شاهکار مهندسی ایرانیان در دل کویر / یخدان موئدی؛ نگین خشتی کرمان و بزرگترین یخدان جهان

به گزارش سلام نو آنگونه که الی گشت نوشته است این بنای تاریخی که در گذر زمان نه تنها وظیفه خطیر تامین یخ را به عهده داشته، بلکه به مکانی تفریحی برای مردم کرمان تبدیل شده بود، امروزه به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری ایران، نظرها را به خود جلب می‌کند.

در این مطلب، به بررسی تاریخچه، معماری و اهمیت یخدان موئدی می‌پردازیم.

تاریخچه و کاربرد یخدان موئدی:

• یخدان موئدی در دوران صفویان بنا شده و نام خود را از قنات مشهوری که آب آن را تامین می‌کرده، به ارث برده است.
• در گذشته، این یخدان نقش حیاتی در تامین یخ و نگهداری مواد غذایی در فصل گرم تابستان ایفا می‌کرده است.
• علاوه بر کارکرد اصلی، یخدان موئدی به مکانی تفریحی برای مردم تبدیل شده بود و فالوده فروشی‌ها در سایه دیوارهای بلند آن، بساط خود را پهن می‌کردند.

معماری و ساختار یخدان موئدی:

• معماری یخدان موئدی به گونه‌ای طراحی شده که کمترین میزان نور و گرما را جذب کند.
• شکل مخروطی بنا، دیوارهای بلند و اتاقک‌های خنک، همگی در خنک نگه داشتن فضای داخلی یخدان نقش دارند.
• پله‌هایی برای دسترسی آسان به خشت‌های بنا و تعمیر آن تعبیه شده‌اند.
• دیواره‌های جانبی یخدان برای جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید ساخته شده‌اند.

اهمیت یخدان موئدی:

• یخدان موئدی به عنوان بزرگترین یخدان خشتی جهان، در سال ۱۳۷۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
• این بنای تاریخی، علاوه بر ارزش تاریخی، به عنوان یک جاذبه گردشگری منحصر به فرد، گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند.

یخدان موئدی، نمادی از خلاقیت و هوش ایرانیان در گذشته است و یادآور دورانی است که انسان‌ها با استفاده از منابع طبیعی و دانش خود، نیازهای خود را برآورده می‌کردند.

یخدان موئدی، یادگاری از دوران صفوی، در قلب کویر کرمان، داستان شگفت‌انگیز خنکای زمستان در گرمای طاقت‌فرسای تابستان را روایت می‌کند.

سفر آب از قنات تا یخچال:

• آب قنات موئدی، شاهرگ حیاتی یخدان بود و با دقت و ظرافت به سطوح یخگیری هدایت می‌شد.
• اندازه سطوح یخگیری با وسواس محاسبه می‌شد تا سایه دیوارها، مانع گرم شدن آب توسط خورشید شود.
• کارگران یخدان، در طول شبانه‌روز، آب را به سطوح یخگیری هدایت می‌کردند تا سرمای زمستان، آن را به یخ تبدیل کند.
• دقت در مقدار آب، نقشی کلیدی در یخ‌زنی داشت.

یخ‌های زمستانی، ذخیره‌ای برای تابستان:

• پس از یخ زدن، یخ‌ها به قطعات کوچک‌تر برش داده شده و به انبارهای یخدان منتقل می‌شدند.
• انبارها، علاوه بر نگهداری یخ، آب حاصل از ذوب شدن آن را نیز در خود ذخیره می‌کردند.
• برای جلوگیری از چسبیدن یخ‌ها، کاه بر روی آنها پاشیده می‌شد.
• در تابستان، یخ‌ها به مردم کرمان امکان می‌دادند تا مواد غذایی خود را تازه نگه دارند.

یخدان موئدی، در گذر زمان:

• متأسفانه از سال ۱۴۰۰، درب‌های یخدان موئدی به روی بازدیدکنندگان بسته شده است.
• با این حال، معماری حیرت‌انگیز این بنای تاریخی، همچنان قابل بازدید است.
• یخدان موئدی در نزدیکی جاذبه‌های دیدنی کرمان مانند حمام گنجعلی خان و بازار کرمان قرار دارد.

آدرس یخدان موئدی: کرمان، خیابان شهید کامیاب، یخدان موئدی

بهترین زمان بازدید:

• اگرچه بازدید از فضای داخلی یخدان امکان‌پذیر نیست، اما بازدید از فضای بیرونی آن در تمام طول سال امکان‌پذیر است.
• برای لذت بردن از طبیعت اطراف یخدان، اواسط بهار تا اواخر تابستان بهترین زمان است.