۱۰ فیلم آلفرد هیچکاک که باید دید

به گزارش سلام نو، آلفرد هیچکاک یکی از بهترین و تاثیرگذارترین کارگردانان تاریخ سینماست و هر کسی که می خواهد فیلمساز شود باید در حق خود لطف کرده و آثار این کارگردان نامی را تماشا و از آن ها یاد بگیرد. هیچکاک در زمینه برخی تکنیک های مهم فیلمسازی پیشگام بود، تکنیک هایی که هنوز استفاده می شوند. همچنین هیچکاک برخی از نمادین ترین سکانس های تاریخ سینما را خلق کرد، ژانر تریلر را به کیفیت بالاتری برد و چنان دستاوردهایی به دست آورد که ذکر آن ها در یک پاراگراف نمی گنجد. در واقع، این بحث وجود دارد که نبوغ آلفرد هیچکاک چنان زیاد بود که تنها تماشای فیلم های او می تواند جایگزینی برای ثبت نام پرهزینه در مدارس فیلم سازی است.

مردی که هیچ وقت اسکار نگرفت!

هرچند آلفرد هیچکاک جایزه یادبود «تالبرگ» را برای یک عمر دستاورد دریافت کرد، اما هیچ‌گاه مجسمه اسکار را نبرد. فیلم‌های او مجموعا ۱۶ بار نامزد جوایز اسکار شدند و خود او ۵ بار کاندیدای دریافت جایزه بهترین کارگردانی بود، اما این جایزه را نبرد! حتی برای فیلم ربکا (که نخستین فیلم هیچکاک در آمریکا بود) که جایزه بهترین فیلم اسکار را برد، به هیچکاک جایزه کارگردانی ندادند!

لازم به یادآوری نیست که نرسیدن دست «هیچ» بزرگ به جایزه اسکار، بیشتر خسرانی برای آکادمی علوم و هنرهای سینما محسوب می‌شود تا برای کارگردانی به بزرگی او. تصور کنید فیلم‌هایی مانند طناب، پنجره عقبی، روانی و سرگیجه (بهترین فیلم تاریخ سینما به انتخاب منتقدان) بسازید و به شما جایزه بهترین کارگردان را ندهند!

آثار کمتر قدر دیده هیچکاک

با دوران حرفه ای که تاریخ آن به سال ۱۹۲۵ و فیلم The Pleasure Garden باز می گردد (اگر چه هیچکاک قبل از آن نیز فیلم های دیگری ساخته بود، که یکی از آن ها گم شده و دیگری تنها بخشی از کارگردانی او بر عهده هیچکاک بود)، جای تعجب ندارد که چرا تعداد فیلم های کلاسیک آلفرد هیچکاک تا به این اندازه زیاد است. از Psycho و Vertigo گرفته تا North by Northwes و The Birds و Rear Window، سخت است اور کرد که تمام این فیلم های کلاسیک ماندگار و متنوع و بسیاری فیلم های دیگر از ذهن یک شخص خاص بیرون آمده اند. اما اگر چه باید این فیلم ها در فهرست تماشای هر کسی قرار داشته باشند، هیچکاک فیلم های بسیار دیگری نیز ساخته که تا حدود زیادی خارج از رادار سینمادوستان قرار گرفته اند. اگر به دیدن فیلم های کمتر شناخته شده آلفرد هیچکاک علاقمندید، در ادامه این مطلب شما را با ۱۰مورد از آن ها آشنا خواهیم کرد.

