سلام نو _ سرویس گردشگری: یکی از بناهای تاریخی که در استان اصفهان و در میدان نقش جهان قرار دارد، کاخ عالی قاپو اصفهان می باشد. این بنای زیبا نیز یکی از شاهکارهای معماری دوره صفوی است که توسط هنرمندان ایرانی ساخته شده است. یکی از مهمترین قسمت های عالی قاپو مربوط به سر در های ورودی کاخ، تالار موسیقی و تالارهای با شکوهی است که از هنرهای برجسته ی آن دوره محسوب می شود. اغلب افراد، استان اصفهان را با آثار باستانی و بناهای تاریخی متعدد می شناسند و برای بازدید از آن ها راهی این شهر می شوند.
معماری بنای تاریخی عالی قاپو
ساخت بنای کاخ و سر در ورودی عالی قاپو در دوره پادشاهی شاه عباس اول، شاه عباس دوم و شاه سلطان حسین به انجام رسیده است. دروازه ورودی بخشی قابل‌توجه در معماری بنای عالی قاپو به شمار می‌رود. در قسمت بالای در ورودی، کتیبه‌ای با عبارت «انا مدینه العلم و علی بابها» به چشم می‌خورد که امروزه بخش‌هایی از آن از میان رفته است و با فرض اینکه قدمت آن به دوره صفوی برسد، می‌توان فهمید که یکی از محورهای اصلی سیاسی شاه عباس اول، اختلاط مذهب شیعه با ساختار حکومتی بوده است.
دو طرف ورودی، از داخل، دو سکوی سنگی قرار دارد. ساختمان اصلی عمارت کمی جلوتر قرار گرفته است و این قسمت که حدفاصل بین ورودی تا ساختمان اصلی به شمار می‌رود، طاق‌های جناغی دارد که در طبقه‌های دیگر، همین طاق‌ها به‌شکل کوچک‌تر دیده می‌شوند. این فضا دارای مساحتی حدود ۶۴ مترمربع و ارتفاعی حدود ۱۱ متر است که به‌عنوان یکی از زیباترین الگوهای نقوش اسلیمی و ختایی است. با حضور در هر یک از کنج‌های این فضا و گفتن کلمه‌ای، فردی که در کنج متقارن قرار دارد، صدا را شفاف و بلند می‌شنود. این ویژگی‌های آکوستیکی فضا در بدو ورود نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.
طبقه همکف به‌وسیله دو پلکان مارپیچ در دو طرف به طبقه‌های بالا دسترسی دارد که این پلکان‌ها با ۹۴ پله به طبقه آخر منتهی می‌شوند. پلکان زیگزاگ این طبقه برای استفاده پادشاه و خانواده او بوده است. بالای کاخ در اصل سه طبقه وجود دارد که هرکدام دو قسمتی است و به همین دلیل ۶ طبقه می‌شود. البته همان طور که پیش‌تر گفتیم، از هر طرف ساختمان تعداد طبقه‌ها متفاوت به نظر می‌رسد.
از نمای ضلع شرقی دو طبقه، از نمای ضلع غربی پنج طبقه و از طریق راه‌پله ویژه ملاقات‌های شاهانه، هفت طبقه نشان می‌دهد. ایوان بزرگ عالی قاپو با ۱۸ ستون چوبی در طبقه سوم و در ارتفاع ۲۸ متری قرار دارد که در میان ستون‌های آن حوضی مسی وجود داشت که درگذشته آب از آن فوران می‌کرد. در طبقه‌های کاخ، اتاق‌های بزرگ در مرکز و اتاق‌های کوچک در اطراف آن قرار گرفته‌اند.
سیر تاریخی و زمان ساخت عالی قاپو
کاخ عالی قاپو اصفهان مربوط به دوره حکومت صفویان می باشد، دقیقا همان زمانی که شهر اصفهان را پایتخت فرماندهی اعلام کرده بودند. همچنین بنای عالی قاپو را به دستور شاه عباس اول که یکی از با اقتدارترین پادشاهان ایران شناخته شده بود و در سال ۹۷۱ تا ۹۷۷ هجری شمسی، ساخته شد. عمر شاه عباس اول برای دیدن ساخته شدن کامل بنای عالی قاپو، تزئینات و ظریف کاری های این عمارت کفاف نداد و پس از کامل شدن بنا، تزئینات و ظریف کاری های آن انجام گرفت. تکمیل بنای عالی قاپو و تزئینات آن در زمان حکومت شاه عباس اول، شاه عباس دوم و شاه سلطان حسین انجام شد.
ساخت این بنا به مدت زمان ۱۰۰ سال به طول انجامیده است. شاه عباس اول و شاه عباس دوم پایه گذار این بنا بودند و تزئینات آن مروبط به زمان سلطنت شاه سلطان حسین می باشد. آثار هنری خوش نویسی و مینیاتور در بخش تزئینات داخلی این عمارت از دوره پس از شاه عباس اول قابل مشاهده است. همین ها نشان می دهند که این عمارت پس از مرگ شاه عباس اول تکمیل شده است.
معماری این بنا توسط معماران برجسته ایرانی انجام شده است. پیش از آن که پایتخت فرمانروایی از قزوین به اصفهان تغییر کند بنایی در قزوین با همین نام یعنی عالی قاپو وجود داشت که محل فرمانروایی صفویان بود. از همین رو، مورخان اعتقاد دارند که عمارت عالی قاپویی که در شهر اصفهان ساخته شده است، بسیار باشکوه تر از کاخ عالی قاپوی قزوین است.
هنگامی که بنای کاخ عالی قاپو در حال ساخت بود، هدف از ساخت آن برقراری مسیر ارتباطی بین باغ میدان نقش جهان و کاخ های دیگری که در آن حوالی وجود داشتند بود. تنها پادشاهان و درباریان به منظور استقابل از میهمانان خارجی خود، آن را مورد استفاده قرار می دادند.
اما در کاخ عالی قاپو، محلی برای زندگی و استراحت پادشاه وجود داشت. در آن زمان بازار اصفهان در میدان نقش جهان تنها دارای یک طبقه بود و ورودی کاخ عالی قاپو اصفهان به مغازه های آن مشرف بود. هنگامی که شهر اصفهان با افزایش جمعیت رو به رو شد و بسیاری از اهالی روستاهای اطراف که به شهر اصفهان مهاجرت کردند، باعث افزایش اهمیت پایگاه حکومتی شد. به همین علت نیز تعداد طبقات کاخ عالی قاپو را اضافه کردند و ایوان زیبایی مشرف به میدان نقش جهان را برای آن ساختند.
این جلال و شکوهی که امروزه در عمارت عالی قاپو مشاهده می کنید، مربوط به زمان می باشد. همچنین سر در ورودی بسیار مجلل شد. این دوران را با عصر طلایی صفویان می شناسند. در همین دوره ها بود و تصمیم بر آن شد که امکانات رفاهی داخل عمارت را تجهیز کنند. تالار موسیقی نیز مربوط به آن دوره می باشد. با تغییراتی که در ایوان زیبایی مشرف به نقش جهان انجام پذیرفت، ۱۸ ستون چوبی در آن قرار دادند.
نظرات