سلام نو _ سرویس گردشگری: ظرافت معماری و تزیینات منحصربه‌فرد مسجد کبود، این بنای تاریخی را به یکی از زیباترین مساجد تاریخی در جهان تبدیل کرده است. هماهنگی رنگ‌ها در نمای بیرونی و تزیینات داخل مسجد نیز از خصوصیات برجسته مسجد کبود به شمار می‌روند.
درباره زیباترین مسجد تبریز
مسجد کبود از آثار ابوالمظفر جهانشاه بن قرایوسف از سلسله ترکمانان قراقویونلو، مقتدرترین حکمران سلسله مذکور است. که در سال ۸۷۰ هجری قمری به همت و نظارت جان بیگم خاتون، همسر وی و به نقلی صالحه دخترش ساخته شده است. این شاهکار معماری دوره اسلامی در خیابان امام خمینی، روبروی کوچه صدر، جنب پارک خاقانی تبریز واقع است.
طبق اطلاعات مندرج در کتیبه‌ی سر در ورودی مسجد کبود تبریز، تاریخ ساخت آن به سال ۸۷۰ هجری قمری برمی‌گردد. چنین به نظر می‌رسد که این تاریخ بیانگر زمان اتمام کاشی‌کاری سر در مسجد بوده و فرایند ساخت آن از چندین سال پیشتر شروع شده و در این تاریخ، احداث بنا خاتمه یافته است. همچنین به استناد کتیبه‌ی مذکور، این بنا در دورە‌ی حکمرانی ابوالمظفر جهانشاه قراقویونلو عمارت یافته است.
زلزله سال ۱۱۵۸ شمسی (۱۷۸۰ میلادی) آسیب فراوانی به مسجد وارد کرد و در اثر آن گنبدهای مسجد فرو ریخت. مرمت و بازسازی مسجد به منظور حفاظت و تعمیر بخش‌های باقی‌مانده شامل طاق‌ها و پایه‌ها از سال ۱۳۱۸ آغاز شد و در ۱۳۵۵ کارهای ساختمانی آن به اتمام رسید. بازسازی گنبد اصلی توسط مرحوم استاد رضا معماران انجام گرفته است و بازسازی کاشی‌کاری داخلی و خارجی هنوز ادامه دارد.
مسجد کبود از نمونه‌های منحصر به فرد معماری کهن ایرانی و تنها بنایی است که از دورە‌ی فرمانروایی قراقویونلوها در پایتخت آن‌ها، یعنی تبریز، باقی مانده است. زیبایی‌های معماری این مسجد چنان جالب و جذاب است که پس از گذشت قرن‌ها و نیز صدماتی که بر ساختار آن وارد آمده است، هر انسان صاحب ذوقی را متحیر و مبهوت می‌سازد. بارزترین ویژگی مسجد کبود و شهرت وافر آن با معماری ویژه تلفیقی و اعـجاب‌انگیزش بیشتر به دلیل کاشی‌کاری معرق و تلفیق آجر و کاشی ، اجرای نقوش پرکار و در حد اعجاز آن است که زینت‌بخش سطوح داخلی و خارجی بنا است.
مسجد کبود از جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی است و در شهر تبریز قرار دارد. این مسجد در خیابان امام خمینی تبریز در جوار بناهای تاریخی متعددی قرار گرفته است. برای دسترسی به مسجد کبود، ابتدا باید به تبریز بروید. خیابان امام خمینی در مرکز شهر تبریز قرار دارد و برای رسیدن به مسجد کبود، کافی است خود را به میدان ساعت یا میدان شهید بهشتی برسانید. مسجد کبود در حدفاصل بین میدان شهید بهشتی تا میدان ساعت در سمت راست خیابان و جنب پارک خاقانی قرار دارد.