۱۰- The Man Who Knew Too Much (۱۹۳۴)

باب و جیل لارنس همراه با دخترشان بتی برای گذراندن تعطیلات به سوییس می روند، جایی که مردی که به تازگی با او آشنا شده اند و لویی برنارد نام دارد، به طرز رازآلودی مورد هدف گلوله قرار گرفته و کشته می شود. درست قبل از مرگ برنارد، او اطلاعات مهمی را در اختیار این زوج قرار می دهد: یک گروه مخفی قصد دارد بزودی یکی از رهبران اروپایی را ترور کند. رهبر این گروه که ابوت نام دارد، در می یابد که این زوج از نقشه آن ها مطلعند و بتی را برای ساکت نگه داشتنشان به گروگان می گیرد. باب در ادامه تلاش می کند دخترش را آزاد کند در حالی که جیل به کنسرتی در سالن آلبرت رویال هال می رود، جایی که قرار است ترور در آنجا انجام شود، تا زندگی این سیاستمدار اروپایی را نجات دهد.

هیچکاک این فیلم را ۲۰ سال بعد بازسازی کرد اما این نسخه هنوز هم یکی از بهترین آثار اوست. بخش هایی از داستان با منطق جور در نمی آیند اما هیچکاک به خوبی داستان را پیش برده و چندین سکانس در فیلم خلق می کند که حتی مخاطبان امروزی را نیز روی صندلی هایشان نیم خیز می کند. یکی از این سکانس ها در سالن رویال آلبرت هال است، ایی که جیل از وقفه ای کوتاه در اجرا استفاده کرده تا جیغی بلند بزند. همچنین پیتر لور در نقش شخصیت سادیستی ابوت بسیار تحسین برانگیز ظاهر شده است.

۹- The Man Who Knew Too Much (۱۹۵۶)

بن و جو مک کنا همراه با پسرشان، هنک، به مراکش رفته اند، وقتی با یک مرد به نام لویی برنارد جذاب اما مرموز آشنا می شود. قبل از این که مک کناها بفهمند که کار لویی چیست، او ناگهان کشته شده و در آخرین لحظات زندگی اش از نقشه ای برای ترور یک سیاستمدار برجسته اروپایی در لندن می گوید. در ادامه هنک توسط گروه تروریست ربوده می شود، کسانی که قصد دارند این زوج را به سکوت وادار کنند تا بتوانند هدفشان را به قتل برسانند. با اطلاع از اینکه اگر موضوع را با مقامات پلیس در میان بگذارند جان پسرشان به خطر می افتد، بن و جو تلاش می کنند تا هم هنک را آزاد نمایند و هم از وقوع ترور جلوگیری کنند.

بله درست است. بخش زیادی از داستان در این نسخه بازسازی شده، همان چیزی است که در نسخه اورجینال دیده بودیم اما چیزی که تغییر کرده، سبک کارگردانی هیچکاک است. در حالی که نسخه اورجینال فیلم The Man Who Knew Too Much، کارگردان از چند سکانس کلیدی، تعلیق مورد نیازش را استخراج می کند، در این نسخه به ندرت دقیقه ای از فیلم بدون تهدید اتفاقی قریب الوقوع به پایان می رسد. بازسازی هیچکاک از سکانس سالن رویال آلبرت هال بسیار پرتعلیق تر و هیجان انگیزتر است، چیزی که هیچکاک همیشه در آن بی نقص بود زیرا حسی از آرامش را ایجاد می کرد در حالی که لحظاتی قبل به شدت شما را آشفت و مضطرب کرده بود. جیمز استوارت و دوریس دی در نقش مک کناها بسیار دیدنی هستند که همزمان می توان با آن ها ارتباط برقرار کرد و خود را جایشان گذاشت.

۸- Rope (۱۹۴۸)

در سکانس ابتدایی فیلم Rope می بینیم که براندون شاو و فیلیپ مورگان همکلاسی شان دیوید کنتلی را به عنوان بخشی از یک آزمایش ذهنی عجیب برای نشان دادن برتری خود نسبت به او می کشند. البته تنها کشتن دیوید برایشان کافی نیست. به عنوان بخشی از این تمرین مغزی، آن ها جنازه دیوید را در یک صندوق چوبی بزرگ قایم کرده که در ادامه از آن برای سرو کردن غذا در مهمانی شامی که بزودی برگزار می کنند استفاده می نمایند. فیلیپ به تدریج دچار وحشت می شود و هر بار تا مرز فاش کردن این راز مخوف پیش می رود، زیرا بر این باور است که مهمانان رفته رفته به آن ها شک کرده و راز قتلشان را دریافته اند.

