سلام نو _ سرویس گردشگری: مجموعه سرپوشیده بازار تاریخی اراک در بافت قدیمی و مرکزی شهر، در اوایل دوره ی قاجار یعنی در زمان فتحعلی شاه، به دست محمد یوسف خان گرجی سپهدار در سال ۱۲۲۸ هجری قمری بنیان نهاده شده است.
این بازار از دیرباز به عنوان مرکز اقتصادی و تجارت شهر و نیز به عنوان کانون تجارت فَرشِ مرکز (فرش ساروق) و غرب کشور و همچنین محصولات کشاورزی مطرح بوده است.
آدرس بازار سرپوشیده اراک
در روزگار حکومت فتحعلی‌شاه قاجار و هم‌زمان با شکل‌گیری سلطان‌آباد (اراک امروزی) شخصی به نام یوسف خان گرجی بازار تاریخی اراک را ساخت.
این مجموعه ارزشمند با مساحتی ۱۴ هکتاری به عنوان نگین معماری و شهرسازی اسلامی دارای حمام، مسجد، مدرسه، آب‌انبارها، گذرها و کاراوانسراهایی بوده است و به دلیل موقعیتی که داشت استراتژیک‌ترین نقطه شهر به شمار می‌رفت.
بازارها همیشه نقشی مهم در دادوستدهای اقتصادی و البته تصمیم‌گیری‌های سیاسی داشتند.
این بازار علاوه بر کارکرد اقتصادی که جذب فروشندگان، تولیدکنندگان و صادرات را شامل می‌شود، کارکرد اجتماعی از نظر ارتباط افرادی از طبقات مختلف جامعه با یکدیگر، نیز دارد.
همچنین از کارکرد سیاسی این بازار چه در گذشته و چه در شرایط کنونی نباید غافل شد.
بازار اراک حدود ۲۰ سرا و تیمچه را در خود جای داده است که سرای نوذری، سرای کتاب‌فروش‌ها و سرای کاشانی از مهمترین آن‌ها به شمار می‌روند.
اگر بازار تاریخی اراک را همانند انگشتری برای این شهر بدانیم سرای کاشانی همچون نگینی برای این انگشتر است.
در این مجموعه کالاهای متنوع با قیمت‌های مناسب وجود دارد و صادرات کالاهایی مانند میوه‌خشک، صنایع‌دستی و فرش دست‌بافت نیز در این بازار انجام می‌شود.
مسجد و مدرسه سپهدار یکی از دیدنی‌های اطراف این بازار است که بازدید از آن را نباید از دست داد.
ذکر این نکته ضروری است که تولید و فروش فرش از مهمترین علت‌های رونق این بازار بوده و خواهد بود.
بازار تاریخی اراک مجموعه ارزشمندی با قدمت ۲۰۰ سال است که پتانسیل بالایی برای رونق اقتصادی و گردشگری دارد.
ثبت ملی: این مجموعه در تاریخ ۱۰ آبان ۱۳۵۵ با شماره ۱۲۸۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آدرس: اراک، میدان اراک، خیابان محسنی، بازار اراک
دسترسی: بازار اراک در مرکز بافت تاریخی شهر و بین دو میدان اصلی شهر قرار دارد و اگر در ساعات پرترافیک به سمت بازار نروید، دسترسی به آن آسان است.
۴ مسیر اصلی این بازار به بیرون راه دارند و شما از ۴ مسیر (بلوار خمینی، خیابان پاسداران، خیابان محسنی و میدان ارگ) می‌توانید وارد بازار اراک شوید.
بلوار قائم مقام نیز یکی از بلوارهای بزرگ شهر است که شما را به خیابان پاسداران متصل می‌کند.
ساعت کاری بازار اراک
هم‌زمانی ساخت شهر سلطان‌آباد و بازار از مهمترین نکات در تاریخچه بازار اراک است.
بر اساس تحقیقات کارشناسان و اسناد و مدارک موجود ساخت شهر اراک حدود بیست سال زمان برده و قسمت‌های مثل راسته‌ها، سراها و دالان‌ها در طی همین سال‌ها ساخته شده‌اند.
بنای ابتدایی بازار را فردی به نام سپهدار اعظم (حاکم وقت شهر) در اوایل قرن سیزده بنا نهاده است که امروزه مسجد و مدرسه‌ای به نام وی در بازار وجود دارد.
اقتصاد قوی در اطراف شهر سلطان‌آباد و نیاز به محلی برای ارائه محصولات مرغوب کشاورزی منطقه و معرفی و فروش فرش معروف ساروق انگیزه اصلی ایجاد شهر و بازار آن از لحاظ اقتصادی بوده است.
این مجموعه در گذشته چهار حمام به نام‌های حمام چهارسوق، حمام نو، حمام شیخ الاسلام و حمام فیروزه داشته که با گذشت زمان برخی از آن‌ها تغییر کاربری دادند.
مدت زمان بازدید از این جاذبه: بین ۲ تا ۳ ساعت
مجموعه بازار اراک نقشه‌ای از پیش طراحی شده دارد و بر خلاف سایر بازارها، مسیر آن آزاد و منحنی نیست، بلکه مسیرها منظم و دارای تقارن هندسی هستند.
راسته بازار و گذرهای متعددی که آن را قطع می‌کنند، پایه و اساس بافت شطرنجی شهر سلطان‌آباد را ایجاد کرده‌اند.
این بازار دارای دو محور عمود بر هم است که یکی محور شمالی‌جنوبی به طول ۷۲۰ متر و دو ورودی یکی در شمال و یکی در جنوب و دیگری محور شرقی‌غربی به طول ۲۰۰ متر و دارای ۸ گذر و ورودی شرقی‌غربی است.
گذرهای فرعی عمود بر دو گذر اصلی ساخته شده‌اند.
به علت معماری خاص به کار رفته در ساخت بنای بازار، هوای داخل بازار در زمستان گرم و مطبوع و در تابستان علی‌رغم سرپوشیده بودن، بسیار خنک است.
این دو محور همدیگر را در محلی معروف به چهارسوق قطع می‌کنند که در این محل یک حوض سنگی نیز وجود دارد. مساحت کل مجموعه‌ی بازار بالغ بر ۱۴ هکتار است.
در قدیم، در چهار طرف بازار ۴ دروازه به نام‌های دروازه قبله، راهزان، شهرجرد و حاج علی‌نقی وجود داشته که در گذر زمان از بین رفته‌اند.
در ساخت این مجموعه، بیشتر از آجر استفاده شده و ملات گچ و آهک و خاک رس نیز مکمل بنای بازار هستند و برای استحکام بنا از تیرچه چوبی استفاده شده است.
در پای ستون‌ها نیز صفحات و ورق‌های منجمد مسی و سربی به کار رفته است.
سقف بازار به صورت گنبدی است و در نمای پشت‌بام، گنبدها در دو محور شمالی‌جنوبی و شرقی‌غربی به صورت ممتد دیده می‌شوند که گنبد مربوط به چهارسوق یا همان محل تلاقی دو محور، بزرگ‌تر و متمایزتر از باقی گنبدها است.
در مرکز هر گنبد، نورگیر چندضلعی تعبیه شده است که علاوه بر نقش نورگیری، کار تهویه را نیز بر عهده دارد.
نظر شما