زیباترین خانه‌های پلکانی ایران / ماسوله؛ جاذبه‌ای تماشایی و خاص در گیلان

سلام نو _ سرویس گردشگری: به قول سهراب سپهری «ماسوله را نمی توان نوشت، ماسوله را باید دید». بدون شک یکی از رویایی ترین روستاهای ایران، ماسوله گیلان است؛ وقتی وارد ماسوله می شوید تحت تاثیر چشم انداز زیبایی قرار می گیرید که قابی تماشایی ساخته و چشم ها و قلب ها را به تسخیر در می آورد. بافت خانه های این روستا به خاطر هم خوانی با طبیعت اطرافش در کل جهان شناخته شده و سالانه گردشگران بی شماری برای دیدن آن به گیلان می روند.

ماسوله خاص و تماشایی

در زمان های گذشته مردم ماسوله در منطقه ای که امروزه با نام کهنه ماسوله شناخته می شود، زندگی می کردند و علت اصلی کوچ آن ها به روستای فعلی مشخص نیست و روایت های مختلفی درباره تاریخچه روستای فعلی ماسوله نوشته شده است؛ به اعتقاد برخی ها در قرن سوم هجری قمری و بعد از اینکه عون بن محمد بن علی در این منطقه به خاک سپرده شد، کم کم خانه هایی در آنجا ساخته شدند.

البته ممکن است به خاطر زلزله شدیدی که در سال ۸۹۰ هجری قمری اتفاق افتاده اهالی ماسوله به این مکان آمده باشند. برخی ها هم علت ساکن شدن مردم ماسوله در این منطقه را همه گیری بیماری طاعون در سال ۹۴۳ هجری قمری می دانند. به این ترتیب قدمت روستای ماسوله به ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ سال پیش نسبت داده می شود ولی عمر بناهای آن فراتر از دوره پهلوی، قاجار و زندیه نمی رود.

روستای چهار فصل ماسوله در تمام فصول جلوه زیبایی از خودش را به نمایش می گذارد و این تماما به تمایل و علاقه شما بستگی دارد تا بازه زمانی مناسبی را برای سفر به ماسوله انتخاب کنید. اگر بخواهید با تور به روستای ماسوله بروید در تمام ایام سال تورهای متنوعی را پیدا می کنید که محل حرکتشان از شهرهای مختلفی است.

از اصلی ترین نکاتی که در رابطه با فرهنگ مردم ماسوله می توان نام برد، پذیرا بودن آن ها می باشد. همچنین مراسم سنتی ماه محرم از مهمترین فرهنگ ها و آیین هایی است که مردمان این شهر به آن معتقد هستند و هر سال در ماه محرم جمعیت زیادی از مردم برای به جا آوردن آن گرد هم می آیند.

نکته جالبی که درباره این مراسم وجود دارد این است که مداحان و خطیبان و بازیگران تعزیه هیچ مبلغی برای برجای آوردن مراسم ها دریافت نمی کنند. از دیگر قوانینی که در این شهر فرهنگ سازی شده، این است که در ماسوله ساخت و سازه بناها بسیار محدود بوده و به همین جهت دارای جمعیتی ساکن و ثابت می باشد و تعداد آن ها به کمتر از ۱۰۰۰ تن می رسد.

معماری خانه‌های پلکانی ماسوله گیلان

بیشترین موضوعی که باعث شهرت و محبوبیت شهر تاریخی ماسوله شده است، سبک معماری منحصر به فرد آن می باشد که خانه ها به صورت پلکانی ساخته شده اند. خانه های پلکانی بدین صورت هستند که پشت بام هر خانه، حیاط خانه بالایی خود می باشد. همچنین از پشت بام ها و محوطه مقابل خانه ها به عنوان پیاده روی افراد مورد استفاده قرار می گیرند. این سبک از معماری ماسوله به دوران زندیه باز می گردد.

بدین صورت که خیابان ها بسیار کوچک و پله های زیادی در شهر وجود دارند و هیچ نوع وسیله نقلیه عمومی اجازه ورود به شهر را ندارند. همچنین لب پنجره اغلب خانه ها گلدان ها شمعدانی و گلدان های رنگارنگ و متنوعی قرار داده اند که بر زیبایی نمای خانه و چهره شهر تاثیر به سزایی دارند.

اغلب خانه ها به صور ۲ یا ۳ طبقه ساخته شده اند. داخل واحد اصلی پلکانی به صورت دوبلکس قرار داده شده که طبقه همکف را به طبقه یا طبقات فوقانی ارتباط می دهد. ممکن است داخل برخی از خانه ها کاملا مدرن و لوکس ساخته شده باشند و تنها نمای بیرونی آن ها به صورت سنتی و روستایی باشد.

این خانه ها دارای تنها یک درب ورودی بوده و برای جلوگیری از دید از خیابان به داخل خانه، درب های ورودی با ابعاد کوچک و در ارتفاع بالاتری قرار داده می شوند. اصلی ترین دلیلی که باعث شهرت این شهر تاریخی شده است سبک معماری و خانه های پلکانی آن می باشد.

جالب است بدانید شهرهای دیگری نیز در کشورمان وجود دارند که از سبک معماری پلکانی بهره می برند و می توان به شهرهایی همچون کردستان، خراسان رضوی، اورامان، اردبیل و… اشاره نمود. برای ساخت خانه های این شهر از مصالحی همچون خشت، چوب و سنگ استفاده می شود.

سبک معماری این خانه ها به صورت برونگرا می باشند. خانه ها در بخش های مرتفع ساخته می شوند و منظور از برونگرا بودن آن ها این است که خانه از دو یا چهار جهت باز هستند. همچنین پنجره های بزرگ و بالکن ها نیز از دیگر سبک معماری برونگرا می باشد. از آنجایی که ماسوله دارای آب و هوایی معتدل و دلنشین در تابستان ها و آب و هوایی سرد در زمستان ها می باشد، خانه ها در بخش جنوبی ساخته شده اند؛ به این ترتیب میزان زیادی از آفتاب و گرما حتی در فصل های زمستان به داخل خانه نفوذ می کند.

این خانه ها را بر روی تکه سنگ های یکپارچه می سازند و درون این تکه سنگ ها منابع طبیعی آب وجود دارد. به همین جهت است که معماران در ساخت خانه های این شهر این تکه سنگ ها را نمی شکنند تا آسیبی به آن نرسد. یک نوع خاک به رنگ خاکستری وجود دارد که برای عایق حرارتی و رطوبت خانه ها از آن استفاده می شود. این خاک ها فوش نام دارند و از آن در بخش بام خانه ها مورد استفاده قرار می گیرند.

جالب است بدانید خاک فوش در صورت پا خوردن بیشتر، به خاکی مرغوب تر و با کیفیت تری تبدیل می شوند. خانه های ماسوله از بخش های مختلفی همچون انبار، دالان، سیاهچال، پلکان داخل خانه برای ارتباط بین طبقات، اتاق پذیرایی از میهمان، نشیمن گاه دائمی برای اهالی خانه، اتاق کوچکتر از هال، سومه یا محل استراحت خانواده در زمستان ها، تالار به همراه ایوان و سرویس بهداشتی تشکیل شده اند. در واقع خانه های این شهر دارای دو بخش تابستانی و زمستانی می باشند.