یکی دیگر از قابلیت های تحسین شده هیچکاک به عنوان کارگردان این بود که همیشه برای آزمایش تکنیک های جدید فیلمسازی آماده بود و حتی بدترین فیلم هایش نیز جلوه هایی از تکنیک های آزمایشی خلاقانه در خود داشتند. فیلم Rope یکی از بهترین آزمایشات اوست، فیلمی که در آن داستان در زمان واقعی رخ می دهد و در یک برداشت اغلب بدون وقفه. در حالی که این فیلم به طور کامل نمی تواند آن هدفی که از ساختش وجود داشت را خلق کند، هنوز هم فیلمی سرگرم کننده است که در آن هیچکاک تمام تلاشش را برای مخفی کردن کات ها در هنگام حرکات هوشمندانه دوربین و بدلکاری های بی نقص بازیگران انجام می دهد. داستان فیلم بسیار ساده است اما هیچکاک همچنان تعلیق قابل توجهی از داستان بیرون می کشد، به ویژه وقتی که مهمانان شام تا آستانه باز کردن صندوق چوبی حاوی جنازه دیوید پیش می روند.

۷- The Trouble with Harry (۱۹۵۵)

روز زیبایی در شهر کوچک و دیدنی های واتر، در نیوانگلند ورمونت است. البته این شرایط تا زمانی صدق می کند که جسد هری وورپ در بیرون از شهر پیدا می شود. در شرایطی که هیچ مظنونی وجود ندارد، چند نفر از شهروندان شهر فکر می کنند آن ها مسئول مرگ وورپ هستند: سروان ویلز می گوید که گلوله ای کمانه کرده از اسلحه او باعث مرگ این مرد شده؛ جنیفر راچرز اصرار دارد که او با یک شیشه شیر به سرش ضربه زده و او را کشته است؛ در حالی که خانم گریولی مطمئن است که بعد از غافلگیر شدن توسط این مرد در میانه جنگل، با پوتین های خود او را کشته است. و بدین ترتیب است که آن ها همراه با یک هنرمند مشتاق و کنجکاو به نام سم مارلو، جنازه هری را در نقاط مختلف شهر مخفی می کنند تا از دستگیر شدن خود توسط کلانتر شهر جلوگیری کنند.

The Trouble with Harry یکی از معدود فیلم های کمدی هیچکاک و شاهدی بر میزان استعداد و نبوغ این کارگردان است که حتی از مرگ نیز می توانست داستانی جذاب و سرگرم کننده و البته کمیک بسازد. جوک فیلم هیچکاک این است که هیچ کس در های واتر ککش هم نگزیده که مردی که می شناسندش، به شکل غیرمنتظره و بدون توضیحی مرده است. آن ها جسد هری را تنها یک اتفاق دردسرساز کوچک می دانند. این داستان زمانی به مرز پوچ گرایی مطلق می رسد که رابطه ای عاشقانه بین راجرز و مارلو شکل می گیرد و هیچکاک همچنان می تواند هدف خود را اجرا کرده و کاری می کند که احمقانه و خنده دار بودن موقعیت را بپذیریم.

۶- Saboteur (۱۹۴۲)

بری کین یک تعمیرکار هواپیماست که در جریان یک تیراندازی در محل کارش که به کشتن یک مهندس دیگر منجر شده، یکی از مظنونین است. البته بری بی گناه است و فکر می کند کسی که این قتل را انجام داده کسی نیز جز شخصی به نام فرای. شوربختانه وقتی بری این موضوع را به نیروهای پلیس اطلاع می دهد، آن ها نمی توانند کسی به این نام که در آنجا کار کند را پیدا کنند، موضوعی که باعث می شود وی بیش از پیش شک و ظن نیروهای پلیس را برانگیزد. بری در ادامه تلاش می کند تا فرای را پیدا کرده و بیگناهی خود را ثابت کند. او خیلی زود در می یابد که فرای با گروهی از جنایتکاران در ارتباط است که به زودی قصد انجام یک عملیات خرابکارانه بزرگ را دارند.

