سلام نو _ سرویس گردشگری: باغ کلات نادری (عمارت خورشید ) یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری که در شهر کلات، شمال شرقی مشهد، در بستری کوهستانی، در میان دو رشته کوه در استان خراسان رضوی قرار گرفته است. یکی همان است که با نزدیک شدن به شهر کلات چشماندازی حصار گونه دارد . شهر در این حصار قرار دارد و دیگری در سمت شمال است. مجموعه باغ و عمارت خورشید برای آرامگاه نادر شاه افشار به سال ۱۱۶۰ هـ . ق به دستور وی ساخته شده است. این بنا بعدها در دورانی که آل جلایر (سده سیزدهم هـ . ق ) در این منطقه حکمرانی داشته با تغییرهای اندکی به صورت کاخ مورد استفاده قرار گرفت.
آشنایی با باغ کلات نادری
عمارت خورشید با معماری ویژه ایرانی، با بخشی استوانه‌ای شکل ( ۹۴/۲۰ متر از کف زیر زمین و ۳۰/۱۱متر بلندتر از پوشش طبقه هم کف) ساخته شد. قصر خورشید، ساختمانی است سه طبقه ؛ طبقه زیرین که همان زیرزمین باشد جایی است مخوف و تاریک که گفته‌اند یا جای نگاهداری بخشی از خزاین نادر بوده یا زندانی برای مغضوبین درگاه.
دوازده اتاق این عمارت با نقاشی و گچ‌بری آراسته شده‌اند و به نظر می‌رسد این بنا محل سکونت پادشاه و خاندانش بوده باشد. عمارت خورشید پس از نادرشاه در دوره قاجار نیز به عنوان اقامتگاه مسکونی مورد استفاده قرار گرفت.
گفته می‌شود نادرشاه پس از فتح هند تراشکارانی را از هند با خود به ایران آورد تا روی بنا کار کنند. این عمارت در نگاه اول به شدت تحت تأثیر جلوه‌های معماری هند به نظر می‌رسد. چرا که مصالح به کار رفته در نما و حجاری‌هایی از میوه‌ها و پرندگان گرمسیری روی آنها ظاهر بنا را به آثار معماری هند شبیه کرده است.
اما این عمارت در لایه‌های زیرین خود هویتی کاملاً ایرانی دارد. دوازده اتاق این عمارت با نقاشی و گچ‌بری آراسته شده‌اند و به نظر می‌رسد این بنا محل سکونت پادشاه و خاندانش بوده باشد. عمارت خورشید پس از نادرشاه در دوره قاجار نیز به عنوان اقامتگاه مسکونی مورد استفاده قرار گرفت.
این عمارت سه طبقه، در میانۀ باغی بزرگ واقع شده، قبل‌تر ارتفاعش حدودا ۲۵ متر بوده، اما با خراب شدن سومین طبقه، ارتفاع عمارت به ۲۰ متر رسیده است.وقتی به بنای عمارت نگاه می‌کنید، اولین چیزی که به چشم‌تان می‌خورد استوانه‌ای است با نیم‌ستون‌های سنگی که همچون برجی از میان بنا بالا آمده است. این برج از درون، هشت ضلعی است و گنبدی بر بالای آن قرار دارد. نکته جالب فاصله میان حجم استوانه‌ای و بقیه بنا است که همچون درز انبساط آنها را از هم جدا می‌کند و در بالای پشت بام طبقه همکف سنگ‌هایی به صورت درپوش روی این درز را می‌بندند.
معماری دیدنی کلات نادری
این عمارت بنایی سه طبقه است که در میانه باغی بزرگ قرار دارد. باغ مزبور دارای ۲۲۰ عدد درخت چنار است که توسط رودخانه قره سو آبیاری می شود.
نادرشاه افشار برای ایجاد سیستم آبرسانی برای این باغ از تمامی مهندسان خبره خود استفاده کرد. بدین منظور، این مهندسان بعد از ایجاد شیب تنظیم کننده آب در اطراف کاخ، کانالی در مسیر انتقال آب حفر کردند. سپس، بعد از لوله گذاری در این مسیر روی آن را با خاکی نرم پوشاندند. بدین ترتیب، سیستم آبرسانی برای آبیاری درختان چنار تکمیل شد.
علاوه بر آن، در اطراف کاخ خورشید حوضچه های زیبایی با ۱۵۶ فواره وجود دارند. این فواره ها نیز برای آبیاری باغ استفاده می شوند.
بعد از پیمودن باغ و بازدید از درختان بلند قامت چنار نمای عمارت خورشید را مشاهده خواهید کرد. بنا به شواهدی ارتفاع این عمارت در گذشته به ۲۵ متر می رسید. امروزه، به دلیل تخریب طبقه سوم، ارتفاع آن به ۲۰ متر کاهش پیدا کرده است.
طبقه اول این عمارت، بنایی هشت ضلعی می باشد که روی چهار ردیف پلکان ساخته شده است. ورودی عمارت مزبور در اضلاع هشتگانه طبقه اول قرار دارد و به سالن اصلی باز می شود.
در این طبقه، مجموعا ۱۲ اتاق وجود دارند که تزیینات آنها از قبیل نقاشی و گچ بری بسیار بی نظیر هستند. تا چند دهه پیش، تصاویری از شاهزادگان نادری در این عمارت وجود داشتند. امروزه، اثری از آنها بر جای نمانده است.
زیبایی کاخ خورشید مزبور بیشتر به تزیینات نمای خارجی کنگره دار ساختمان مربوط می شود که در آن از معماری مغولی-هندی استفاده شده است. کنگره در معماری به بلندی های سر دیوار، حصار و قلعه گفته می شود.
در پشت بام طبقه اول و در میانه بنای هشت ضلعی، برج استوانه ای شکلی در دو طبقه ایجاد شده است. گفته می شود که این برج محل زندگی شاه و خانواده او بوده است. برج مدور مزبور دارای ترک هایی شبیه نیم ستون، معروف به مدل خیاری می باشد. در دور تا دور قسمت داخلی این برج کتیبه ای وجود دارد که بر روی آن سوره نبا از قرآن به خط ثلث حک شده است.
شیوه ساخت برج مزبور بسیار مشابه بناهای مربوط به دوره حاکمیت پادشاهان گورکانی در هند است. امپراتوری گورکانی یا مغولی نوعی امپراتوری پارسی مآب و ترک تبار با سنت ترکی-مغولی و مسلمان، با فرهنگی ایرانی در شبه قاره هند بود. این امپراتوری را شخصی به نام ″بابر″ از نوادگان تیمور گورکانی پایه گذاری کرد.
نظر شما