سلام نو _ سرویس گردشگری: معبد هندوهای بندر عباس یادگاری است از هندوهایی که بین سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴ خورشیدی ساکن این شهر بودند. بنای منحصربه‌فرد معبد جذاب‌ترین بخش آن محسوب می‌شود؛ بنایی که نمونه مشابه آن را در جای دیگری از کشور نمی‌توان مشاهده کرد. این معبد که با نام پرستشگاه بت‌گوران نیز شهرت دارد، به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و امروزه یکی از مشهورترین جاهای دیدنی بندر عباس محسوب می‌شود.
آشنایی با جاذبه‌ای منحصر به فرد در بندرعباس
در کرانه شمالی قدیمی‌ترین و اصلی‌ترین خیابان و منطقه اداری و تجاری بندر عباس، معبد هندوها چشم هر تازه‌واردی را به خود جلب می‌کند. شیوه و سبک معماری این بنا، آدمی را به یاد معابد هندوها و هندوستان می‌اندازد. این معبد، معبد هندوها است نه گبرها؛ اما از آنجا که مردم قدیم بندر عباس، هندوهای مقیم این شهر را به نام گور یا گبر می‌شناختند، معبد نیز در زبان مردم بومی به پرستشگاه بت‌گوران شهرت یافته است و همچنان مردم محلی کم‌وبیش آن را به همان نام می‌شناسند.
این اثر ارزشمند در تاریخ ۱ اردیبهشت ۱۳۷۷ با شماره ثبتی ۱۹۹۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. معبد هندوهای بندر عباس در سال ۱۳۱۰ هجری قمری، برابر با ۱۲۷۰ خورشیدی، در زمان حکومت محمدحسن خان سعدالملک بنا شد. جمیعت هندوهای مقیم بندر عباس در زمان احداث معبد، شامل حدود یک صد نفر می‌شد که غالبا به کار تجارت مشغول بودند. این معبد برای نیازهای این جمعیت که از سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴ خورشیدی در این شهر سکونت داشتند، ساخته شده است.
این معبد یکی از آثار منحصربه‌فردی است که از سوی تجار شهری به نام شیکار پور از غرب هند ساخته شد. زمانی که آنها بندر عباس را ترک کردند، بت‌های معبد و طاقچه محراب را با خود بردند. این بنا پس از آن زمان کم‌کم مخروبه شد تا اینکه از طریق سازمان میراث فرهنگی در چند نوبت تحت تعمیر اساسی قرار گرفت. پرستشگاه بت‌گوران نشانه‌ای زنده از روابط تجاری باشکوه میان هندی‌ها و ایرانی‌ها است؛ نشانی که امروز آن‌چنان مورد کم توجهی قرار گرفته است که کمتر کسی به آن با دیده دقت می‌نگرد.
مردم بومی بندر عباس هم با ویژگی‌های تاریخی این بنا بیگانه‌اند؛ زیرا اطلاعات زیادی از این بنا و معماری معبد هندوها ندارند.
معماری و ویژگی‌های منحصربه فرد معبد
سه فرقه مهم میان هندوها وجود دارد که ویشنوان، شیوان، و شاکتیان خوانده می شوند و ویژگی هایی از همه اینها در معماری معبد به ویژه در تزیینات و محراب دیده می شود. هندوها از مکتب برهمنی پیروی می کنند که پیروان آن جمع بزرگی از ملت هندوستان هستند و به خدایان برهما، ویشنو و تسیوا اعتقاد دارند. آنچه از سبک معماری معبد هندوهای بندرعباس برداشت می شود، نشان می دهد که این بنا بر اساس باور به خدایان ویشنو و شیوا پرستان شمال هندوستان ساخته شده و بر اساس تحقیقات، این معبد به خدایان ویشنو تعلق داشته است.
در اینجا آنچه معبد هندوهای بندرعباس را از دیگر معابد هندوها متمایز می سازد، وجود نشانه هایی از معماری ایرانی و حتی اسلامی در آن است. شاید همین باعث شده تا این بنا به یک ﺍﺛﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ در جنوب ایران و ﺑﻨﺎیی منحصر به فرد در کشور بدل شود.
اغلب معابد برهمنی در هند از سنگ شاخته می شوند؛ اما معبد هندوها بر اساس مصالح در دسترس و از لاشه سنگ، ملات گل و ساروج، سنگ‌های مرجانی خاک و گچ های ضخیم ماده و گچ لویی ساخته شده است.
معبد در سال ۱۳۷۷ ه.ش به لحاظ دارا بودن ارزش‌های تاریخی در فهرست آثار ملی ایران ثبت می‌شود. هندی‌ها که تا اوایل دوران پهلوی در بندرعباس ساکن بودند با عزیمتشان به کشور خود، تمامی مجسمه‌های بودای معبد را به هندوستان بازگرداندند و معبد را به فردی محلی تحویل دادند.
قسمت اصلی بنای معبد، گنبدخانه آن است که شکلی شبیه به چهار گوش دارد و گنبدی بر فراز آن خودنمایی می کند. در زیر گنبد بت اعظم را قرار می دادند. چهار نورگیر در چهار طرف اتاق اصلی تعبیه شده و روی دیوارها نقاشی‌های آئینی و طاقچه و قاب‌ها دیده می شوند.
دور تا دور این اتاق، راهروهایی وجود دارد که برای گشتن به دور معبد و زیارت استفاده می شده اند. اتاقک هایی ﺑﺎ ﻃﺎﻗﭽﻪ ای برای ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻥ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻫﺎ در این راهروها وجود دارد که برای مراقبه راهبان و طلبه های برهمنی بوده اند؛ از جمله این اتاقک ها می توان به محراب شیوا (مظهر فنا و نابودکننده)، محراب شکتی (الهه قهر و نابودی)، محراب سَرَسْوَتی (الهه علم و دانش) و ... اشاره کرد.
نقاشی های مذهبی به دیوار برخی اتاق ها زینت داده و یکی از مهم‌ترین آنها جلوه ای از خدای فلوت‌زن به نام کریشنا را به نمایش گذاشته است. از داخل راهروی غربی گنبدخانه می توان با پیمودن راه پله‌های مارپیچی به سمت بالا و بام معبد رفت که به ساق معبد شهرت دارد. دیوارهای پس‌رونده در این قسمت با الهام از معماری ایرانی ساخته شده اند. ۴ نورگیر در ۴ طرف این فضای چند ضلعی وجود دارد و گنبد عظیمی بر فراز آن است.
نظر شما