سلام نو _ سرویس گردشگری: مسجد کبودتبریز ، فیروزه جهان اسلام، از شاهکارهای هنر و معماری دوران پس از اسلام ایران است که به دستور ابومظفر جهانشاه قراقویونلو بنا شده است. مسجد کبود با کاشیهای معرق فیروزهای و لاجوردی، انواع خطوط عالی مانند ثلث، نستعلیق، نسخ و طرحهای بدیع هندسی و اسلیمی مورد توجه ارباب ذوق و هنر است. مسجد کبود تبریز بنا به کتیبه سر درب آن به سال ۸۷۰ هجری قمری و در زمان سلطان جهانشاه مقتدر ترین حکمران سلسله قره قویونلو یان که فردی زیباپسند وشاعر بوده ، بنا شده است. تنوع وظرافت کاشیکاری وانواع خطوط به کار رفته در آن وهمچنین زیبایی و هماهنگی رنگ ها سبب شده است که به فیروزه اسلام شهرت یابد. کتیبه ها به وسیله نعمه اله البواب خوشنویس مشهور قرن نهم کتابت شده وسر کاری آن با عزالدین قاپوچی بوده است .
محل قرارگیری و معماری تماشایی مسجد کبود
مسجد کبود از جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی است و در شهر تبریز قرار دارد. این مسجد در خیابان امام خمینی تبریز در جوار بناهای تاریخی متعددی قرار گرفته است.
برای دسترسی به مسجد کبود، ابتدا باید به تبریز بروید. خیابان امام خمینی در مرکز شهر تبریز قرار دارد و برای رسیدن به مسجد کبود، کافی است خود را به میدان ساعت یا میدان شهید بهشتی برسانید. مسجد کبود در حدفاصل بین میدان شهید بهشتی تا میدان ساعت در سمت راست خیابان و جنب پارک خاقانی قرار دارد.
آدرس مسجد کبود تبریز: تبریز، خیابان امام خمینی، نرسیده به میدان ساعت، جنب پارک خاقانی
مسجد کبود تبریز یکی از شاهکارهای معماری ایرانیان در قرن نهم هجری به شمار میرود. همان طور که پیشتر نیز گفتیم، بنای مسجد کبود در گذشته بخشی از مجموعهای گسترده بوده است که در بعضی منابع تاریخی از آن با عنوان «عمارت مظفریه» یاد کردهاند. در عمارت مظفریه سبک معماری، معماری آذری بود و مسجد، خانقاه، صحن، کتابخانه و مقبرههایی ساخته بودند.
بهلحاظ معماری بنا و تزیینات، میتوان مسجد کبود را با مسجد گوهرشاد در مشهد قیاس کرد؛ زیرا هر دو این بناها به یک دوره تاریخی تعلق دارند. در ساخت بنای مسجد کبود بهشکل آب و هوایی منطقه توجه کردهاند و به همین دلیل بنای مسجد کبود تطابق کامل با اقلیم تبریز دارد و در تمام فصلهای سال، صحن و شبستان مسجد قابل استفاده هستند.
بیشتر قسمتهای بنای مسجد کبود با آجر ساخته شده و در قسمتهایی نیز از سنگ مرمر استفاده شده است. آجرهای بنا با گچ بندکشی شدهاند و بنای اصلی چهارگوش و مربعی شکل است. وسط صحن مربع شکل مسجد نیز یک حوض وجود دارد و دو طرف صحن، شبستانها قرار گرفتهاند. در کل بنا، تلفیقی از آجر و کاشی کاری معرق به چشم میخورد و در سطوح خارجی طراحیهای پر نقش و نگار دیده میشود.
بنای اصلی مسجد درست مقابل صحن و رو به قبله قرار گرفته است. ستونهای مسجد با یکدیگر فاصلههایی ۱۲ متری دارند و این پایهها در چهار سوی سقف دیده میشوند. گنبد آجری بالای سقف مسجد بعد از زلزله تخریب شد و اثری از گنبد قدیمی وجود ندارد. در صحن اصلی راه پلههایی دیده میشوند که به ایوانهای مشرف بر صحن میرسند. تحمل وزن گنبد عظیم مسجد بهوسیله پایههای چهار طرف صحن، از برجستهترین نکات معماری مسجد کبود در زمان ساخت آن در قرن نهم بوده است. در سفرنامههای قدیمی، از گنبد کوچکتری داخل بنای مسجد و بین گنبد اصلی تا مقبرهها یاد شده، که بسیار از گنبد اصلی زیباتر بوده و روی صحن کوچکی قرار داشته است.
تاریخچه جذاب مسجد کبود تبریز
طبق اطلاعات مندرج در کتیبهی سر در ورودی مسجد کبود تبریز، تاریخ ساخت آن به سال ۸۷۰ هجری قمری برمیگردد. چنین به نظر میرسد که این تاریخ بیانگر زمان اتمام کاشیکاری سر در مسجد بوده و فرایند ساخت آن از چندین سال پیشتر شروع شده و در این تاریخ، احداث بنا خاتمه یافته است. همچنین به استناد کتیبهی مذکور، این بنا در دورەی حکمرانی ابوالمظفر جهانشاه قراقویونلو عمارت یافته است.
زلزله سال ۱۱۵۸ شمسی (۱۷۸۰ میلادی) آسیب فراوانی به مسجد وارد کرد و در اثر آن گنبدهای مسجد فرو ریخت. مرمت و بازسازی مسجد به منظور حفاظت و تعمیر بخشهای باقیمانده شامل طاقها و پایهها از سال ۱۳۱۸ آغاز شد و در ۱۳۵۵ کارهای ساختمانی آن به اتمام رسید. بازسازی گنبد اصلی توسط مرحوم استاد رضا معماران انجام گرفته است و بازسازی کاشیکاری داخلی و خارجی هنوز ادامه دارد.
مسجد کبود از نمونههای منحصر به فرد معماری کهن ایرانی و تنها بنایی است که از دورەی فرمانروایی قراقویونلوها در پایتخت آنها، یعنی تبریز، باقی مانده است.
زیباییهای معماری این مسجد چنان جالب و جذاب است که پس از گذشت قرنها و نیز صدماتی که بر ساختار آن وارد آمده است، هر انسان صاحب ذوقی را متحیر و مبهوت میسازد. بارزترین ویژگی مسجد کبود و شهرت وافر آن با معماری ویژه تلفیقی و اعـجابانگیزش بیشتر به دلیل کاشیکاری معرق و تلفیق آجر و کاشی ، اجرای نقوش پرکار و در حد اعجاز آن است که زینتبخش سطوح داخلی و خارجی بنا است.
نظر شما