سلام نو - سرویس اجتماعی: در قلب ایران، پایتخت شلوغ و به ظاهر مدرنی قرار دارد که پر از ساختمان‌های جدید و قدیمی است، پایتختی با جمعیتی بیش از ۹ میلیون نفر؛ تهران. تهران کلان‌شهری که شاهد گذر سریع زمان بوده است، جایی که گذشته و حال در کنار هم قرار دارند.
تهرانی که روزی به چنارها و آب زلالش مشهور بود حالا به حادثه و بافت‌هایی فرسوده گره خورده است. در یک هفته گذشته دو خبر آتش‌سوزی در بازار بزرگ تهران و بازار تجریش مخابره شد تا برای چندمین بار در سال ۱۴۰۲ بحران بافت فرسوده و ساختمان‌های ناایمن تهران خودنمایی کند.
این اخبار به ما یادآوری می‌کند که زیر نمای خیره کننده، مدرن و شلوغ تهران، داستانی متفاوت جریان دارد - داستانی از زوال بی‌صدای پایتخت ایران.
تهران و سایه بلند ساختمان‌ها غیر ایمن و بافت فرسوده
بازارچه سنتی ستارخان، مجتمع فرهنگی، ورزشی و تفریحی ارم، مجتمع ونک پارک و مرکز گل شهید محلاتی. این‌ها نام نقاط نوستالژیک تهران نیست بلکه تنها چند ساختمان ناایمن شناخته شده تهران است که به تازگی نام آن‌ها با دستور دادستانی کل از محرمانگی خارج شده.
عمق بحران وقتی مشخص می‌شود که بدانیم نام بیمارستان‌هایی چون بیمارستان امام خمینی (ره)، بیمارستان لولاگر، بیمارستان طرفه، بیمارستان سینا و بیمارستان رسول اکرم نیز در بین ساختمان‌های ناایمن تهران قرار دارد. نکته جالب این جا است که مرکز تازه تاسیسی مثل باملند هم ناایمن است و در بین ۱۲۹ ساختمانی است که اخیرا نام آن‌ها اعلام شده است.
این لیست به ما پلاسکوهای احتمالی آینده را نشان می‌دهد، پلاسکوهایی که اتفاقا برخی از آن‌ها مثل مرکز خرید قائم یا پاساژ صفوی بسیار مشهور هستند. به جز مراکز خرید و بیمارستان‌ها برخی کارخانه‌ها، خوابگاه‌های دانشجویی و مراکز دولتی نیز در لیست حضور دارند.
وضعیت وقتی بدتر می‌شود که به خاطر بیاوریم برخی از این مراکز ناایمن در دل بافت فرسوده تهران قرار گرفته‌اند، بافت فرسوده‌ای که دیگر تبدیل به یک بمب ساعتی شده است.
حمیدرضا صارمی، معاون شهرسازی شهرداری تهران اعلام کرده که ۳۷ درصد از جمعیت تهران در بافت فرسوده زندگی می‌کنند که به گفته خلیل محب خواه مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران معادل ۱.۵ میلیون تهرانی می‌شود. آن‌چنان‌که محمد آقامیری، عضو شورای شهر تهران می‌گوید پیش‌بینی می‌شود در صورت وقوع زلزله ۵۰۰ هزار نفر تلفات در این مناطق داشته باشیم؛ یک فاجعه تمام‌عیار.
بازار تهران؛ قلب بحران بافت فرسوده‌ی تهران
شاید بتوان به جرات گفت که نماد و قلب بحران بافت فرسوده را می‌توان در منطقه بازار تهران مشاهده کرد. بازار تهران با ۱۱۲ هکتار دو دهم درصد از کل مساحت تهران را به خود اختصاص داده است. تعداد کسبه بازار تهران حدود ۷۰ هزار نفر برآورد شده است. ۵۲ درصد کسبه بازار عمده فروش، ۵ درصد خرده فروش هستند و ۷ درصد را کارگاه‌ها تشکیل می‌دهند. روزانه حدود ۱.۵ تا ۲ میلیون نفر به بازار تهران مراجعه می‌کنند.
پیچیدگی بافت فرسوده بازار در آن جا است که این منطقه محل زندگی جمعیتی قابل توجه، قلب تجارت سنتی تهران و ایران و یک منطقه تاریخی ارزشمند است که میراث دوران قاجار در آن می‌درخشد.
بافت فرسوده گره خورده با بافت میراثی تنها بخشی از مشکلات فرسودگی بازار تهران است. تعداد و محل قرارگیری ایستگاه‌های آتش‌نشانی، خطرات ناشی از سیم‌کشی و برق‌رسانی غیر اصولی ساختمان‌ها، ساماندهی چرخ‌دستی‌ها، جداره‌سازی‌ها، ساماندهی دست‌فروشان، ایمن‌سازی ساختمان‌های بحرانی، چاه‌های جذبی و شبکه فاضلاب از جمله دیگر مواردی است که ضریب مشکل و بحران بازار را تشدید می‌کند.
یک زلزله یا یک حریق گسترده می‌تواند هم‌زمان فاجعه‌ای انسانی و بحرانی اقتصادی برای کشور خلق کند که نه تنها کشور را وارد بحرانی کلان می‌کند، بلکه بخش مهمی از تاریخ ایران و تهران را نیز ویران می‌کند.
بحران بافت فرسوده و ساختمان‌های تهران حل شدنی است؟
آن طور که همشهری آنلاین می‌نویسد این روزها شهرداری تهران به دنبال افزایش ساخت‌وساز در مناطق محروم شهر است و آمارها هم نشان می‌دهد که با وجود شرایط سخت اقتصادی، بازار ساخت مسکن در تهران دوباره رونق پیدا کرده است.
رسانه رسمی شهرداری این اقدام را راهکاری دو سویه برای بهبود وضعیت قیمت مسکن و ترمیم بافت فرسوده می‌داند و می‌نویسد: در حالی که برخی ادعا می‌کنند کمیسیون ماده ۵ به دنبال تخلف و حراج پایتخت است صارمی تاکید می‌کند که از منظر ضوابط و مقررات شهرداری، در ۲ سال گذشته هیچ‌گونه تخلفی نسبت به طرح جامع و تفصیلی انجام نشده است.
محمود فاطمی‌عقدا، سرپرست دبیرخانه کمیسیون ماده پنج شهرداری تهران می‌گوید: رویکرد شهرداری به رفع مشکل بافت فرسوده در جنوب و مرکز شهر است. سال پیش کمیسیون ماده ۵ مجوز لازم را برای نوسازی و بازآفرینی صادر کرد و الان اخذ مجوز و صدور پروانه ساختمانی در بافت‌های فرسوده به‌شدت افزایش پیدا کرده است.
پرسش اینجا است که آیا صدور پرحجم پروانه تمام مشکلات بافت فرسوده را حل می‌کند؟ مشکل بازار تهران چه می‌شود؟ با بافت تاریخی چه خواهیم کرد؟ بافت جدید که ساخته می‌شود الزاما ایمن است یا مثل باملند نامش به سرعت در لیست ساختمان‌های ناایمن می‌آید؟ هیچ کس نمی‌داند.
نظر شما