سلام نو _ سرویس گردشگری: آتشکدۀ کرکویه یا آتشکدۀ کرکوشاه از معتبرترین آتشکده های دوره ساسانی در شرق ایران بوده است که در شهرستان هیرمند، در مرکز روستایی با همین نام واقع شده است. این بنا توسط مردم محلی به نام گنبد رستم نیز شناخته می شود و برای آن احترام قائل هستند.
این بنای باستانی در سال ۱۳۰۸ همزمان با شهرسوخته و سایت تاریخی کوه خواجه به ثبت ملی رسیده است. آتشکده کرکو پس از آتشکده های آذرگشنسب، آذرفرنبغ و آذربرزین مهر مهمترین آتشکده دوره ساسانی بوده است.
آشنایی با آتشکدۀ کرکوشاه
آتشکده کرکویه که با نام آتشکده کرکوشاه نیز شناخته می‌شود، در شهرستان هیرمند و در روستایی با همین نام قرار دارد. قدمت این بنا را به زمان کیخسرو نسبت می‌دهند و از آن به‌عنوان یکی از آتشکده‌های مهم ایران یاده شده است. با معماری دوره ساسانی، این معبد شامل دو قبه بزرگ می‌شد که بر هر قبه شاخی چون شاخ گاوی بزرگ ساخته بودند و آتشگاه در زیر آن دو قبه قرار داشت.
در خصوص وجه تسمیه این اتشکده آورده‌اند که کلمه کر یا کار به معنی مردمانی جنگاور بوده و بنابراین کرکویه در زبان پارسی کهن معنای کوی جنگاوران را می‌دهد.
ویران شدن آتشکده کرکویه در زمان ابن زیاد حارثی، فرمانده عرب بود، زمانی که مردم ایران در روز سیزدهم فروردین به جشن و شادمانی می‌پرداختند و لشکر ابن زیاد مردان کرکویه، نوک، زوشت، ناشروز، شراود و هیسون را کشتند و زنان را به اسیری گرفتند، خاطره‌ای وحشتناک در تاریخ ایران.
آتشکده کرکویه که به آن آتشکده کرکوشاه و معد کرکو نیز می‌گویند در روستای ده خاتم شهرستان زابل واقع شده و به عنوان اثری ملی به ثبت رسیده است.
برجا مانده های کرکوشاه یا کرکویه شامل یک دیوار خشتی-چینه ای از یک برج دفاعی شهر باستانی است. این آثار شامل تعدادی از بناهای بزرگ و کوچک است. این بخش دارای تالاری به درازای ۱۱ متر و پهنای ۸٫۵ متر است.
براساس توصیفات مورخان دوران اسلامی، این اثر تاریخی دارای دو قبۀ بزرگ و بر هر قبه شاخی چون شاخ گاوی بزرگ ساخته بودند و آتشگاه در زیر آن دو قبه قرار داشت. از دیگر مشخصه های معماری آن آجرهای بزرگ دوره ساسانی است. خانه های پیرامون آن مربوط به دورۀ قاجاریان است و زیباترین آنها اتاق گچبری می باشد.
ویژگی‌های آتشکده زیبای کرکوشاه
آتشکده کرکوی یکی از معتبرترین آتشکده های دوره ساسانی در شرق ایران بوده است و بر اساس مطالعات باستان شناختی از سده سوم قبل از میلاد تا سده هفتم هجری قمری پیوسته روشن بوده و سرانجام به دست مغولان برای همیشه خاموش شد.
در حال حاضر بخش های کمی از این مکان باقی مانده است. دیرینگی آتشکدۀ کرکویه را به زمان کیخسرو نسبت داده اند و بنا بر روایات کرکویه تا سدۀ هفتم هجری آباد بوده است. کرکویه سیستان تخته پل آجری بوده که به توصیف استخری راه زرنگ به هرات از آن جا صورت می گرفته و در بالای تپه آن آتشکده کرکوی که نزد زردتشیان بسیار مقدس بوده واقع شده است، در واقع کرکویه سیستان را به هرات متصل می کرده است.
امروزه در میانکنگی و نزدیکی مرزهای ایران و افغانستان باقی مانده های آثار کرکوشاه و تخته پل دیده می شوند. تخته پل، پلی آجری بوده که بیشتر آن به کلی از بین رفته و به نظر می آید همان پلی باشد که استخری در توصیف راه زرنگ به هرات از آن نام برده است.
آنچه که از این اثر باستانی باقی مانده آثاریست که در روی سراشیبی های شمالغربی تپه قرار دارد و عبارتست از بقایای یک دیواره آجری بسیار فرسوده ای که باقی مانده های یک برج دفاعی آن نیز قابل تشخیص است.
آتشکده کرکویه نزد زردتشیان بسیار مقدس بوده است، این آتشکده تا سدۀ ۷ هجری که قزوینی آنرا وصف کرده بسیار خرم و زیبا بوده است. این بنا از آتشکده های مهم ایران بوده و موبدان آن نیز جایگاه ویژه ای داشتند به گونه ای که در تاریخ آمده فردوسی جهت نگارش شاهنامه و تحقیقات خود نزد موبد این آتشکده آمده است.
این بنای باستانی در سال ۱۳۰۸ همزمان با شهرسوخته و سایت تاریخی کوه خواجه به ثبت ملی رسیده است. بنایی نیز از اواخر دوره قاجار بر روی این تپه قرار دارد که درون اتاق های آن با گچبری تزیین شده است.
تپه باستانی آتشکده کرکوی در شهرستان مرزی هیرمند در شمال سیستان و بلوچستان قرار دارد. همانطور که ذکر شد آتش این آتشگاه پیوسته روشن بوده و زردتشتیان معتقد بودند که این آتش “هوش گرشاسپ“ است.
آتشکده کرکوی در گذشته معبد جای گرشاسب بوده و در کتاب تاریخ سیستان سبب ساختن آتشکده کرکوی و سرود معروف آن بیان شده است. سرود آتشکده کرکوی از قدیمی ترین و زیباترین اشعار شش هجایی اواخر دوره ساسانی و اوایل عهد اسلامی در لهجه محلی سیستان است که با توجه به یکی از روایات کهن حماسی بوجود آمده است.
سرود این آتشکده یکی از زیباترین سرود های مذهبی زرتشتیان است که آنرا هنگام روشن نمودن آتشگاه های خود به آواز بلند میخواندند تا مراسم دینی خود را هر چه باشکوهتر انجام داده باشند.
نظر شما