرد.