سلام نو – سرویس بین‌الملل: ماجرا از هشدار رییس جمهوری به طالبان شروع شد، جایی که سیدابراهیم رئیسی در حاشیه افتتاح پوژه های صنعت آب و برق سیستان و بلوچستان با اشاره به وضعیت هیرمند اظهار داشت: به حاکمان افغانستان اخطار می‌کنم، حقآبه مردم سیستان و بلوچستان را بدهند.
وی با بیان اینکه اگر کارشناسان ما کمبود آب را تایید کنند حرفی نداریم وگرنه اجازه نخواهیم داد حق مردم ما تضییع شود، افزود: حرف من را جدی بگیرید تا بعداً گلایه نکنید.
همین مسئله باعث واکنش‌های زشت، خلاف ادب و عرف دیپلماتیک و توهین آمیز مقامات ارشد طالبان شد و در نهایت کار به موضع‌گیری وزیر خارجه رسید.
حسین امیرعبدالهیان در توییتی نوشت: «در ماه‌های اخیر مکررا از ملامتقی، سرپرست وزارت خارجه افغانستان خواستم طبق عهدنامه هیرمند، به تعهدات خودشان عمل کنند و امکان بازدید هیات‌های فنی و سنجش میزان آب را فراهم کنند، که نکردند. سیستان از خشکسالی رنج می‌برد. ملاک بود و نبود آب بازدید فنی و عینی است و نه صدور بیانیه سیاسی.»
اما کار اینجا تمام نشد و قاضی عبید، دیپلمات طالبان نیز در پاسخ به وزیر امورخارجه نوشت: « نام را اینطور بنویس: محترم الحاج مولوی امیرخان متقی وزیر امورخارجه.»
حالا حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان و سرپرست سفارت کشورمان با بیان این که در مدت یک ماه طالبان باید حقآبه را به ایران بدهد گفت: اگر آب باشد و طالبان ندهد برای ایران حجت تمام است که این مساله جزو حقوق ملت بوده و چگونه باید عمل کند. درست در همین زمان هیاتی به ریاست معاون ستاد کل نیروهای مسلح ایران با هدف گفت‌وگو در مورد تقویت همکاری‌های مشترک مرزی به کابل رفته تا پیام‌های ایران را به طرف افغانستانی برساند.
حالا افکار عمومی در کنار بخشی از کارشناسان سیاست خارجی خواستار برخورد محکم‌تر دولت با طالبان و حتی برخی خواستار اقدام عملیاتی برای باز کردن راه آب به نفع ایران هستند. اما چنین چیزی ممکن و منطقی است؟
اگر طالبان درباره حقآبه هیرمند دروغ بگوید، رفتار ایران باید عوض شود
عبدالرضا فرجی‌راد، کارشناس مسائل ژئوپلیتیک در گفت‌وگو با سلام نو گفت: با توجه به مدارایی که کلیت نظام و دولت با طالبان داشتند چنین عملکردی را از طالبان غیرمنتظره می‌دیدند، به خصوص با توجه به عکس‌هایی که نشان می‌دهد آب موجود است و به جای سرازیر شدن به سمت ایران به شوره‌زار منحرف می‌شود. این یک نوع دشمنی است.
وی با تاکید بر اینکه این حرکت‌ها تنها به مسئله آب خلاصه نمی‌شود و به مسائلی مثل تجاوز به مناطق مرزی هم رسیده است، گفت: این نشان می‌دهد هر چه طرف ایرانی به دنبال مدارا و رعایت حقوق همسایگی بوده طالبان در مقابل کارهایی کرده که اکثر خلاف منافع ملی ایران بوده است. از آن طرف در داخل افغانستان همچنان در حال فشار به شیعیان و هویت زدایی از زبان و فرهنگ فارسی است. ایران تا امروز با تمام این‌ها مدارا کرد.
فرجی‌راد با اشاره به اینکه ظاهرا دولت یا شورای عالی امنیت ملی به این نتیجه رسیده‌اند که با توجه به در راه بودن تابستان مسئله آب را به سرعت حل کنند، افزود: این جنایتکارانه است که شما رودخانه را به شوره‌زار منحرف کنید تا به کشور دیگر نرسید.
