سلام نو – سرویس گردشگری: کاخ مرمر تهران که با نام موزه هنر ایران نیز شناخته می شود، به عنوان یکی از معروف ترین و با ارزش ترین آثاری است که از دوره پهلوی اول در مرکز شهر تهران به جا مانده است. درست زمان سلطنت رضا شاه ساخته شد و معماری آن را لئون تادوسیان معماری ایرانی – ارمنی عهده دار شده بود. وی آثار ارزشمند دیگری همانند میدان حسن آباد تهران و کاخ موزه سفید سعدآباد را از خود در تهران به جا گذاشته است. این کاخ زیبا و با شکوه در زمینی به مساحت ۳۵ هزار و ۴۶۲ متر مربع احداث شده و امروزه به عنوان موزه هنر ایران از آن استفاده می شود. از آنجایی که مرمرهای سبز رنگی در تزئینات این بنا به کار برده شده، نام کاخ مرمر برای آن انتخاب شده است. درحال حاضر که این کاخ به عنوان موزه هنر ایران شناخته می شود و گردشگرانی به بازدید از آن اقدام می کنند، می توانند آثار هنری ایران از ۵ هزار سال پیش از میلاد تا دوران معاصر را تماشا کنند. کاخ زیبای مرمر می تواند هنر ایرانی و اسلامی را از زمان های قدیم تا به امروز را با تمرکز بر روی آثار هنری و منتخب موسسه فرهنگی موزه های بنیاد در شاخه های متنوع هنری را نشان دهد و با گشت و گذار در آن می توانید با پیشینه فرهنگ و تمدن کشورمان در دوره پهلوی پی ببرید.
تاریخچه کاخ مرمر تهران
زمینی که امروزه کاخ مرمر را در آن می بینیم، متعلق به شاهزادگان قاجاری و خاندان خانواده فرمانفرمائیان بود که با روی کار آمدن دولت پهلوی، رضاشاه دستور داد تا کاخی را به منظور اقامتگاه زمستانی و محل و دفتر کار خاندان پهلوی اول مورد استفاده قرار گیرد. همچنین بر اساس برخی روایات دریافته ایم، رضاشاه با ساخت این عمارت قصد داشته قدرت و سلطنت خود را به جهانیان نشان دهد. تا پیش از تدوین قانون خزانه ملی، جواهرات کاخ گلستان را در زیرزمین این کاخ حفظ و نگهداری می کردند. رضاشاه قصد داشت کاخی را از جنس مرمر در محل این کاخ فعلی سازد و سرپوشی از جنس طلا را که به گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان شباهت داشت و مردم اصفهان آن را به وی تقدیم نموده بودند، روی بنا قرار دهد تا شباهت زیادی به مسجد شیخ لطف الله داشته باشد.
هنگامی که دستور ساخت این عمارت را صادر نمود، ساخت آن از سال ۱۳۰۴ هجری شمسی شروع شد و تا سال ۱۳۱۶ هجری شمسی ادامه داشت. کار ساخت این بنای با شکوه و ارزشمند را معماری ایرانی – ارمنی به نام لئون تادوسیان عهده دار شده بود. قرار بر آن بود زمینه کاشی های گند را به رنگ کرم درآورند که در این حین برای رنگ کرم آن با مشکل مواجه شدند. استاد کاشی سازی ماهر که استاد ایزدی نام داشت، ترکیبی از طلا را به دست آورد و این مشکل را حل نمود. همچنین استاد کریم طاهرزاده بهزاد تذهیب دیوارهای کاخ زیبای مرمر را پذیرفت. در سال ۱۳۲۰ هجری شمسی درست هنگامی که محمدرضا شاه به سلطنت رسید، کاخ مرمر تهران به عنوان دفترکار رسمی وی، محلی برای ملاقات ها و برگزاری دیدارها و شرفیابی های او برگزیده شد.
علاوه بر آن نیز محمدرضا شاه به همراه همسر اولش که فوزیه نام داشت، در این کاخ زندگی می کردند. افزون بر این ها، مراسم عقد وی با ثریا اسفندیاری و در ادامه مراسم نامزدی اش را با فرح دیبا در این عمارت برگزار نمود. در نهایت در سال ۱۳۵۵ این کاخ کاربری خود را به موزه تغییر داد و گردشگران تا سال ۱۳۵۷ هجری شمسی برای بازدید و آشنایی با زندگی رضاشاه و پهلوی دوم به سراغ این عمارت می رفتند و موزه پهلوی عنوان گرفت. در این موزه ابزارآلات نظامی، لباس افسری به همراه کلاله گلوله خورده محمدرضا شاه در حادثه ترور نافرجام وی که در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی رخ داده بود را جهت نمایش بازدیدکنندگان قرار داده بودند. در ادامه این حادثه توضیح داده خواهد شد.