Saboteur یکی از اولین آثار هیچکاک در مورد داستان مردی بیگناه است که در یک توطئه شرورانه گرفتار شده و می خواهد راهی برای فرار از این شرایط بغرنج پیدا کند. در سبک کارگردانی هیچکاک در این فیلم برخی نقاط ضعف و زمختی وجود دارد و حفره های داستانی فیلم نیز گاهی آزار دهنده می شود اما هیچکاک در سکانس های تعقیب و گریز خارج از شهر همه نقص ها را جبران می کند. نکته های برجسته در مورد این فیلم سکانس های اکشن هستند که عموماً در کنار سازه های مشهور آمریکایی، از جمله سد بولدر و سالن رادیو سیتی میوزیک هال رخ می دهند در حالی که اتفاق اوج داستان در کنار مجسمه آزادی به وقوع می پیوندد.

۵- Torn Curtain (۱۹۶۵)

فیلم Torn Curtain در مورد یک فیزیکدان و دانشمند راکتی آمریکایی به نام مایکل آرمسترانگ است که ظاهراً در جریان تنش های جنگ سرد به برلین شرقی گریخته، موضوعی که نامزد او سارا شرمن را شوکه کرده است. اما بدون اطلاع شرمن، این بخشی از یک نقشه بزرگتر است تا مایکل خود را وارد جامعه دانشمندان آلمان رقی کند تا بتواند به یک محقق ارشد به نام گوستاو لینت نزدیک شود که اطلاعات مهمی در مورد پروژه جدید اتحاد جماهیر شوروی دارد. اما در شرایطی که مایکل به دستگیری نزدیک می شود پیش از اینکه لینت را ترغیب کند تا معادله سلاح ضد موشکی جدید شوروی را با او در میان بگذارد، سارا بین فرار به برلین شرقی و پیوستن به نامزدش و وفادار ماندن به آمریکا دودل باقی مانده است.

در شرایطی که تریلرهای جاسوسی در دهه ۱۹۶۰ در اوج خود قرار داشتند، تنها بحث زمان بود که هیچکاک نیز روایت خاص خود را در این ژانر بسازد. پل نیومن در نقش آرمسترانگ به یک اندازه باهوش و جذاب است، که نسخه ای باهوش از جیمز باند را به ما می دهد که در آن دوران بسیار پرطرفدار بود و جولی اندروز نیز در نقش شرمنِ از همه جا بی خبر بسیار قابل قبول ظاهر شده و مخاطب از دریچه نگاه او به ماجرا نگاه می کند در شرایطی که زندگی نرمال او وارد دنیای جاسوسی و تنش های جنگ سرد می شود. Torn Curtain در سکانس میانی فیلم در مزرعه ای در حاشیه شهر کمی کند پیش می رود اما داستان پرتنش تر می شود وقتی که دستگیری شخصیت اصلی نزدیک و نزدیک تر می شود.

۴- Sabotage (۱۹۳۶)

Sabotage با سکانسی شروع می شود که یک نفر درون یک ژنراتور شن می ریزد که باعث می شود خاموشی در لندن حاکم شود. مردی که مسئول این کار است کارل ورلاک نام دارد، مردی که همراهبا همسرش مالک یک سینماست و با گروهی تروریست اروپایی همکاری می کند. اما از آنجایی که این خاموشی خیلی به درازا نمی انجامد و حتی مردم آن را مسخره می کنند، کارل و همکارانش تصمیم می گیرند تا با قرار دادن بمب در سیرک شهر اثری بزرگ تر به جای بگذارند. اسکاتلندیارد در تعقیقب کارل است و به یک کارآگاه به نام تد اسپنسر دستور می دهد تا با او دوست شود تا بتواند از وی اعتراف بگیرد. تد با همسر ورلاک دوست شده و وقتی که می فهمد این زن خبری از فعالیت های تروریستی شوهرش ندارد، یک رابطه عاشقانه با او می سازد.

