به گزارش سلام نو بهره‌برداری از فضا سرمایه‌ای بیکران و حق همه کشورهاست؛ به همین سبب تعمیق و توسعه تکنولوژی فضائی حق کشور جمهوری اسلامی ایران بوده و باعث ارتقای کیفیت زندگی مردم و همچنین موجب بالا بردن سطح علمی و فناوری کشور می‌گردد به گونه‌ای که تولید محصولات فضائی زمینه‌ساز پیشرفت صدها فناوری دیگر نظیر کامپیوتر، مکانیک، الکترونیک، فیزیک، متالورژی می‌باشد.
همچنین دسترسی به اطلاعات ماهواره‌ای امکان بررسی، تجزیه و تحلیل عوامل قدرت کشور نظیر صنعت، شبکه راه‌ها، تولیدات کشاورزی، منابع طبیعی و معدنی به ویژه نفت و گاز و فلزات نادر و گران قیمت، همچنین اکتشاف منابع و معادن جدید را فراهم می‌کند.
توسعه فناوری فضائی آمادگی اقتصادی، اجتماعی و نظامی کشور را بالا برده و قابلیت نظارت و دیده‌بانی را در اختیار کشور قرار می‌دهد.
تاریخ دقیق روز فناوری فضایی در سال 1402
- ۱۴ بهمن ماه: روز فناوری فضایی
با پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره امید در 14 بهمن سال 1387، ایران به جمع کشورهای دارای ماهواره فضایی در جهان پیوست. به همین مناسبت روز 14 بهمن هرسال روز ملی فناوری فضایی نام‌گذاری شده است.
به علوم و فناوری‌های مربوط به بررسی فضای اطراف کره زمین «فناوری فضایی» گفته می‌شود. از شاخه‌های فناوری فضایی می‌توان به شناخت فضای پیرامون، موشک، ماهواره، اعزام انسان به فضا، شاتل، ایستگاه‌های فضایی و غیره اشاره کرد.
به کل دنیا منهای کره‌زمین فضای بیرونی گفته می‌شود. فضای بیرونی چنان محیط ناشناخته‌ای است که برای کار با آن، انسان مجبور است به تکنیک‌ها و دانش‌های پیشرو روی بیاورد.
اغلب فناوری‌های جدیدی که از فعالیت‌های مرتبط با فضا سرچشمه گرفته یا بر اثر آن‌ها شتاب پیدا کرده‌اند، بعداً در فعالیت‌های اقتصادی دیگر نیز مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند.
به عنوان مثال رایانه‌ها و دورسنجی، زمانی فناوری‌های پیشرو بودند که به‌دلیل ضرورتشان برای بالابرنده‌ها و فضاپیماها، به‌عنوان فناوری فضایی در نظر گرفته می شدند.
اگر چه آن‌ها قبل از مسابقه فضایی در دوران جنگ سرد وجود داشتند ولی بیشترین پیشرفتشان، برای رفع نیازهای برنامه‌های فضایی دو ابرقدرت، سرعت گرفت.
این تکنیک‌ها و ابزارها امروزه نیز در فناوری فضایی به‌کار می‌روند، اما اکنون کاربردهای رایج‌تری مانند نظارت بر حال بیماران از راه دور (از طریق دورسنجی)، آبیاری گیاهان، بررسی وضعیت بزرگراه‌ها و غیره دارند و استفاده گسترده از رایانه‌ها، از نظر کمیت و تنوع، از کاربردهای فضایی آن‌ها بسیار فراتر رفته‌است.
تاکید مدافعان و علاقه‌مندان فضا بر سرمایه‌گذاری صندوق‌های دولتی در فعالیت‌های و برنامه‌های فضایی از این بابت است.
فناوری فضایی، یک فناوری رو به رشد در زمینهٔ صنایع ماهواره، ایستگاه فضایی، فضاپیما، شاتل و… بوده و تا به امروز سوددهی قابل قبولی داشته و بنابراین توانسته سرمایه‌ها را به سمت این صنایع جذب کند.
از جمله سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی بر صنعت ماهواره که شامل رسانه‌ها و ارتباطات ماهواره‌ای، ماهواره‌های تحقیقاتی، ماهواره‌های مخابراتی، تلویزیون‌های ماهواره‌ای، دیش‌های ماهواره‌ای و… می‌شود، صورت گرفته است.