معماری تماشایی زیباترین مسجد تبریز
مسجد کبود تبریز یکی از شاهکارهای معماری ایرانیان در قرن نهم هجری به شمار می‌رود. همان طور که پیشتر نیز گفتیم، بنای مسجد کبود در گذشته بخشی از مجموعه‌ای گسترده بوده است که در بعضی منابع تاریخی از آن با عنوان «عمارت مظفریه» یاد کرده‌اند. در عمارت مظفریه سبک معماری، معماری آذری بود و مسجد، خانقاه، صحن، کتابخانه و مقبره‌هایی ساخته بودند.
به‌لحاظ معماری بنا و تزیینات، می‌توان مسجد کبود را با مسجد گوهرشاد در مشهد قیاس کرد؛ زیرا هر دو این بناها به یک دوره تاریخی تعلق دارند.
در ساخت بنای مسجد کبود به‌شکل آب و هوایی منطقه توجه کرده‌اند و به همین دلیل بنای مسجد کبود تطابق کامل با اقلیم تبریز دارد و در تمام فصل‌های سال، صحن و شبستان مسجد قابل استفاده هستند.
بیشتر قسمت‌های بنای مسجد کبود با آجر ساخته شده و در قسمت‌هایی نیز از سنگ مرمر استفاده شده است. آجرهای بنا با گچ بندکشی شده‌اند و بنای اصلی چهارگوش و مربعی شکل است. وسط صحن مربع شکل مسجد نیز یک حوض وجود دارد و دو طرف صحن، شبستان‌ها قرار گرفته‌اند. در کل بنا، تلفیقی از آجر و کاشی کاری معرق به چشم می‌خورد و در سطوح خارجی طراحی‌های پر نقش و نگار دیده می‌شود.
بنای اصلی مسجد درست مقابل صحن و رو به قبله قرار گرفته است. ستون‌های مسجد با یکدیگر فاصله‌هایی ۱۲ متری دارند و این پایه‌ها در چهار سوی سقف دیده می‌شوند. گنبد آجری بالای سقف مسجد بعد از زلزله تخریب شد و اثری از گنبد قدیمی وجود ندارد. در صحن اصلی راه پله‌هایی دیده می‌شوند که به ایوان‌های مشرف بر صحن می‌رسند.
تحمل وزن گنبد عظیم مسجد به‌وسیله پایه‌های چهار طرف صحن، از برجسته‌ترین نکات معماری مسجد کبود در زمان ساخت آن در قرن نهم بوده است. در سفرنامه‌های قدیمی، از گنبد کوچک‌تری داخل بنای مسجد و بین گنبد اصلی تا مقبره‌ها یاد شده، که بسیار از گنبد اصلی زیباتر بوده و روی صحن کوچکی قرار داشته است.
در گنبد کوچک‌تر مسجد کبود، از داخل دری مرمرین تعبیه کرده بودند که بعدها مفقود شده است. این گنبد کوچک را برای بخش مقبره‌ها در انتهای مسجد ساخته بودند. تمام جزئیات بنا در قسمت‌های از بین رفته مسجد کبود، از روی اسناد به جا مانده از طراحی این بنا به دست آمده‌اند.
تصاویر به دست آمده از نقاشی مطراقچی از حدود سال‌های ۹۴۰ تا ۹۴۲ هجری قمری و حدود سال‌های ۱۵۳۳ تا ۱۵۳۶ میلادی و طراحی شاردن فرانسوی در حدود سال‌های ۱۰۸۴ هجری قمری و ۱۶۷۳ میلادی، اطلاعات مفیدی از معماری و موقعیت ساخت این بنا ارائه کرده‌اند. امروزه بخش‌های اصلی بنای مسجد مرمت شده‌اند و می‌توان شکوه و عظمت مسجد کبود را هم‌چنان با قدم گذاشتن به داخل آن احساس کرد.
سردر ورودی مسجد کبود نیز بسیار زیبا طراحی شده و تحسین معماران جهانی را برانگیخته است. کاشی‌های لاجوردی در قسمت‌های مختلف مسجد دیده می‌شوند و شکل بیشتر آن‌ها ۶ ضلعی است. عظمت معماری مسجد کبود توجه گردشگران و معماران داخلی و خارجی را جلب می‌کند.
نظر شما