کاخ مرمر؛ مقر مجمع تشخیص مصلحت نظام
کاخ مرمر تهران پس از انقلاب اسلامی برای مدتی تعطیل بود و متروکه شد. مدتی که گذشت به عنوان مقر کمیته انقلاب اسلامی و پس از آن به عنوان مقر روسای قوه قضاییه انتخاب شد. در اواسط دهه ۱۳۷۰ کیته و نیروی انتظامی ادغام شدند و از آنجایی که این کاخ نیاز به مرمت و بازسازی داشت، این کاخ توسط قوه قضاییه تخلیه گردید. هنگامی که مرمت و بازسازی عمارت به پایان رسید، برای مدتی خالی ماند و پس از مدتی به عنوان دفتر مجمع تشخصی مصلحت نظام و پس از به پایان رسیدن زمان ریاست جمهوری آیت الله رفسنجانی به عنوان دفتر وی مورد استفاده قرار گرفت. از همین رو نام کاخ مرمر به ساختمان قدس تغییر یافت. در این زمان بود که کارشناسان آستان قدس بازسازی هایی را در این کاخ انجام دادند. پس از سال ها، طی حادثه آتش سوزی عمدی تابلوهای گران قیمت و ارزشمندی که از دوران قبل در این کاخ به یادگار مانده بود دوده گرفتند و همچنین آسیب هایی وارد آن شد.
کاخ مرمر تبدیل به موزه شد
دبیر مجمع تشخصی مصلحت نظام پس از فوت آیت الله رفسنجانی در طی نامه ای که به مجمع رهبری ارسال نموده بود، خواهان آن شد که جلسات این مجمع به ساختمان مجلس قدیم انتقال یابد. در سال ۱۳۹۷ کاخ مرمر تهران تحویل بنیاد مستضعفان داده شد و در نهایت در سال ۱۳۹۸ درب آن به عنوان موزه هنر ایران به روی مردم گشوده شد. در دی ماه ۱۳۹۸ خبرنگاران و سفیران خارجی مقیم ایران به بازدید از این کاخ اقدام کردند. اما به دلیل شیوع ویروس کرونا درهای این موزه برای بازدید کنندگان باز نشد و در نهایت در اسفند سال ۱۳۹۹ پس از آن که ۴۰۰ اثر هنری ایرانی در آن قرار داده شد، بازدید از آن به صورت مجازی امکان پذیر شد.
اما در شهریور ماه سال ۱۴۰۰ بازدیدکنندگان توانستند به بازدید از آن راهی موزه هنر ایران شوند. متاسفانه کاخ مجلل مرمر تهران در طول عمر خود آسیب های زیادی متوجه آن شده و بازسازی هایی روی آن صورت پذیرفته است. یک دستگاه آسانسور برای این ساختمان قرار داده شد که همان باعث آسیب های جدی به بنای این عمارت شد. همچنین در طبقه دوم مجموعه حمام، سونا و جکوزی قرار دارد، می توانند نشانه هایی از محافظت نشدن آن می باشد.
داستان آتش زدن کاخ مرمر!
در سال ۱۳۹۸ غلامعلی رجایی گفت: دو بار چند نفر به شکل عامدانه کاخ را آتش زدند، دوبار کاخ آسیب دید. البته آن خرابکاری هم به رغم اینکه تصاویرش موجود بود، ولی پیگیری نشد. چند نفر به شکل عجیبی از روی دیوار پریده بودند و با ورود به کاخ تمام سالن ملاقات را آتش زدند و تابلوهای گران‌قیمت دوده گرفته بود، ولی دوباره بازسازی شد.
محمد هاشمی رفسنجانی در این باره گفت دوبار دفتر آقای هاشمی و کاخ مرمر را آتش زدند. یک بار خسارت کمتری داشت اما بار دوم خسارت زیادی وارد شد. دو اتاق به‌طور کامل سوخت و گچ کاری‌های آن ریخت، همین‌طور از آنجا که دود وارد اتاق کریستالی کاخ شده بود بخشی از کریستال‌ها تخریب شده بود. هم زیر گنبد زیبای آن دچار دودگرفتگی شده بود و هم کاشی کاری‌های آن تخریب شده و درها و پنجره‌های قدیمی آن سوخته بود و ساختمان وضع خیلی بدی داشت. مجمع بعد از این اتفاق با سازمان میراث فرهنگی مکاتبه کرده و درخواست کرد کاخ را مرمت کنند. این موضوع مربوط به دوران دولت آقای احمدی‌نژاد بود و ما هرچه مکاتبه کردیم نتیجه ای نگرفتیم؛ لذا ساختمان تبدیل به مخروبه ای شده بود. پایان سال آنقدر وضع بد بود و توان پرداخت بدهی‌ها را نداشتیم که مکاتبه ای با رهبری انجام داد و از ایشان درخواست کرد ۵۰۰ میلیون تومان به مجمع قرض بدهند و ایشان هم موافقت کردند. هاشمی دستور داد هم آن دو اتاق، و هم اتاق کریستال و خلاصه همه آسیب‌ها مرمت شوند. او از آیت الله طبسی در مشهد درخواست کرد تا متخصصین شیشه‌کاری را از از این شهر به تهران بفرستد. اتاق‌های سوخته مرمت شدند و گچ کاری‌های آنها به همان سبک خودشان بازسازی شد. همین‌طور درها و پنجره‌های این اتاق‌ها که بسیار فرسوده شده بودند و در حال ریختن بودند نیاز به مرمت داشتند.
نظر شما