سرمایه‌گذاری‌های انجام شده بر فناوری فضایی در دنیا، بیشتر از طرف دولت‌ها بوده و بخش خصوصی نقش کمتری نسبت به دولت‌ها در این زمینه داشته‌است.
هر ساله به پاس قدردانی از زحمات اندیشمندان و فعالان عرصه فضایی کشور و به منظور رونمایی از دستاوردهای ارزشمند در این حوزه، جشنی با عنوان بزرگداشت روز فناوری فضایی با حضور مقامات عالی کشور، متخصصان، مدیران و کارشناسان حوزه فضایی، توسط سازمان فضایی ایران برگزار می‌شود.
فناوری فضایی مجموعه‌ای از دانش‌ها و فناوری‌های مرتبط با بررسی فضای اطراف کره زمین است.
دستیابی به فضا و بهره‌برداری از آن به‌دلیل نیاز به فناوری‌ها و سامانه‌های موردنیاز متعدد، اقدامی راهبردی، پیچیده، پرهزینه و زمان‌بر است.
با این‌وجود، مسئله دستیابی به فضا، تعیین توانمندی‌های موردنیاز و ارائه الگوی توسعه توانمندی‌های فناورانه جهت ورود به عرصه فضا است.
ارائه الگو یا مدل توسعه توانمندی در حوزه فناوری‌های پیچیده مثل فناوری دریایی، تجهیزات نیروگاهی، تجهیزات الکترونیک پلیس، دارای سابقه طولانی‌تری نسبت به فناوری فضایی در کشور است؛ اما حوزه فناوری فضایی نیاز به ارائه مدل خاصی جهت توسعه توانمندی‌های فضایی دارد.
پیش از انقلاب، ایران در مجامع بین‌المللی حقوق فضا حضور داشت و داده‌های مربوط به فضا را نیز دریافت می‌کرد. سپس در اواخر دهه 1370 همکاری با کشورهای دارای فناوری فضایی آغاز شد، اما به‌دلیل تحریم‌ها این همکاری قطع شد.
در سال 1385 برنامه ده‌ساله فضایی اجرا شد و سند جامع توسعه هوافضا نیز در سال 1391 تدوین گردید که مبنای فعالیت‌های فضایی قرار گرفت.
سند جامع توسعه هوافضا به‌منظور شناسایی توانمندی‌های موردنیاز برای ورود به حوزه هوافضا است.
در سند جامع توسعه هوافضا علاوه‌بر هدف‌گذاری بر سیاست‌گذاری، هماهنگی و انباشت دانش در اجرای برنامه‌های کلان فضایی، برای فراهم کردن بستری مناسب جهت ایجاد صنایع دانش‌بنیان نیز تأکید دارد.
روز ملی فناوری فضایی چه روزی است
روز ملی فناوری فضایی روزی است که در آن ایران با پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره امید در ۱۴ بهمن‌ماه سال ۱۳۸۷ به کشورهای دارای توانایی پرتاب ماهواره پیوست.
پس از این ایران هر سال در این روز سالگرد پرتاب این ماهواره را جشن می‌گیرد که این جشن همراه با رونمایی و پرتاب محموله‌های مختلف می‌باشد.
همچنین در روز ملی فناوری فضایی در سال 88 پرتاب موفقیت‌آمیز راکت کاوشگر 3 ،حامل محموله‌ای زیستی شامل لاک پشت، کرم، موش و نمونه‌های سلولی آغاز شد.
رونمایی از ماهواره «طلوع»، نمونه مهندسی ماهواره «مصباح 2» و «نوید علم و صنعت»، همچنین نمونه مدل اولیه ماهواره‌بر سیمرغ و موتور ماهواره‌بر آن از دستاوردهایی است که در این روز رونمایی شده است.
افتتاح نخستین مرکز پردازش تصاویر ماهواره‌ای ایران و آزمایشگاه سه بعدی مجازی ماهواره‌ای نیز از دیگر دستاوردهای فضایی کشور در این روز بوده است.
نمونه‌های مهندسی چهار ماهواره ظفر، رصد، فجر و دانشجویی امیرکبیر و نمونه مهندسی موتور ماهواره بر سفیر B1 و کپسول زیستی کاوشگر 4 دستاوردهایی بود که در سال 89 رونمایی شد.
