سلام نو _ سرویس گردشگری: در هر دو برج کتیبه‌های آجری به چشم می‌خورد، درباره تاریخ ساخت بنا و خطوط قرآنی موجود در آن اختلاف‌نظری وجود ندارد اما درباره علت و نام سازنده سازه ابهام وجود دارد. ضریح مقبره‌های این برج‌ها دارای منبت کاری زیبایی است و آجرکاری آن را برگرفته از معماری دوره سامانی و آل‌بویه می‌دانند. در قرن‌های چهارم و پنجم بیشتر برج‌های شمال ایران را با نقشه دایره می‌ساختند؛ در ساخت این سازه از نقشه ۸ ضلعی استفاده شده که نشان از ذوق و مهارت هنرمندان آن دوران دارد. در این سازه حداقل سی نقش مختلف مانند حصیری، جناغی، خفته‌راسته، گره مربع سرمه‌دان، مربع پای باریک و چهارترنجی وجود دارد که نشانی از یک سنت کهن مربوط به طرح‌نگاره‌ها است که ابتدا در دوره ساسانی روی گچ و سپس در کارهای آجری مورد استفاده قرار می‌گرفت.
برج های خرقان
برج‌های دوگانه خرقان که با نام قارقان نیز آن را می‌شناختند یکی از آثار تاریخی قزوین است که در کنار قبرستان روستای حصار ولی‌عصر با قدمتی ۱۰۰۰ ساله، از توابع دهستان خرقان غربی در شهرستان آوج استان قزوین، قرار دارد.
این دو برج که نماد تاریخی منطقه خرقان نیز محسوب می‌شوند در فاصله تقریبی ۳۰ متری از هم قرار گرفته‌اند و بر اساس کتیبه‌های موجود با فاصله زمانی ۲۶ سال از یکدیگر ساخته شده‌اند و برج شرقی زودتر از برج غربی ساخته شده است. اگرچه ساخت برج‌ها در سال‌های مختلف صورت گرفته اما در معماری از بسیاری جهات به ویژه در نقشه و تزیینات مشابه یکدیگرند که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد. این سازه دارای بیشترین آجرکاری و نشانی از هنر معماران آن دوران بوده است و از معدود بناهای اسلامی است که علت ساخت آن و سازندگانش در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
ثبت ملی: این بنا در ۲۳ خرداد ۱۳۵۶ به شماره ۱۳۹۵ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تاریخچه برج های خرقان
تحقیق درباره برج‌های خرقان برای اولین بار در سال ۱۹۶۴ انجام شد و پس از آن در مقاله‌ای به نام "سه آرامگاه برجی از دوران سلجوقی" از دیوید استروناخ و کایلر یانگ در سال ۱۹۶۶ معرفی شدند. در کتاب "سرزمین قزوین" از ورجاوند نیز وی تعریف دیگری از این برج‌ها ارائه داده است.
اینکه چرا این دو برج در این مکان قرار دارند و نام سازنده آن‌ها در هاله‌ای از ابهام قرار دارد اما بر اساس کتیبه‌های موجود سازنده آن را شخصی به نام زنجانی می‌دانند که نامش بر روی آن‌ها حک شده است. این فرضیه وجود دارد که خرقان در زمان سلجوقیان چراگاه دام‌های قبایل ترک بوده و روسای قبایل در این برج‌ها دفن شده‌اند. تا اوایل دهه ۱۳۴۰ و با توجه به نوشته‌هایی که بر روی ضریح‌های چوبی بود این مقبره‌ها را امامزاده می‌دانستند اما پس از مدتی مشخص شد که مقبره‌ها متعلق به دو ترک سلجوقی به نام‌های «ابوسعید بیجار پسر سعد» و «ابومنصر ایلتای تیتکین» است. این اثر در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۳۵۶ با شماره ثبت ۱۳۹۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
معماری
برج شرقی (برج قدیمی)
در سال ۴۶۰ هجری قمری این برج با ارتفاع ۱۲.۴۵ متر و پلان ۸ ضلعی ساخته شده است و در کنار هر ضلع یک نیم ستون قرار دارد که ۷ نیم ستون با قطر ۹۵ سانتی‌متر و دو نیم ستون دیگر که در آن پله‌های مارپیچی تعبیه شده‌اند، ۱۴۰ سانتی‌متر قطر دارند.
پوشش این برج از اولین نمونه‌های پوشش دوپوش با انحنای بیضوی است، تا قبل از زلزله سال ۱۳۸۱ بخش اندکی از پوشش خارجی گنبدباقی‌مانده بود و در حال حاضر گنبدهای داخلی آن سالم‌اند. تزیینات اضلاع این بنا از زیر ساقه گنبد آغاز می‌شوند؛ تزییناتی که در نوع خود بی‌نظیر و خاص‌اند. شیوه این تزیینات متفاوت اما حالت و فرم کلی آن‌ها یکسان است. نقاشی‌های این برج از مهم‌ترین تزیینات این سازه محسوب می‌شوند که از نقوش دیواری منحصربه‌فرد دوران سلجوقی است. طاووس نر با چتری به شکل بادبزن و درخت انار با دو پرنده برخی از عناصر به‌کاررفته در این نقاشی‌ها است. از تزیینات سطح داخلی گنبد می‌توان به نقوش تزیینی با تلفیقی از خط کوفی که در کادرهایی با رنگ سبز و آبی ایجاد شده‌اند اشاره داشت.
برج غربی (برج جدید)
۲۶ سال پس از ساخت برج شرقی در سال ۴۸۶ هجری قمری برج غربی در فاصله تقریبی ۳۰ متری از برج شرقی و با ارتفاع ۱۲.۹۵ متر ساخته شده است. در این برج با رعایت تناسب ارتفاع آن نسبت به برج شرقی حدود ۵۵ سانتی متر افزایش یافته و به یک گنبد ختم می‌شود.
قطر ۷ ستون ۹۵ سانتی‌متر و ستونی که راه‌پله‌های مارپیچی در آن قرار دارند ۱۳۳ سانتی‌متر است، در بالای این ستون پنجرهای مستطیل شکل با قوس جناغی در پوشش خارجی گنبد قرار دارد که نور راه‌پله را تامین می‌کند. این برج تزیینات آجری دارد و دیوارهای داخلی آن با آجر چینی ساده پوشیده شده‌اند، فضای داخلی آن پوشش گچی و نقاشی دیواری ندارد و در حاشیه گنبد نقوش هندسی که زیر آن‌ها کتیبه‌ای قرآنی به خط کوفی است به چشم می‌خورد. اندازه ضریح داخل این برج اندازه‌ای مشابه با برج قدیمی دارد و بدون تزیینات است، در حاشیه بالای آن نیز نام دوازده امام با خط نسخ حکاکی شده است.
منبع: کارناوال
نظر شما