سلام نو _ سرویس گردشگری: بازار وکیل شهر شیراز یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است.
این بازار که به فرمان کریم خان زند (۱۱۷۲ - ۱۱۹۳ ه. ق) ساخته شده، اکنون در مرکز شهر شیراز (شرق میدان شهدا) قرار گرفته‌است. در کنار بازار مکان‌های دیگر چون مسجد و حمام تاریخی وکیل نیز در قرار گرفته‌اند.
بازار وکیل به شکل بعلاوه (+) ساخته شده یعنی شامل یک رشته شمالی، جنوبی و یک رشته شرقی، غربی است. چهارسویی بلند و وسیع در تقاطع آنها ایجاد شده و دارای چهار درب بزرگ است که شب ها آن ها را می بستند و بازار از هر حیث محفوظ می مانده است.
توصیف بازار وکیل شیراز
این بازار از بهترین آثار بر جای مانده از کریم خان زند است که هنوز مورد بهره‌برداری قرار دارد.
تمام کارهای بازرگانی، خرید و فروش کالاهای داخلی و خارجی و مبادلات پایاپای، صدور یا دریافت حوالجات و صرافی‌ها همگی در حجره‌های این بازار انجام می‌گرفته و در واقع بازار وکیل مانند قلب اقتصادی شیراز بوده است.
بازار وکیل سازمانی داشته که بازرگانان می‌توانستند با اطمینان کامل کالاهای خود را در آن به امانت بسپارند و در موقع لازم از آن استفاده نمایند.
بنا بر شواهد مورخان و سیاحان، این بازار مشتمل بر حجره‌هائی با سکوی پهن در طرفین و ۷۴ دهانه طاقهای بلند و خوش تناسب بوده‌است و چهار سوق بلندی در میان آن قرار داشته که بازارهای فرعی و غربی و شرقی آنرا قطع مینموده‌است.
مصالح ساختمانی این بازارها گچ و آجر وآهک بوده که روی پایه‌هائی از تخته سنگ‌های تراشیده قرار گرفته‌است. سقف چهار سوق که از چهار طرف آن چهار بازار منشعب می‌شود بسیار بلند و با سبک ساختمانی دلپسندی بنا شده‌است.
بخش‌های گوناگون این بازارها، بر پایه صنایعی که در آن انجام می‌گرفته بنام‌های ویژه خود خوانده می‌شوند مانند: بازار بزرگ که انواع کالاها در آن یافت می‌شد. بازار بزازان، بازار بلور فروشان، بازار خیاطها، بازار کلاهدوزها، بازار سراج‌ها و بازار شمشیرگرها.
فرصت‌الدوله شیرازی در این مورد نوشته است: سقفش بسیار بلند و طرازش دلپسند است. کمتر بازاری در ایران بدین اسلوب و بنیان دیده می‌شود. یک بازار بزرگ تا برسد به چهارسوی مذکور چهل و یک طاق است، آنرا بازار بزازان گویند از هر گونه اقشمه و امتعه دارد.
سمار و بلورفروش و خیاط و غغیره نیز در آن هست. بازار دیگر چهل و شش طاق است آنرا بازار کلاهدوزان نامند از کلاهدروز و اصناف دیگر دارد مع بسیاری از صرافان.
بازار دیگر ده طاق است در آن تمام سراج و ترکش‌دوزاند در وسط بازار اول که بازار بزازان باشد نیز بازاری است یازده طاق در آن جماعت شمشیرگرانند. درب این بازار منتهی می‌شود بدرب مسجد وکیل.
قابل ذکر است که بازار وکیل در هنگام امتداد خیابان زند از سوی شهرداری شکافته شده به گونه‌ای که امروز خیابان زند عمود بر آن و از نزدیک چهار سوق بازار می‌گذرد.
آدرس بازار وکیل شیراز
آدرس: شیراز، بلوار لطفعلی خان زند
دسترسی: ورودی‌های مختلفی به بازار وکیل وجود دارد که در خیابان‌های زند، طالقانی و لطفعلی خان زند قرار دارند؛ اما ورودی اصلی بازار وکیل شمالی - جنوبی در خیابان زند و شرق میدان شهرداری واقع شده است.
دسترسی با وسایل نقلیه عمومی
اتوبوس: از خطوطی استفاده کنید که در میدان شهدا ایستگاه دارند و از آنجا با کمی پیاده‌روی خودتان را به ورودی بازار برسانید.
مترو: اگر خودتان را به ایستگاه متروی زندیه برسانید، فقط حدود ۱۲ دقیقه پیاده‌روی تا ورودی بازار در پیش دارید.
یکی از نکته‌های جالب در ساختار بازار وکیل این است که سطح بازار پایین‌تر از سطح خیابان قرار دارد. این اختلاف سطح حدود ۵ یا ۶ پله است اما در گذشته ۱۴ پله بود که با انباشتن خاک و مصالح به حالت امروز خود درآمد.
ارتفاع و بلندی سقف راسته‌ها هم چیزی است که در بازار وکیل، توجه را به خود جلب می‌کند و پس از آن عرض زیاد بازار نسبت به دیگر بازارها به چشم می‌آید.
۷۴ دهانه طاق ضربی بازار وکیل بیش از ۱۱ متر بلندتر از طاق سایر بازارها هستند؛ البته باید بگوییم که با گذشت زمان و خاک‌ریزی در کف بازار، این ارتفاع به ۱۰ متر کاهش یافته است.
برای جلوگیری از نم و رطوبت، مغازه‌ها حدود ۱ متر بالاتر از سطح زمین ساخته شده‌اند. اغلب مغازه‌ها دو طبقه‌اند و پستو هم دارند.
در سقف بازار روزنه‌هایی به نام جامخانه یا هورنور در نظر گرفته شده بود که در عین تامین نور، مانع از تابش مستقیم نور به داخل بودند و در هنگام بارش باران‌های شدید، جلوی ورود مقدار زیاد آب به بازار را می‌گرفتند.
این روزنه ها در جریان بازسازی‌ها مسدود شدند. بلندای زیاد سقف طاق و تویزه‌ای نقش سامانه تهویه هوا را دارند و بادگیرهایی ساده نیز به امر تهویه هوا کمک می‌کردند.
امروزه در بالای مغازه‌ها مشبک‌هایی وجود دارند که جهت تهویه هوا و روشنایی به کار می‌روند. ایجاد دمای مناسب کاری است که به پنجره بالای اکثر حجره‌ها مربوط می‌شود.
نظر شما