14 بهمن سال 90 ماهواره نوید با موفقیت در مدار قرار گرفت و روز ملی فناوری فضایی 91 از مدل مهندسی ماهواره ناهید و توسعه‌ای ماهواره زهره رونمایی شد، همچنین نخستین میمون پرتاب شده به فضا همراه با کاوشگر پیشگام که زنده به زمین بازگشت در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت.
روز ملی فناوری فضایی در دهه فجر 92 از 2 ماهواره فضایی تدبیر و خلیج فارس رونمایی شد.
همچنین در مهر 92 و در هفته جهانی فضا، دومین میمون فضانورد ایرانی با نام فرگام با کاوشگر پژوهش و با گاز مایع به فضا پرتاب شد که این محموله زیستی سالم به زمین بازگشت.
در روز فناوری فضایی سال 93 ماهواره ملی «فجر» و ماهواره بر سفیر با موفقیت به فضا پرتاب شد و در مدار زمین قرار گرفت.
سال 94 مراسم روز ملی فناوری فضایی نمایشگاهی از دستاوردهای چند سال اخیر ایران در عرصه فناوری فضایی برپا شد و «ماک آپ» فضای پیمای سرنشین دار ایرانی به نمایش درآمد.
فناوری فضایی شامل مجموعه‌ای از دانش‌ها و فناوری‌هایی است که بشر برای بررسی فضای اطراف کره زمین و سایر اجرام آسمانی، سفر به فضا، اقامت در آن و گردآوری داده های رباتیک و غیررباتیک از آن‌ها استفاده می‌کند.
در گذشته بررسی فضای بیرونی کره زمین از طریق ارسال موشک‌های فضایی به مدار زمین امکان پذیر بود، اما امروزه سفر انسان به فضا با پیشرفت تکنولوژی ممکن شده است.
بنابراین همکاری تنگاتنگی میان مهندسان، پزشکان و زیست‌شناسان شکل گرفت و فصل جدیدی در زمینه فناوری فضایی به وجود آمد.
دسته بندی‌های جدید در حوزه تکنولوژی‌های فضایی شامل نانوتکنولوژی، بایو تکنولوژی، زیست شناسی فضایی و علم ژنتیک می‌شود.
علوم مربوط به فضا را نمی‌توان جزو علوم نوپا در نظر گرفت، زیرا انسان از زمان‌های قدیم دنبال کشف شگفتی‌های آسمان و فضاهای اطراف زمین بوده است.
بررسی شواهد نشان می‌دهد که از همان سال‌های ابتدایی پیدایش علوم در مورد ترکیبات اجرام آسمانی برای شناخت بهتر فضای بیرونی تحقیقاتی شده است.
سپس بشر سعی کرده است از نزدیک با این پدیده شگفت انگیز آفرینش رو به رو شود تا بتواند برای پرسش‌هایی در مورد اجرام آسمانی پاسخ‌های منطقی پیدا کند.
فناوری فضایی در دوران آغازین خود شامل فناوری ساخت و پرتاب موشک‌های فضایی، ماهواره‌ها و کاوشگری‌های سیاره‌ای، تصویربرداری دیجیتالی، طراحی و توسعه سنسورها و حسگرهای فضایی، سفرهای بین سیاره‌ای و سفر انسان به فضا بوده است.
امروزه علم فضا در زمینه‌های مختلف مانند ناوبری فضایی، بهینه‌سازی سیستم‌ها و ایجاد زیر سیستم‌های کوچک‌تر، سبک‌تر و کارآمدتر، ساخت موتورهای فضایی جدید، استفاده انرژی‌های نو در فضا و دفع پسماندهای فضایی پیشرفت قابل توجهی داشته است.
پیش بینی می‌شود فناوری فضایی در آینده در زمینه معدن‌کاری فضایی، موشک‌های فضایی تک مرحله‌ای، فناوری استفاده پاک‌تر از فضا برای جلوگیری از تولید پسماندهای فضایی، کارخانه‌های مداری برای تولید دارو یا آلیاژ، هتل‌های فضایی، مسکونی سازی فضا، آسانسورهای فضایی و چندین ایده هیجان انگیز دیگر فعالیت خواهد داشت.
تاریخچه جالب فناوری فضایی ایران
ایران در سال ۱۳۳۸ با عضویت در سازمان ملل، "مرکز سنجش از راه دور ملی ایران" را تحت برنامه‌ای با عنوان "استفاده بشر از فضای خارج از جو" در تهران افتتاح کرد.
