معماری تماشایی کاخ سعدآباد تهران

سلام نو _ سرویس گردشگری: کاخ سعدآباد در زمان حکومت قاجار بنا شده و چهار دوره از تاریخ ایران که شامل قاجار، پهلوی اول، پهلوی دوم و زمان بعد از انقلاب اسلامی را به خود دیده است. پادشاهان قاجاری این کاخ را به عنوان اقامتگاه ییلاقی خود انتخاب کرده بودند و در تابستان ها به سراغ آن می آمدند. در همین راستا به توضیحاتی درباره معماری این مجموعه دیدنی می‌پردازیم.

دانستنی‌های مهم درباره کاخ سعدآباد

بناهای مختلفی که در این مجموعه وجود دارند، همگی پس از کودتای سال ۱۲۹۹ که خاندان پهلوی مجموعه را به تصرف خود درآورد و چندین بنای دیگر به آن اضافه نمود. هر کدام از این بناها متعلق به یکی از افراد خانواده پهلوی بوده و تعداد آن ها به ۱۸ بنا می رسد.

هر یک از بناهای ساخته شده در مجموعه، از سبک معماری متفاوتی بهره می برند. همانطور که در بالا ذکر شد، جدیدترین بنایی که در این مجموعه وجود دارد، متعلق به دختر کوچک محمدرضا پهلوی می باشد و امروزه آن را با موزه آبکار می شناسیم.

قدیمی ترین کاخ مجموعه نیز کاخ کوشک احمدشاهی نام دارد. زمانی که رضاشاه به قدرت رسید، بسیاری از بناها متعلق به مجموعه سعدآباد نبودند و رضاشاه آن ها را خریداری نمود و مجموعه را گسترش داد. کاخ ملکه مادر به عنوان نخستین بناهایی که در مجموعه سعدآباد ساخته شده است، شناخته می شود.

فضایی که بناهای نخستین مجموعه سعدآباد را در خود جای داده بود، دارای وسعت ۸ هزار متر مربع بود. پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و فرار خاندان پهلوی، مجموعه سعدآباد تغییر کاربری داد و از آن زمان به بعد تا به امروز از آن به عنوان کاخ موزه استفاده می شود.

اما کاخ ریاست جمهوری امروزی نیز در مجاورت مجموعه واقع شده و کاخ ملکه مادر هم مکانی برای میزبانی از میهمانان خارجی به کار برده می شود. گردشگران داخلی و خارجی زیادی هستند که به بازدید از کاخ های باشکوه این مجموعه اقدام می کنند. کاخ سعدآباد در تاریخ ۲۴ دی ماه سال ۱۳۷۶ با شماره ۱۹۵۷ به ثبت ملی رسیده است.

معماری دیدنی و زیبای کاخ سعدآباد تهران

مجموعه تاریخی سعد آباد در زمینی به مساحت نزدیک به ۳۰۰ هکتار قرار دارد که در حدود ۱۱۰ هکتار آن را عمارت‌ها و کاخ‌ها و در حدود ۱۸۰ هکتار دیگر را باغ، قنات‌ها و گلخانه‌های مجموعه سعد آباد تشکیل داده‌اند. در ساخت عمارت‌ها و کاخ‌های مجموعه سعد آباد تلفیقی از معماری اروپایی و معماری اصیل و سنتی ایران به چشم می‌خورد و طراحی ساختمان کاخ‌ها توسط برجسته‌ترین مهندسان داخلی و خارجی صورت گرفته است.

مهندسان طراح کاخ سفید در مجموعه سعدآباد، مهندس خرسندی و مهندس بوریس روسی بودند. گچ‌کاری‌ها و تزیینات داخلی کاخ سفید نیز توسط هرمندان ایرانی، غلامرضا پهلوان، عبد الکریم شیخان، حسین کاشی، استاد لرزاده و رضا ملائکه انجام شده‌اند. در قسمت ورودی کاخ سفید چهار ستون به سبک معماری رومی دیده می‌شود و نمای اصلی را با سنگ‌های مرمر پوشانده‌اند.

مقابل کاخ سفید مجسمه چکمه‌های رضاخان به چشم می‌خورد. این مجسمه در ابتدا کامل بود و در یکی از میادین شهر دزفول قرار داشت، اما پس از انقلاب توسط مردم دزفول شکسته شد.

مجسمه آرش کمانگیر، اثر مجسمه ساز برجسته استاد ارژنگ نیز در محوطه باغ سعد آباد و مقابل کاخ سفید نصب شده است. معمار بنای کاخ سبز، میرزا جعفر کاشی ملقب به معمار باشی بوده است. برای ساخت بنای کاخ سبز، هنرمندان و معمارن برجسته ایرانی نزدیک به هفت سال تلاش کردند و با استفاده از سنگ‌های سبز معدن خمسه زنجان و سنگ مرمر خراسان، نمای زیبایی برای کاخ سبز ساختند. این کاخ به نام کاخ مرمر نیز معروف است.

درون کاخ سبز مملو از آینه‌کاری‌های ظریف، کاشی‌کاری و گچبری است. تذهیب دیوارهای داخل کاخ سبز را استاد حسین بهزاد انجام داده‌اند و شاگردان استاد صنیع خاتم، داخل کاخ سبز را خاتم‌کاری کرده‌اند. روبه‌روی تالار آینه کاخ سبز، اتاق خواب رضا پهلوی را با چشم‌انداز رو به دربند،‌ تعبیه کرده بودند.

از دیگر معماری‌های برجسته در مجموعه کاخ سعد آباد می‌توان به بنای کاخ شمس اشاره کرد. ساخت بنای کاخ شمس در شمال غربی مجموعه سعد آباد، از سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۸ طول کشیده است. کاخ شمس را با مساحت ۲۶۰۰ متر مربع، در دو طبقه با زیرزمین ساخته‌اند.

در معماری این کاخ، نشانه‌های از سبک معماری اروپایی به‌خصوص معماری آلمانی و معماری سنتی ایران از زمان ساسانیان، به چشم می‌خورد. کاخ اشرف پهلوی نیز در فضایی به وسعت ۱۸۰۰ متر مربع در شرق باغ سعد آباد، به دستور رضا شاه و توسط مهندس فرمانفرمائیان ساخته شد.

در سال ۱۳۵۰ به دستور اشرف پهلوی نمای بیرونی این کاخ را با سنگ مرمر پوشاندند. سایر بناهای مجموعه سعد آباد نیز در دوران قاجار و پهلوی اول ساخته و در دوره پهلوی دوم بازسازی و مرمت شدند. آثار دست هنرمندان ایرانی در گوشه و کنار مجموعه کاخ‌های سعد آباد به چشم می‌خورد.