سلام نو _ سرویس گردشگری: کلیسای سنت استپانوس یکی از مهمترین کلیساهای ایران محسوب می‌شود که به نام یکی از مبلغان مسیحیت، نام‌گذاری شده است. این کلیسا بعد از قره کلیسا دومین کلیسای مهم ارمنیان کشور است.
کلیسای سنت استپانوس در شهرستان جلفای استان آذربایجان شرقی و در کنار رودخانه ارس در دامنه بلندی‌هایی به نام ماغارد بنا شده است.
بازدید از کلیسای سنت استپانوس
این کلیسا یکی از کلیساهای ارامنه ساکن ایران است که در دل تپهای مشرف به رود ارس در نزدیکی مرز شمالغربی ایران واقع شده است. این کلیسا با نام «استفان مقدس»، نخستین شهید دین مسیحیت نیز شناخته می‌شود.
شخصیت استفان یا استپانوس برای مذاهب و ادیان گوناگون مقدس است و همین امر دلیل وجود کلیساهای بسیاری با همین نام در سرتاسر دنیاست.
تاریخ دقیق ساخت کلیسای سنت استپانوس مشخص نیست اما کارشناسان، قدمت این بنای فاخر را به واسطه استفاده از تزئینات خاص و سبک ویژه معماری آن، به قرن دهم تا دوازدهم میلادی نسبت میدهند. ارزش تاریخی و هنری این کلیسا سبب شد تا سنت استپانوس به عنوان یکی از سه کلیسای شاخص ارامنه ایران در سال ۲۰۰۶ میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شود.
کلیسای سنت استپانوس از سه بخش اصلی تشکیل شده است. نخستین بخش آن، نمازخانه است که زیر گنبد رفیع بنا قرار گرفته، محراب کلیسا و محل نیایش ارامنه نیز در همین بخش قرار دارد. نقاشیهای دیواری و دیوارنگارههایی از قدیسین و فرشتگان، زینتبخش دیوارهای این بخش است.
بخش دیگر سنت استپانوس با نام «اجاق دانیال»، برای اقامت و استراحت مسافران طراحی شده و از آن به عنوان سالن اجتماعات برای برگزاری برخی مراسم مذهبی همچون غسل تعمید نیز استفاده می‌شده است.
آخرین بخش، برج ناقوس سنت استپانوس است که در طول زمان آسیب بسیاری دیده بود و در اوایل دوره قاجار، در دوره «عباس میرزا» بهسازی و ناقوس آن برای مرمت به کشور ایتالیا فرستاده شد اما هیچگاه به ایران بازنگشت.
نمای بیرونی و دیوارهای اطراف کلیسا نیز با نقش برجستههای زیبایی از جمله چهرهنگاری حضرت مریم، تولد حضرت مسیح، سنگسار شدن استفان مقدس و مصلوب شدن مسیح و یارانش تزئین شده است. سنگ قبرها و سر در ورودی کلیسا دارای کتیبه های ارزشمندی با خط ارمنی است.
مسیر جاده مرزی از شهر جلفا خروجی‌ای دارد که با تابلو مشخص شده است و شما را به کلیسای سنت استپانوس می‌رساند.
بازدید از کلیسای سنت استپانوس همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۱۹ امکان‌پذیر است. در ضمن با توجه به قرار گرفتن کلیسای سنت استپانوس در موقعیت خاص جغرافیایی و حاشیه رود مرزی ارس و شرایط آب و هوایی، در فصل زمستان تا ساعت ۱۷ می‌توانید از این کلیسا دیدن کنید.
بخشی از تاریخ کلیسای سنت استپانوس در موزه آن روایت می‌شود. این موزه از دو بخش اصلی و جنبی تشکیل شده است. در بخش اصلی مجموعه‌ای از آثار به دست آمده از محوطه کلیسا همچون کتیبه‌ها و تصاویری از مکاتبات تاریخی کلیسا به نمایش گذاشته شده است.
در بخش جنبی موزه نیز کلیساهای تاریخی ارامنه ایران در قالب تصاویر و ماکت‌های سنگی در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارند.
معماری جالب کلیسای سنت استپانوس
کلیسای سنت استپانوس بنایی استوانه ای شکل با گنبد مخروطی و حصاری سنگی و هفت برج نگهبانی است که در دل کوه و در محوطه سرسبز با سنگ های صورتی، سرخ و سفید ساخته شده است. در واقع، این کلیسا تلفیقی از معماری اورارتویی، اشکانی و رومی به چشم می خورد. دیوارهای خارجی کلیسا نیز با سنگ های تراشیده شده و دیوارهای داخلی کلیسا نیز با گچ پوشیده شده اند و همچنین دارای نقاشی های زیبایی است. سنت استپانوس دارای دو ورودی است:
ورودی غربی: در بالای آن بالکنی برای سرودخوانی گروه کر وجود دارد.
ورودی جنوبی: در قسمت بیرونی برج ناقوس به چشم می خورد.
گنبد ۱۶ ضلعی
اولین مورد هنگام ورود به این کلیسا، گنبد ۱۶ ضلعی جلب توجه می کند که هنرهای هندسی و اسلیمی در تزیین آن به کار رفته است. هر یک از اضلاعِ گنبد نیز از ترکیب سه نیم ستون ایجاد شده و در انتها به سرستون های زیبا می رسد. بر روی هریک از اضلاع، یکی در میان، پنجره ای به داخل گنبد و صحن کلیسا باز می شود که نور طبیعی را به درون صحن می رسانند.
صحن اصلی کلیسا
صحن اصلی کلیسا نیز به شکل صلیب و در سه بخش است:
ایوان که بر روی دو ستون و دو نیم ستون ساخته شده که محل عبادت در پشت ایوان و زیر گنبد اصلی قرار گرفته است. محراب نیز در شرق محل عبادت و بالاتر از کف بنا است. نقاشی و مقرنس کاری در جای جای صحن کلیسا دیده می شود. نقش برجسته حواریون و قدیسین و فرشتگان جزو جذاب ترین بخش های این قسمت هستند.
برج ناقوس
در بخش جنوبی کلیسا، برج ناقوس دوطبقه ای وجود دارد که بر روی ۴ ستون از سنگ سرخ قرار گرفته است. بر روی طبقه دوم برج نیز ۸ ستون کوچکتر منشوری قرار دارد که گنبد هرمی شکل بر روی آنها استوار هستند. در نوک گنبد برج ناقوس نیز صلیبی فلزی وجود دارد.
اجاق دانیال
تالاری در دیوار شمالی کلیسا وجود دارد که اجاق دانیال نامیده می شود. این تالار دارای ۳ قسمت است:
اجاق دانیال با دیواری از تالار جدا شده و تالار اجتماعات در وسط و محل غسل تعمید نیز در انتهای شرقی تالار قرار گرفته است و میز سنگی غسل تعمید نیز در این بخش وجود دارد.
نظر شما