مهمترین وظایف این مرکز انجام امور سنجش از راه دور، تعیین مکان‌های مناسب برای راه اندازی بخش‌های مختلف فضایی مانند پایگاه‌های دریافت اطلاعات و پرتاب ماهواره بود.
در واقع محرک اصلی فعالیت فضایی در ایران سنجش از راه دور، مدیریت بحران، پدافند غیرعامل و سیستم ناوبری و همچنین علاقه به مطالعات فضا و نجوم بود.
ایران در سال ۱۳۷۷ موفق شد موشک بالستیک با نام "شهاب ۳" را تولید کند که در ابتدای آزمایش دارای برد ۱۳۰۰ کیلومتر بود و سپس با تلاش مهندسان برد آن به ۲۱۰۰ کیلومتر رسید. این موشک در سال ۱۳۸۲ به طور رسمی به آمار موشک‌های ایران اضافه شد.
سپس دو سال بعد ایران موشک "شهاب ۴" را با هدف پرتاب ماهواره تولید کرد. متخصصان ایرانی در سال ۱۳۸۴ طی قراردادی با روسیه، برنامه پرتاب اولین ماهواره ایرانی به نام "سینا ۱" را تدوین و اجرا کردند.
بار دیگر در تاریخ ۱۵ بهمن سال ۱۳۸۶، یکی از موشک‌های فضایی ماهواره‌بر ایران با ماموریت حمل ماهواره با نام "کاوشگر ۱" در فضا قرار گرفت.
تلاش مهندسان ایرانی باعث شد در تاریخ ۱۴ بهمن سال ۱۳۸۷، اولین ماهواره ایرانی به نام "امید" به وسیله موشک "سفیر ۲" در مدار زمین قرار گیرد. به همین دلیل این روز در تقویم ایران، روز ملی فناوری فضا نامیده شده است.
امید، نخستین ماهواره ساخت ایران است که ساخت تمام تجهیزات آن به عنوان اولین گام علمی کشور در عرضه بومی سازی فناوری فضایی از اسفند سال ۱۳۸۴، در سازمان فضایی ایران آغاز شد.
با وجود این که دستیابی به یک دستاورد بومی یکی از اهداف اصلی توسعه فناوری فضا بود، اما به وجود آوردن بسترهایی مانند بررسی و شناسایی صنایع داخلی و ظرفیت‌های موجود در زمینه تجهیزات ساخت، مونتاژ، تست ماهواره و ایجاد فعالیت‌های فضایی در شرکت‌های خصوصی، جزو مهمترین اهداف این پروژه به شمار می‌رود.
ماهواره امید با هدف برقراری ارتباط متقابل ماهواره و ایستگاه زمینی، تعیین مشخصات مداری و تله متری مشخصات زیر سامانه‌ها در مدار زمین قرار گرفت.
این ماهواره هر ۲۴ ساعت ۱۵ بار به دور زمین می‌چرخید و در هر دور، دو بار به وسیله ایستگاه‌های زمینی دورسنجی و بردسنجی کنترل و هدایت می‌شد. پرتاب ماهواره امید باعث شد نام ایران در بین کشورهای دارای فناوری ماهواره‌ای در جهان ثبت شود.
دیگر کشورهای دارای ماهواره مستقل بر مدار زمین شامل شوروی، ایالات متحده آمریکا، فرانسه، ژاپن، چین، انگلستان، هند و اسرائیل می‌شود.
چند دهه تلاش علمی محققین و دانشمندان و حمایت مسئولان کشور، موجب شد تا نخستین ماهواره کاملا ایرانی به نام امید در تاریخ ۱۴ بهمن سال ۱۳۸۷، با موفقیت به فضا پرتاب شده و جمهوری اسلامی ایران رسما در باشگاه کشورهای دارای توانایی ساخت و پرتاب ماهواره قرار گیرد.
این ماهواره سه ماه در فضا ماند و پس از پایان ماموریت به زمین بازگشت؛ به همین مناسبت شورای فرهنگ عمومی در مصوبه نخستین روز اردیبهشت ۱۳۸۸، سالروز پرتاب ماهواره ملی امید به فضا (۱۴ بهمن) را «روز ملی فناوری فضایی» نام نهاد.
