خانه آقازاده ابرکوه با بادگیرهای عجیب

سلام نو _ سرویس گردشگری: خانه آقازاده در ابرکوه یکی از مجموعه های زیبا و تاریخی در شهرستان ابرکوه در استان یزد است.

این خانه دارای زیباترین بادگیرهای دو طبقه ایران می باشد و این خود یکی از دلایل پر اهمیت بودن این خانه نیز می باشد. این بادگیرها به اندازه ای مهم هستند که بر روی اسکناس های ۲۰۰۰ تومانی هم می توانید تصویر آن ها مشاهده کنید.

آشنایی با خانه تماشایی آقازاده

در شهر ابرکوه استان یزد و میان کوچه‌پس‌کوچه‌هایی با دیوارهای کاه‌گلی درست در میان محل قدیمی دروازه میدان خانه زیبایی قرار دارد؛ خانه‌ای قدیمی با بادگیری زیبا که هر جایی نمی‌توانید نظیرش را ببینید.

این خانه که خانه آقازاده ابرکوه نام دارد، حدود سال ۱۱۵۷ خورشیدی، به سفارش حاج حسین ابرقویی، از ثروتمندان شهر ابرکوه (در انتهای مطلب بیشتر با این فرد آشنا می‌شویم) در همین محله قدیمی بنا شد؛ خانه‌ای با مساحت ۸۲۰ مترمربع در زمینی به مساحت ۱۵۰۰ مترمربع که تمام شهرتش را مدیون شاهکار بالای سرش است، بادگیری دو طبقه و بسیار زیبا که در بافت قدیمی شهر مثل جوانه گندم قد برافراشته و خودنمایی می‌کند.

به محض ورود به این خانه زیبا از یک دالان عبور کرده و به حیاط زیبایی می‌رسیم که با قلوه سنگ‌های صاف سنگ‌فرش شده است.

حوض مستطیلی در مرکز حیات صفای خاصی به خانه بخشیده است؛ اما مسحور این حوض نشوید و سرتان را بالا بگیرید تا خانه دو طبقه‌ای را ببینید که با پنجره‌های ارسی و شیشه‌های رنگی مزین شده و تاج پادشاهی دو طبقه‌ای به نام بادگیر بر سر دارد که در کنار کلاه فرنگی خانه ترکیب زیبایی را پدید آورده است.

تصویر بادگیر زیبای این خانه نه تنها در پشت اسکناس‌های ۲۰۰۰ تومانی دیده می‌شود بلکه زینت‌بخش بسیاری از کالاهای صادراتی هم هست و این امر اهمیت این خانه را بیشتر می‌کند.

ثبت ملی: این خانه دل‌نشین در تاریخ ۲۴ بهمن ۱۳۷۵ با شماره ثبت ۱۸۳۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

خانه آقازاده، بنایی دو طبقه است که مانند سایر خانه‌هایی که در بخش‌های کویری ایران ساخته می‌شوند از مصالح بومی مثل خشت و آجر بهره گرفته است. همچنین برای تزییناتِ خانه، درها و پنجره‌ها از چوب و برای گچ‌بری‌ها از ملات گچ استفاده شده است.

سردر ورودی بنا در ضلع شمال‌غربی آن قرار گرفته و از طریق دالانی به گوشه حیاط راه پیدا می‌کند. خانه مثل سایر خانه‌های ساخته شده در مناطق کویری دارای یک حیاط دل‌باز است و وسط آن یک حوض سنگی بزرگ وجود دارد.

در سه جهت حیاط، اتاق‌ها و بخش‌های مختلف خانه ساخته شده، این امر به جهت استفاده از بخش‌های مختلف خانه در فصول مختلف انجام شده است. چرا که در هر فصل جهت تابش نور خورشید تغییر کرده و یک بخش از خانه نورگیر می‌شود.

پلان اتاق جنوبی به سبک شکم دریده بوده و دارای پنج دری و خیشخان است که در ادامه به شرح آن‌ها می‌پردازیم.

روی بام اتاق، بادگیری وجود دارد که این خانه را از تمامی خانه‌های دیگر متمایز می‌کند چرا که بلندترین بادگیر ساخته شده در ایران است. اتاق‌های شرقی و غربی نیز به شکل سه دری و پنج دری هستند.

معماری جذاب خانه آقازاده ابرکوه

این خانه بنایی دو طبقه است و مانند دیگر خانه هایی که در این مجموعه وجود دارد از مصالح بومی مانند خشت و آجر بهره گرفته می شد. علاوه بر این تزئینات خانه، درها و پنجره ها از چوب و برای گچ بری ها از ملات گچ نیز استفاده شده است.

سردر ورودی بنا در سمت شمال غربی خانه واقع شده و از طریق یک دالان به گوشه حیاط خانه نیز دارای راه است.

در سه جهت حیاط این خانه اتاق ها و بخش های مختلف خانه ساخته شده و مانند تمامی خانه های تاریخی که در کویر ساخته شده اند یک حوض سنگی هم در میان آن نیز به چشم می خورد.

نکته ای که جالب است در خصوص ساخت این خانه ها بدانید این است که از این جهت در سه جهت خانه اتاق ها را می ساختند تا در فصل های مختلف بتوانند اقامت خود را در جهت تابش خوشید تغییر دهند.

بادگیرهای خانه آقازاده در ابرکوه از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار هستند، از همین رو در این قسمت می خواهیم درباره این سازه های ارزشمند صحبت کنیم؛ بادگیرها در اصل برج هایی هستند که در مناطق کویری به منظور تهویه هوای اتاق های خانه نیز ساخت می شدند و از نظر معماری و ظاهر و کارکرد نیز انواع مختلفی داشته اند.

لازم به ذکر است که بگوییم بادگیرهایی که در ایران ساخته شده اند به سه نوع تقسیم می شوند: اردکانی، کرمانی و یزدی تقسیم می شوند.

بادگیرهای یزدی از سایر بادگیرها بزرگتر و بلندتر هستند و معمولا ساختار آنها چهارطرفه یا هشت طرفه نیز در نظر گرفته می شده است. این سازه ها در فصل تابستان به داد اهالی این شهر کویری می رسد و هوای خانه را مطبوع می سازد.

بادگیرهای خانه آقازاده بر فراز تالار اصلی و در دو طبقه نیز ساخته شده است. همین امر این خانه را از بسیاری دیگر از خانه های مناطق کویری متمایز می سازد. این بادگیر زیبا، ۱۸ متر ارتفاع و ۱۸ مترمربع مساحت و ۱۹دریچه تنظیم جریان هوا دارد.

جالب است بدانید که این بادگیرها به اندازه مهندسی ساخته شده اند که حتی زمان هایی که بادی هم نمی وزد عمل تهویه اتاق ها به خوبی انجام شود، بادگیر طبقه بالا و پایین به طور کامل با یک دیگر هماهنگ هستند.