وی با تاکید بر ضرورت رفتار متناسب با طالبان، گفت: با توجه به مواضع مسئولان ارشد کشور به نظر می‌رسد که باید با طالبان جدی صحبت شود تا ببینیم این رفتار نامطلوب به چه دلیلی رخ داده است. اگر می‌گویند آب نیست اجازه دهند کارشناسان ایرانی و خارجی از منطقه بازدید کنند. اگر اجازه ندهند آن وقت مشخص می‌شود که حرف طالبان دروغ است و ایران باید رفتارش با طالبان را عوض کند.
این کارشناس مسائل ژئوپلیتیک گفت: به نظر می‌رسد ایران تصمیماتی برای چگونگی برخورد با طالبان گرفته است وگرنه تهدیدهای روزهای اخیر رخ نمی‌داد.
اقدام جدی الزاما به معنای اقدام نظامی نیست
فرجی‌راد در واکنش به واکنش منفی مردم نسبت به رفتار طالبان و درخواست برای برخورد شدید.با این مسئله گفت: این که بگوییم ایران باید برخورد نظامی کند و سد را بشکند درخواست افراطی و تنش‌زا است و به صلاح نیست. راه‌های دیگری برای فشار به طالبان وجود دارد تا آن‌ها متوجه شوند که باید منافع ایران را لحاظ کند. باید برخورد و اقدام جدی کرد، اما معنای اقدام جدی الزاما درگیری نیست.
البته وی احتمال اقدام محکم‌تر را ناممکن ندانست و ادامه داد: البته با توجه به عکس‌العمل‌های ناشایست و خلاف شان طالبان به سخنان رییس جمهور ایران، اگر همین روند ادامه پیدا کند آن وقت لازم است که در برابر عملیات فیزیکی احتمالی آن‌ها عملیاتی فیزیکی انجام شود. با این همه ایران تا جایی که می‌تواند نباید مستقیما وارد درگیری با طالبان شود.
این دیپلمات ایرانی با اشاره به گزینه‌های ایران افزود: ثبات و امنیت نسبی امروز افغانستان- در مقایسه با گذشته پرآشوب آن- می‌تواند با چالش رو به‌رو شود تا طالبان متوجه شود باید احترام همسایه بزرگ‌تر را حفظ کند.
ایران توان به چالش کشیدن ثبات نسبی افغانستان را دارد
فرجی‌راد در پاسخ به این که آیا ایران چنین ظرفیتی را دارد یا خیر، گفت: بله ایران چنین توانی را دارد. امروز مقاومت در داخل افغانستان حتی به شکل نظامی ادامه دارد و گروه‌های مخالف طالبان بارها به ایران رجوع کردند تا کمک بگیرند، اما ایران به خاطر ثبات افغانستان دست به حمایت جدی از آن‌ها نزد و برای برقراری صلح تلاش کرد. اما اگر کسی بخواهد صلح، امنیت و نظم کشور را به هم بزند ایران عکس‌العمل متقابل نشان می‌دهد.
وی با اشاره به توهم قدرت طالبان گفت: طالبان آنقدر هم که خودشان فکر می‌کنند قوی نیستند. اگر آن‌ها امکاناتی از دوران تسلط آمریکا بر افغانستان در اختیار دارد، ایران هم توان نظامی ده‌ها برابر دو دهه قبل دارد.
این استاد دانشگاه گفت: امیدواریم چنین نشود ولی اگر تنش و درگیری به ما تحمیل شود طبیعتا عمل متقابل رخ خواهد داد.
فرجی‌راد درباره راهکار اقتصادی و تامین منافع طالبان گفت: اگر معنای منافع اقتصادی پرداخت پول و نفت و گاز در برابر آب است این حرف کاملا بی‌معنی است، چون در این صورت قرارداد ۱۳۵۱ بین ما و افغانستان به دست خودمان لغو می‌شود که اصلا درست نیست.
نظر شما