یکی از عناصر ناامید کننده این فیلم این است که انگیزه تروریست ها هرگز فاش نمی شود و مخاطب در مورد اینکه چرا آن ها تا به این اندازه تلاش می کنند در لندن خرابکاری کنند هیچگاه از تاریکی بیرون نمی آید. اما جدای از داستان فیلم، Sabotage یک بار دیگر شاهدی بر نبوغ هیچکاک است، کسی که برای همیشه استاد تعلیق باقی خواهد ماند. در پرتعلیق ترین و هیجان انگیزترین سکانس فیلم، کارل برادر کوچک همسرش، استیوی، را بدون اطلاعش وارد عملیات تروریستی کرده و بسته ای به او داده که باید به جایی ببرد و مدعی است که در داخل آن قطعات پروژکتور است. اما در واقع در داخل این بسته یک بمب مخفی شده است. هر تاخیر در تحویل این بسته باعث می شود که این حس ایجاد شود که بمب قبل از رسیدن به مقصد منفجر خواهد شد.

۳- Topaz (۱۹۶۹)

داستان این فیلم زمانی شروع می شود که یک مامور اطلاعاتی سابق اتحاد جماهیر شوروی به نام بوریس کوسنوف از اتحاد خود را روسیه دست کشیده و همراه با خانواده اش به آمریکا اعلام وفاداری می کند. در حالی که در دادن اطلاعات زیاد در مورد اتحاد جماهیر شوروی مردد است، در مورد رابطه بین روسیه و کوبا اطلاعاتی در اختیار مقامات اطلاعاتی آمریکا قرار می دهد. مایک نوردستروم مامور سیا که می داند درگیری ایالات متحده و کوبا به دلیل رقابت شدیدشان خطرناک است، دوستش آندری دورو که یک افسر اطلاعاتی فرانسوی است را به کوبا فرستاده تا واقعیت رابطه بین روسیه و کوبا را کشف کند. اما اوضاع زمانی پیچیده تر می شود که آندری با معشوقه قدیمی خود در کوبا به نام خوانیتا دو کوردوبا روبرو می شود، کسی که با سازمان مقاومت زیرزمینی کوبا در ارتباط است. در این اثنا، دولت فرانسه نسبت به ماموریت آندری در کوبا مشکوک است.

به نظر می رسد که هیچکاک آنچنا مشتاق بازگشت به جاسوسی در دوران جنگ سرد بود که این فیلم را ساخت و این بار در قالب Topaz. این فیلم دارای سبک روایی پیچیده و جذابی است که گاهی اوقات بیش از حد پیچیده می شود و اثرات اوج داستان را کاهش می دهد. اما همچنان فیلم دارای تکنیک های فیلمسازی هوشمندانه هیچکاک است که ثابت می کند وی حتی در پیشرفته ترین دوران کاری اش نیز در حال بررسی قلمرو جدیدی بود. برای مثال، تعداد کمی سکانس مرگ در تاریخ سینما وجود دارند که به زیبایی کشته شدن شخصیت خوانیتا به دست شخصیت شرور ریکو پارا باشند، جای که لباس ارغوانی شناور او روی آب، جانشین شاعرانه ای برای خون است.

۲- The Lodger: A Story of the London Fog (۱۹۲۷)

قاتلی سریالی در لندن در حال ایجاد رعب و وحشت است و مقامات اگر چه در تلاشند او را دستگیر کنند اما هیچ سرنخی در دست ندارند. قاتل که در میان مردم با نام انتقامجو شناخته می شود، علاقه خاصی به قتل زنان بلوند جوان دارد. یک مدل بلوند به نام دیزی بانتینگ مورد توجه مردی مرموز اما جذاب قرار می گیرد که به تازگی به شهر نقل مکان کرده است، موضوعی که نامزد این مدل بلوند که افسر پلیس است و جو نام دارد را ناراحت کرده است. قتل ها ادامه دارند و به نظر می رسد که همه چیز به سمت خانه بانتینگ ها اشاره دارد. جو رفته رفته به این باور می رسد که این مستاجر جدید همان قاتل انتقامجوست اما رابطه دیزی با او همچنان عمیق تر می شود.

