سلام نو _ سرویس گردشگری: اصفهان با تعداد زیادی از بناهای تاریخی، دل هر گردشگری را می‌برد. در میان مشهورترین آثار تاریخی می‌توان به کاخ چهلستون اشاره کرد؛ باغی سلطنتی که همچنان باشکوه برجای مانده است. در ادامه به دوره تاریخی کاخ چهل ستون می‌پردازیم.
سیر تاریخی کاخ چهلستون اصفهان
دوره شاه عباس کبیر
پس از انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت ایران در دوران صفویه، این شهر به سرعت رشد و توسعه پیدا کرد و ساختمان‌های بسیاری در آن ساخته شد. یکی از مهم‌ترین این ساختمان‌ها مجموعه باغ و کاخ چهلستون بود که سنگ بنای ساخت آن، در زمان شاه عباس اول (شاه عباس کبیر) گذاشته شد.
بر اساس روایت‌های مختلف، شاه عباس اول در زمان سلطنت خود نیاز داشت تا در کنار کاخ رسمی خود یعنیکاخ عالی قاپو، که کارهای دربار را در آن انجام می داد، کوشکی کوچک نیز داشته باشد تا بتواند به دور از هیاهوی سلطنت و کشورداری در آن استراحت کند. به همین جهت در میان باغ جهان نما (که بعدها به نام باغ چهلستون مشهور شد)، دستور ساخت عمارتی کوچک به شکل کلاه‌فرنگی با اتاق‌هایی به بلندی ۱۲ متر را داد.
البته به مرور زمان این عمارت برای پذیرایی از سفرا، رجال، سیاسیون ایرانی و خارجی و برپایی جشن‌های کوچک مورد استفاده قرار گرفت. حتی برخی از مورخان در آثار خود نوشته‌اند که شاه عباس اول، جشن نوروز در بیست و سومین سال سلطنت خود را در این عمارت برگزار کرد.
در مورد باغ چهلستون خوب است بدانید این باغ به تمامی باغ‌های اطراف خود در آن زمان از جمله باغ های محدوده خیابان چهارباغ و میدان نقش جهان دسترسی داشت و عمارت میانی آن،کاخ چهلستون، از طریق تونلی به همه کاخ های آن دوره اصفهان یعنی کاخ هشت بهشت اصفهان و عالی قاپو متصل بود.
پس از مرگ شاه عباس اول و در زمان تاجگذاری شاه عباس دوم، تصمیم بر این شد تا بر وسعت عمارت چهلستون افزوده شود و کاربری آن به کاخ تغییر پیدا کند. هنرمندان و معماران آن دوره از این فرصت استفاده کردند و هنر و سلیقه ناب خود در زیباسازی کاخ و باغ چهلستون را در حد عالی به نمایش گذاشتند.
به دستور شاه عباس دوم، دیوارهای درونی و بیرونی عمارت چهلستون با نقاشی‌های مجلل و آینه‌کاری‌های خیره کننده مزین و بر تعداد تالارها، اتاق‌ها و قسمت‌های مختلف آن اضافه شد. از جمله این بخش‌ها می‌توان به تالار آینه، تالار هجده ستون، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی تالار آینه، ایوان‌های طرفین سرسرای پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با کلیه تزیینات نقاشی، آینه‌کاری، کاشی‌کاری دیوارها و سقف‌ها اشاره کرد.
به این ترتیب کاخ چهلستون از نخستین بناهایی در ایران شد که به این شکل و به وسیله آینه‌کاری‌های باشکوه، نقاشی‌های بزرگ دیواری و ستون‌های چوبی تزئین می‌شد. در نهایت کاخ مجلل چهلستون در سال ۱۰۵۶ هجری قمری (۱۰۲۴ هجری شمسی)، سه سال بعد از شروع سلطنت شاه عباس دوم با حضور او و سفرای خارجی افتتاح شد.
پس از اتمام کار ساخت و تزئین تالارهای وسیع کاخ، این مکان به عنوان محلی برای ملاقت شاه با مردم و پذیرایی‌های رسمی شاه از میهمانان مورد استفاده قرار گرفت.
دوره تاریخی کاخ چهل ستون
با توجه به ماده تاریخ‌هایی که بعضی از شعرای عصر صفویه در اشعارشان آورده‌اند و با مراجعه به کتب و متون مربوط به آن روزگار، سال اتمام کاخ چهلستون ۱۰۵۷ هجری در زمان سلطنت شاه عباس دوم بوده است.
از جمله این شعرا صائب تبریزی، ملک الشعرای آن روزگار است که طی قصیده‌ای بلند بالا چهلستون را توصیف می‌کند و در آخر قصیده با مصراع «قبله‌گاه تاجداران باد دائم این مکان»، سال ۱۰۵۷ هجری را بیان کرده است.
در دوازدهمین سال سلطنت شاه سلطان حسین، کاخ چهلستون دچار حریق شد و سپس تعمیراتی در آن و به احتمال‌زیاد مطابق سابق به عمل آمد. بنابر اظهارنظر سیاحانی همچون فلاندن و کست در زمان پادشاهی محمدشاه قاجار و نیز مادام دیو لافوآ، در سال ۱۲۹۸ هجری قمری، باغ چهلستون به حالت اصلی خود باقی بود؛ اما از سال ۱۳۰۰ هجری قمری در زمان ظل السلطان، فرزند ناصرالدین شاه و والی اصفهان، خرابی بسیار در این عمارت به عمد راه یافت.
ایوان اصلی کاخ چهلستون بر بیست ستون استوار است. بسیاری از محققان وجه تسمیه کاخ را انعکاس بیست ستون روی استخر زیبا و بزرگ عمارت می‌دانند. البته نقشی که عدد ۴۰ در ادب فارسی دارد (این عدد نشان تعدد و کثرت است) نیز شاید دلیل دیگری برای نام‌گذاری چهلستون باشد.
معماری این کاخ ترکیبی از هنر معماری چینی، ایرانی و فرنگی است. بنا مشتمل بر یک ایوان اصلی (بزرگ) به طول ۳۸ متر، عرض ۱۷ متر و ارتفاع ۱۴ متر است که آن را رو به شرق ساخته‌اند. ستون‌های این ایوان هشت‌ضلعی از جنس چوب چنار و کاج است. چهارستون وسط روی چهار شیرسنگی قرار دارد.
استخر کاخ علاوه بر زیبایی باعث لطافت هوا می‌شود. در چهار طرف این استخر مجسمه‌هایی قرار دارند که مربوط به عمارت چهلستون نیستند و به هنگام تخریب قصر سرپوشیده به این محل منتقل شده‌اند. به نوشته برخی از مورخان، این عمارت در اواخر دوران صفوی دچار آتش‌سوزی مهیبی شد و قسمت‌هایی از آن در آتش سوخت.
نظر شما