سلام نو _ سرویس گردشگری: آب انبار یا برکه قوام (بوشهر)، واقع در بخش مرکزی شهرستان بوشهر یکی از آثار تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است. این آب انبار در دوره قاجار توسط قوام الملک شیرازی ساخته شده که با توجه به ارزش تاریخی و معماری بنا با شماره ثبت ۳۵۱۲، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آشنایی با آب انبار قوام در بوشهر
آب انبارها در جنوب کشور به نام برکه و آبگیر نیز شناخته می شوند و آبهای آنها معمولا از باران های سطح زمین تامین می شده است. آب انبار قوام در دوران قاجاریه ساخته شده است. ساختمان «آب انبار قوام» در محوطه باری در جانب غربی شهر بوشهر و در (کنار دریا) قرار گرفته است. این آب انبار، که روزگاری رونق خاص خود را داشت، محل تامین آب شرب مردم بوشهر بود. این بنا در حال حاضر به رستوران و چایخانه سنتی تغییر کاربری داده است.
لازم به ذکر است در سواحل جنوبی کشور هوا مرطوب است ولی به دلیل میزان بسیار اندک بارندگی و شوری آبهای زیرزمینی، وجود این آب انبارها امری ضروری بود و در اغلب موارد دسترسی به آب شیرین فقط از طریق آنها میسر می شد. در بندر لنگه و بندر بوشهر، با حفر چند متر از زمین به آب شور یا تلخ می رسیدند و فقط جهت شستشو و آبیاری استفاده می کردند.
این آب انبار که در سال ۱۲۷۲ هجری قمری در زمان ناصرالدین شاه قاجار و توسط حاجی قوام الملک احداث شده تاکنون ۱۷۱ سال از عمر آن می گذرد. علی اکبر قوام الملک شیرازی؛ دولت مرد دوره قاجار بوده که در سال ۱۲۲۶ قمری به منصب کلانتری شیراز دست می یابد.
او در سفر خود به بوشهر از مشکل کمبود آب آشامیدنی مردم آگاه می گردد و آن را در ضلع غربی بندر بوشهر در کنار دریا احداث می نماید. قوام الملک متوجه می شود که آب انبار بزرگی در نزدیک برج بحری در سمت جنوب غرب شهر، سال ها به صورت مخروبه رها گردیده است.
قوام الملک با هزینه شخصی اقدام به لایروبی و تسطیح زمینهای اطراف آب انبار مذکور نموده و نهری در کنار آن ایجاد کرد تا در آن آب باران جمع شود و به سمت آب انبار هدایت گردد و اینگونه این آب انبار نیز توسط قوام الملک شیرازی مرمت و بازسازی شده است.
در روزنامه وقایع اتفاقیه بتاریخ پنجشنبه بیست و هشتم شهر جمادی الثانی سال ۱۲۷۲هجری قمری مطابق با ۱۶اسفند ماه ۱۲۳۴هجری شمسی یعنی ۱۶۹سال پیش در بخش اخبار ولایت فارس به ساخت این آب انبار اشاره شده است.
معماری دیدنی آب انبار قوام
آب مهم‌ترین عامل طبیعی برای حیات بشر بوده و نقش بسزایی در ایجاد سکونتگاه‌های نخستین داشته است. در ایران به‌دلیل کمبود بارندگی، در مناطق مختلف برای تامین آب از روش‌های سنتی مانند قنات، چشمه، چاه و آب‌انبار استفاده می‌شد.
توزیع آب و احداث آب انبار امری اعتقادی بود و ریشه در ارزش‌ها و باورهای اسلامی داشت. آب‌انبارها معمولا در مراکز شهر و محل تجمع مردم و همچنین در کاروان‌سراها تاسیس می‌شدند تا دسترسی به آب برای همگان آسان‌تر باشد. معماری آب انبارها در مناطق مختلف تحت‌تاثیر معماری‌های محلی قرار گرفته است.
آب‌انبارهایی که در سواحل جنوبی کشور ساخته می‌شدند، به نام برکه و آبگیر نیز خوانده می‌شوند. مخزن این آب انبارها اگرچه درون زمین واقع است، محفظه بالای مخزن آن محصور نیست و اهالی از طریق بازشوهای اطراف مستقیما به داخل آن می‌روند و آب را برداشت می‌کنند. آب این برکه‌ها عمدتا از طریق جمع‌آوری آب باران از روی سطح زمین تامین می‌شود.
آب‌انبار قوام را با مصالح محلی ساخته‌اند. اسکلت اصلی و طاق آن از سنگ‌های رسوبی بسیار مقاوم هستند. دو متر از آب انبار خارج از زمین و حدودا سه متر در زیرزمین قرار دارد. داخل آب‌انبار با پوشش ساروج مقاوم ساخته شده است. در نمای خارجی به فاصله معینی پنجره‌هایی به ابعاد ۱۲۰ در ۹۰ سانتی‌متر تعبیه شده‌اند که از داخل با شبکه‌ای از سنگ پوشیده شده است.
آب انبار قوام یکی از جاذبه های بوشهر است که در سال ۱۲۲۶ توسط علی اکبر قوام الملک شیرازی و کنار خلیج فارس برای تامین آب آشامیدنی مردم بوشهر بنا شد.
معماری این آب انبار به سبک معماری بناهای محلی و از سنگ‌های رسوبی است. در حال حاضر آب انبار قوام تبدیل به رستوران سنتی به همین نام شده و علاوه‌بر بازدید از فضای بیرونی آب انبار و لذت بردن از ساحل کنار آن می‌توانید برای خوردن غذاهای محلی جنوبی و دیدن معماری داخلی آب انبار به رستوران بروید.
بازدید از نمای بیرونی آب‌انبار قوام بدون هیچ هزینه‌ای میسر است؛ اما برای بازدید داخلی بهتر است کاربری کنونی آن را در نظر داشته باشید و سفارش غذا را در برنامه بازدید خود بگنجانید.
اگر قصد دارید به رستوران قوام بروید، در نظر داشته باشید که ظهرهای روزهای تعطیل این رستوران بسیار شلوغ است.
پیش از بازدید سعی کنید درباره آب‌انبار قوام و معماری آن مطالعه کنید.
فضای داخلی بنا را با وسایل قدیمی تزیین کرده‌اند؛ بنابراین بازدید از آن می‌تواند یک تیر و چند نشان باشد.
نظر شما