این روز با هدف گرامیداشت تلاش‌های علمی دانشمندان در تاریخ کشور ثبت گردید و به پاس قدردانی از زحمات اندیشمندان و فعالان عرصه فضایی کشور و به منظور رونمایی از دستاوردهای این حوزه، هر ساله مراسمی با عنوان بزرگداشت روز فناوری فضایی با حضور مقامات عالی کشور، متخصصان، مدیران و کارشناسان حوزه فضایی کشور با تولی‌گری سازمان فضایی ایران برگزار می‌شود.
بعد از پرتاب ماهواره "امید" و قرار گرفتن آن در مدار، امیدهای تازه‌ای را برای توسعه این فناوری در کشور ایجاد شد، به گونه‌ای که تاکنون ماهواره‌های متعددی طراحی و ساخته شده است و کشور ایران نهمین کشور دنیا پس از روسیه، آمریکا، فرانسه، ژاپن، چین، انگلستان، هند و رژیم اشغالگر قدس رژیم اشغالگر قدس است که مستقلاً موفق به پرتاب ماهواره شده است.
یک سال پس از ثبت روز ملی فناوری فضایی، در ۱۴ بهمن ۱۳۸۸ سازمان فضایی ایران کاوشگر-۳ را به همراه چند جانور شامل یک موش صحرایی، دو لاک‌پشت و چند کرم به فضای زیرمداری پرتاب نمود و زنده به زمین بازگرداند.
این پرتابه قادر بود تا داده‌های الکترونیکی و تصاویر زنده از زمین را به مرکز مخابره نماید. در این پرتاب برای اولین بار سازمان فضایی ایران موفق به ارسال و زنده بازگرداندن موجود زنده شد.
رونمایی از ماهواره «طلوع»، نمونه مهندسی ماهواره «مصباح ۲» و «نوید علم و صنعت»، همچنین نمونه مدل اولیه ماهواره‌بر سیمرغ و موتور ماهواره‌بر آن از دستاوردهایی است که در این روز رونمایی شده است.
افتتاح نخستین مرکز پردازش تصاویر ماهواره‌ای ایران و آزمایشگاه سه بعدی مجازی ماهواره‌ای نیز از دیگر دستاوردهای فضایی کشور در این روز بوده است.
نمونه‌های مهندسی چهار ماهواره ظفر، رصد، فجر و دانشجویی امیرکبیر و نمونه مهندسی موتور ماهواره بر سفیر B۱ و کپسول زیستی کاوشگر ۴ دستاوردهایی بود که در سال ۸۹ رونمایی شد.
همچنین در ۲۴ اسفند ۱۳۸۹، سازمان فضایی ایران کاوشگر-۴ را که حامل کپسولی حیاتی حاوی یک عروسک بود را به فضا پرتاب نمود.
در تاریخ ۹ بهمن ۱۳۹۱، سازمان فضایی ایران کاوشگر پیشگام را به همراه یک میمون با موفقیت به مدت ۲۰ دقیقه به ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری زمین پرتاب نمود و آن را بازگرداند.
در ۱۴ بهمن سال ۹۰ ماهواره نوید با موفقیت در مدار قرار گرفت و روز ملی فناوری فضایی ۹۱ از مدل مهندسی ماهواره ناهید و توسعه‌ای ماهواره زهره رونمایی شد، همچنین نخستین میمون پرتاب شده به فضا همراه با کاوشگر پیشگام که زنده به زمین بازگشت در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت.
در روز ملی فناوری فضایی در دهه فجر سال ۱۳۹۲ از ۲ ماهواره فضایی تدبیر و خلیج فارس رونمایی شد.
همچنین در مهر ۹۲ و در هفته جهانی فضا، دومین میمون فضانورد ایرانی با کاوشگر پژوهش و با گاز مایع به فضا پرتاب شد که این محموله زیستی سالم به زمین بازگشت.
در روز فناوری فضایی سال ۱۳۹۳ ماهواره ملی «فجر» و ماهواره بر سفیر با موفقیت به فضا پرتاب شد و در مدار زمین قرار گرفت.
سال ۹۴ مراسم روز ملی فناوری فضایی نمایشگاهی از دستاوردهای چند سال اخیر ایران در عرصه فناوری فضایی برپا شد و «ماک آپ» فضای پیمای سرنشین‌دار ایرانی به نمایش درآمد.
ایران در حال حاضر در میان ۸ کشور دارای قدرت موشکی با قابلیت چرخش به دور زمین قرار گرفته است.
نظر شما