سلام نو _ سرویس گردشگری: گنبد سرخ از ارزشمندترین بناهای دوره سلجوقی و از نامدارترین بناهای مراغه محسوب می‌شود که مبین شیوه معماری آن دوره است. تلفیق آجر با کاشی لعابدار برای اولین بار در معماری این بنا باعث شده است که آن را آغازگر شیوه آذری در معماری اسلامی ایران بدانند. این اثر تاریخی که از جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی به حساب می‌آید.
آشنایی با گنبد سرخ مراغه
گنبد سرخ یکی از جاهای دیدن مراغه است که جزو قدیمی‌ترین بناهای دوره اسلامی در استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود که نام بانی بنا و تاریخ احداث آن را می‌توان از کتیبه جبهه شمالی و نام سازنده آن را از کتیبه غربی ملاحظه کرد.
در محوطه گنبد سرخ، ساعتی خورشیدی وجود دارد که با وجود قدمت زیادش، یک نمونه نو از آن ساخته شده است و این ساعت بیشتر جنبه نمایشی دارد. این اثر تاریخی در ۱۵ دی ماه سال ۱۳۱۰ هجری شمسی باشماره ۱۳۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. جالب اینکه تزیینات سردر آن روی اسکناس‌های ۱۰ هزار تومانی استفاده شده و آرم شرکت سایپا نیز با الهام از تزیینات کاشی‌کاری آن بوده است.
گنبد سرخ قدیمی‌ترین مزار از پنج مزار بزرگ موجود در مراغه است که در آذربایجان بیشتر به گنبد قرمز شهرت دارد. در حال حاضر علی‌رغم وجود کتیبه‌های خوانا، شخص مدفون در گنبد سرخ هنوز شناسایی نشده است.
بر اساس اطلاعات مختلف و کتیبه‌هایی موجود می‌توان دریافت که سال احداث این بنا به سال ۵۲۶ هجری شمسی در دوره سلجوقی مربوط می‌شود. دستور ساخت آن را عبدالعزیز بی محمود بین سعدیدیم، رئیس آذربایجان داد و فرآیند ساخت گنبد زیر نظر بنی‌بکر محمد بن بندان بن محسن معمار انجام شد. این بنا به گنبد علویان در همدان شباهت دارد که در اواخر دوره سلجوقی ساخته شد.
گنبد سرخ در استان آذربایجان شرقی و در جنوب غربی شهر مراغه قرار دارد. برای رسیدن به گنبد سرخ باید به کمربندی جنوبی بروید و سپس از طریق خیابانی که در کنار پمپ بنزین قرار دارد، راهی گنبد مذکور شوید. از آنجا که تابلویی برای هدایت به‌سمت گنبد سرخ وجود ندارد، بهتر است که از مردم محلی پرس‌وجو کنید.
آدرس: استان آذربایجان شرقی، مراغه، کمربندی جنوبی، خیابان ارجمندی
معماری دیدنی گنبد سرخ
نام مراغه که می‌آید رصدخانه این شهر در ذهن تداعی می‌شود اما وجود گنبدهایی مانند گنبدسرخ، گنبدکبود، گنبدغفاریه باعث شده که آن‌را به شهر گنبدها نیز بشناسند.
۱۴۰کیلومتر که از تبریز دور می‌شوید به شهری می‌رسید بزرگ، آباد و پرجمعیت؛ مراغه دومین شهر پرجمعیت آذربایجان شرقی است. هوای کوهستانی و معتدل و رود صوفی‌چای مناظری بس بکر را به وجود آورده‌اند که این شهر را به «باغ شهر» تبدیل کرده است.
۱۵ کیلومتری جنوب غربی شهر مراغه گنبدی با آجرهای قرمز بنا شده که به گنبدسرخ معروف است. در تقاطع خیابان خیام در نزدیکی بوستان آقلار می‌توانید به این گنبد برسید، این گنبد را از آرامگاه‌های دوره اسلامی می‌دانند که ساخت آن در زمان سلجوقیان بسیار معمول بوده است اما در کتیبه‌های به دست آمده اسم شخص خاصی که در این مکان دفن شده باشد، نوشته نشده است.
از دور ساختمانی با پلانی مربع و آجری را می‌بینید، هرچقدر به بنا نزدیک می‌شوید عظمت و بزرگی‌اش را بیشتر درک می‌کنید، آجرهای قرمز حکاکی شده در این بنا اوج هنر آجرکاری سلجوقیان است.
در نمای بیرونی این بنا، لابه‌لای آجرهای قرمز، آجرهای لعابدار فیروزه‌ای کار شده است که این امر نقطه شروع معماری سبک آذری است چرا که در معماری قبل از آذری یعنی رازی از آجرهای لعابدار رنگی به هیچ وجه استفاده نمی‌شد.
این بنای مربع شکل در چهار گوشه‌اش سرستونهایِ سنگی دارد که علاوه بر زیبایی در واقع استحکام بنا را نیز تضمین می‌کند. این بنای چهار گوش، چهار پنجره دارد که در بالاترین قسمت بنا نزدیک سقف جا گرفته‌اند و نقش این پنجره‌ها متعادل کردن هوای داخل ساختمان است. البته بعضی محققین این بنا را نه آرامگاه بلکه مکانی برای اندازه‌گیری روز و شب و تعیین فصول سال می‌دانند و علت وجود این چهار پنجره در بنا را همین امر می‌دانند.
این گنبد، هفت پله دارد که دو پله آخر آن، آستانه در محسوب می‌شود. وارد بنا که می‌شوید با یک فضای خالی روبرو هستید که از سنگ قبر و مقبره خبری نیست. تنها یک اتاق و یک سرداب قرار دارد که پژوهشگران این اتاق را مکانی برای نیایش می‌دانند. سرداب زیر اتاق محل دفن مردگان بوده است.
در بخش شمالی ورودی بنا دو کتیبه نصب شده دارد که نام بانی و سال ساخت بنا نوشته شده است. کتیبه‌ای هم در بخش غربی وجود دارد که نام معمارِ بنا در آن ذکر شده است. در کتیبه‌های شرقی و جنوبی نیز آیات قرآن حک شده است. همه کتیبه‌ها به خط کوفی نوشته شده‌اند و در آن عنوان شده که این بنا در سال ۵۴۲ هجری قمری، هم‌زمان با حکومت سلجوقیان و به دستور عبدالعزیز محمد بن سعد یدیم، حاکم آذربایجان ساخته شده و معمار آن بنی بکر محمد بن بندان بن المحسن است.
این بنا در سال ۱۳۱۰به ثبت آثار ملی ایران رسیده است اما این محوطه نه نگهبانی دارد و نه مسئولی و نه یک امکانات مناسب یک سایت توریستی.
نظر شما