سلام نو _ سرویس گردشگری: با دایر شدن اداره پست امروزی و پیشرفت روز افزون ارسال نامه ها و کالاها بین شهرها و کشورها دیگر چاپارخانه های اهمیت خود را در جوامع شهری از دست دادند و در حال حاضر تنها ویرانه ای از آن ها باقی مانده که با مساعدت سازمان میراث فرهنگی تعدادی از آن ها نظیر چارخانه میبد مرمت شده اند و از آن ها به عنوان جاذبه های گردشگری مورد استفاده دارند.
این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۷۶۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در حال حاضر ماکت های بسیار زیبایی از پستچیان قدیمی و اسبانی که نگهداری می‌کرده اند به همراه تمبرهای قدیمی، وسایل پست قدیم و اسناد و تصاویر تاریخی مربوط به پست نگهداری می‌کنند.
پیشینه این روش به زمان هخامنشیان می‌رسد و این قدیمی ترین شیوه پست در جهان است؛ از این رو ایرانیان را مخترع پست می‌دانند.
آشنایی با چاپارخانه میبد
چاپارخانه میبد با قدمتی که به دوره قاجار بازمی‌گردد، به‌صورت دژ ساخته شده است؛ چراکه از آن برای حفظ و نگهداری امانت‌های دولتی، نامه‌ها و پیام‌های مهم استفاده می‌شد.
این چاپارخانه شامل اتاق‌هایی مخصوص رییس چاپارخانه، پیک‌ها، نگهبانان و مکان‌هایی برای نگهداری اسب‌ها می‌شود.
این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۷۹، با شماره‌ی ثبت ۲۷۶۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و امروزه به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی میبد قابل بازدید است.
در شمال یزد و در فاصله شصت کیلومتری آن قرار دارد، تا چشم کار میکند بیابان است، مِیبُد را میگوییم؛ مردانش خاک را به نظر کیمیا کردند و ظروفی ساختند و سفالهایی که از قدیم الایام تا به حال از شاخصه های مهم میبد محسوب می‌شود.
میبد علاوه بر سفالینه های قدمتدارش از تاریخ چندهزار ساله نیز برخوردار است که شاهدش نارین قلعه است؛ قلعهای که قدمت آن به هزاره سوم قبل از میلاد می‌رسد.
این شهر در دوره اسلامی نیز شهری پر رفت و آمد بوده و در کتابهای مورخانی چون حمدالله مستوفی و شرف‌الدین علی یزدی آمده است. اما اوج رونق این شهر به قرن هشتم برمیگردد که «نشیمنِ سران آل مظفر بود».
هرچند بعدها این مقرِ حکمرانی به یزد و کرمان منتقل شد اما میبد هم‌چنان در همه دورهها به حیات اجتماعی و فرهنگی و سیاسی خود ادامه داده است این را میتوان از آثار تاریخی به جا مانده در این شهر متوجه شد.
وجود کاروانسرا و یخچالی که قدمتش به دوره صفویه می‌رسد، چاپارخانهای که یادگار قاجار است و بافت تاریخی که کم از بافت تاریخی یزد ندارد، گواهی بر این مدعا است.
چاپارخانه قاجاری میبد که توسط میرزا محمد علی یزدی ساخته شده از نادرترین چاپارخانههای ایران است که هنوز سرحال و پابرجا نفس میکشد.
هرچند کارکرد خود -که حکم اداره پست کنونی را دارد- از دست داده اما در سال های اخیر به همت انجمن یادگارهای فرهنگی میبد و با مساعدت میراث فرهنگی در طول ده سال مرمت شد.
برنامه این بود که این بنا تبدیل به موزه پست شود که همین طرح اجرا گردیده است و اکنون به صورت امانی به اداره پست استان یزد تحویل داده شده است.
در بافت تاریخی میبد در کنار کاروانسرای عباسی، یخچال و برج کبوترخانه، چاپارخانهای قرار دارد که در روزگاران گذشته یعنی زمان قاجار حمل محمولههای پستی دولتی و فرامین درباری از پایتخت به شهرهای دیگر و بالعکس را بر عهده داشت.
برای محافظت از این مکان که مرسولات دولتی و فرامین شاه و وزیر در آن، برای ارسال، به امانت گذاشته می‌شد، برج و بارویی ساختند که به صورت دژ، قلعه و دیدهبانی برای دفاع و حفاظت از ساکنین و محمولههای پستی در آمد.
معماری این ساختمان مانند بیشتر بناهای کویری تماما از خشت و گل ساخته شده و تنها در سر در ورودی، پشت بام و پای دیوار داخل حیاط آن آجر به کار رفته است.
بنا دارای یک حیاط مرکزی است که همان محوطه روباز است و دورتادورش آخور و پشت آخور اصطبل برای نگهداری اسب‌ها قرار دارد. دو محوطه سرپوشیده نیز دارد که شامل اتاق‌هایی برای استراحت چارپایان، چاپارداران، رئیس آنها و نگهبانان است.
ماکت اصلی این چاپارخانه را با همان سبک و سیاق قجری میتوان در یکی از اتاقهای این بنا که تبدیل به موزه شده است ببینید.
این موزه علاوه بر این ماکت در واقع تاریخچه پست و تلگراف در ایران از سالها دور تا حالا را به نمایش گذاشته است؛ از ماکت اسبهایی که نگهداری می‌کردند گرفته تا تمبرهای قدیمی، اسناد و تصاویری که از گذشته به جا مانده تا دستگاههای قدیمی تلگراف و تلفن دیده می‌شود.
در ایرانِ قدیم برای ارسال نامه و کالا در سریعترین زمان از اسب‌های تیزرو استفاده می‌کردند، این اسب‌ها مسافت طولانی را طی می‌کردند و در این چاپارخانهها با اسب‌های تازه‌نفس تعویض میشدند.
به همین دلیل بوده که چاپارخانهها را در میانه راه میساختند. پیشینه این چاپارخانه ها به زمان هخامنشیان در ایران می‌رسد و قرنها ادامه داشته تا اداره پست به سبک جدید وارد حیات اجتماعی ایران شده است.
از آن پس این چاپارخانهها به یک اثر تاریخی تبدیل شدندکه بازدید از آن ما را با تاریخ، معماری و هنر گذشتگانمان آشنا میکند.
نظر شما