The Lodger: A Story of the London Fog یکی از فیلم های اولیه آلفرد هیچکاک است که پیش از اختراع صدا در سینما ساخته شد. حتی در این مرحله اولیه از دوران حرفه ایش به عنوان فیلمساز نیز هیچکاک برخی از روش های خاص فیلمسازی اش را نشان می دهد، روش هایی که بعدها باعث شد به او لقب استاد تعلیق سینما داده شود. کار هیچکاک با دوربین بسیار خیره کننده بوده و بدون استفاده از صدا یا سرنخ های واضح دیگر، جزییات زیادی در مورد داستان فاش می کند. همچنین این فیلم حاوی مقداری روابط جنسی و خشونت ممنوعه است که در آن دوران به دلیل قوانین سختگیرانه ساخت فیلم تنها با استفاده از ترفندهای خلاقانه امکان نمایش آن ها بود. حتی در دهه ۱۹۲۰ نیز هیچکاک مرزهای چیزهایی که می شد در قالب یک فیلم به نمایش گذاشت را جابجا کرد.

۱- Spellbound (۱۹۴۵)

دکتر مورچیزون، که به تازگی از مقام رییس بیمارستان روانی ورمونت بازنشسته شده، با یک پزشک شناخته شده به نم دکتر آنتونی ادواردز جایگزین می شود. دکتر کونستانس پیترسن، روانشناسی که در بیمارستان کار می کند، در ابتدا نظر مناسبی به رییس جدید بیمارستان ندارد زیرا او را بسیار جوان می بیند اما این دو رفته رفته به هم نزدیک شده و وارد یک رابطه عاشقانه می شوند. اما کونستانس متوجه جزییاتی در مورد آنتونی می شود که معنایی برایشان پیدا نمی کند و به همین خاطر او را وادار به اعتراف می کند. او در ادامه اعتراف می کند که شیاد است و دکتر آنتونی ادواردز واقعی را کشته و جای او را گرفته است. از آنجایی که این مرد به فراموشی مبتلاست، کونستانس بر این باور است که معشوقش بیگناه است و تصمیم می گیرد به او کمک کند تا به گذشته اش پی برده و هویت واقعی اش را پیدا کند.

شیادان و کسانی که خودشان را جای دیگران جا می زنند، یکی دیگر از روایت هایی است که در فیلم های هیچکاک (مانند Foreign Correspondent، To Catch a Thief و Marnie) مکرراً دیده می شوند اما هیچکاک توانسته یک داستان عاشقانه دراماتیک را نیز در این داستان بگنجاند. اینگرید برگمن و گرگوری پک به عنوان ستارگان دوران طلایی هالیوود در نقش دکتر پیترسن و دکتر ادواردز بسیار جذاب هستند و بازی هایی از خود ارائه می دهند که همزمان باشکوه و مملو از وسوسه است. موسیقی متن میکلوش روژا نیز به شکلی بی نقص ترکیب خشونت و عشق فیلم را منتقل می کند و حتی در سکانس رویایی و سوررئال در ابتدای فیلم شاهد حضور تصورات غیرمعول سالوداور دالی در فیلم هستیم. عناصر تحلیل روانی فیلم اگر چه با استانداردهای امروزی چندان باکیفیت نیستند اما مهارت هیچکاک در خلق فضا و حال و هوا هرگز قدیمی نمی شود و سکانس دالی نیز از آن سکانس های جذابی است که فقط باید آن را دید تا جذابیتش را درک کرد.