مایک پمپئو وزیر خارجه امریکا یک سخنرانی در قاهره ایراد کرد که به نظر می‌رسید تنها برای خوشایند یک نفر-دونالد ترامپ- و پایگاه سیاسی او در داخل کشور تنظیم شده بود. موضوع اصلی این سخنرانی چنین بود که سیاست خارجی امریکا پیش از ریاست جمهوری ترامپ وحشتناک بوده و دولت فعلی تلاش زیادی کرده تا اوضاع را مرتب کند. موضوع دیگر این سخنرانی این بود که هر چیزی در سیاست خارجی امریکا باید تابع مواجهه با ایران باشد.
این سخنرانی باید با سخنرانی اوباما در همین شهر در ده سال پیش مورد مقایسه قرار گیرد که در اولین سال ریاست جمهوری او ایراد شده بود. پیام اصلی اوباما این بود که جهان اسلام و غرب می‌توانند رابطه بهتری نسبت به تاریخ خود داشته باشند، اما چنین پیشرفتی نیازمند شناسایی صریح ویژگی‌های مثبت و منفی دو طرف است. بر اساس اظهارات هشام ملحم روزنامه‌نگار باتجربه العربیه که وقایع آن روزها را به‌دقت رصد می‌کرد، اوباما با ادای احترام به اسلام، جسورانه بعضی از مسائل حساس را که رهبران عرب و مسلمان مایل به شنیدن آن‌ها نبودند مطرح کرد. اوباما بعضی از نکات مثبتی را که غرب در مواجهه با مسلمانان رعایت کرده را بیان کرد، درعین‌حال به اشتباهات غرب در برابر مسلمانان همچون جنگ‌های صلیبی تا اسلام هراسی در دنیای امروز اشاره کرد. او همچنین برنامه مثبت و گسترده‌ای را برای ارتباط بهتر در اموری چون کنترل تسلیحات هسته‌ای تا گسترش دموکراسی، آزادی مذهبی، حقوق زنان و توسعه اقتصادی بیان نمود. سخنرانی اوباما تا حدی پذیرفته شده و مهم ارزیابی شد.
خود پمپئو با طرح این موضوع که ممکن است گذشت 10 سال از سخنرانی اوباما باعث فراموش شدن آن شده باشد، صریحاً خواستار مقایسه سخنان خود با سخنرانی اوباما شد و سخنان او را «سوءتفاهم‌های بنیادین» نامید که موجب نتایج وحشتناکی شده است. بر اساس اظهارات پمپئو، «اوباما به مخاطبین سخنرانی خود گفت افراط‌گرایی اسلامی از هیچ ایدئولوژی برنمی‌خیزد.» اما اوباما چنین سخنی نگفته بود. او به این بحث پرداخته بود که عوامل اصلی چون ظلم سیاسی و بعضی از نتایج اقتصادیِ جهانی‌سازی به ایجاد هوادار برای چنین ایدئولوژی‌هایی کمک می‌کند. همان‌طور که بروس ریدل از موسسه بروکینگز پس از سخنرانی اوباما اشاره کرد، یکی از مهم‌ترین جنبه‌های این سخنرانی، «حمله مستقیم به روایت و ایدئولوژی القاعده بود. جنگ عقاید در مدتی طولانی به القاعده منتهی شده بود. اوباما با توصیف دیدگاه‌های خود نسبت به اسلام، صلح اعراب و اسراییل و مسائل اساسی دیگر، به بحث ترور در عقاید القاعده پرداخته بود.»
بر اساس اظهارات پمپئو، قبل از اینکه دولت فعلی قدرت را به دست گیرد، امریکا به طرز فاحشی، سرسختی افراطیون را دست‌کم گرفته بود. این اظهارنظر، سخنرانی اوباما در قاهره را بازتاب نمی‌دهد که در آن از عزم امریکا برای مواجهه سخت با افراطیون سخن گفته بود که برای امنیت امریکا تهدید محسوب می‌شوند.
بخشی دیگر از سخنرانی پمپئو، به انتقاد شدید از ایران پرداخته بود و لحن آن طوری بود که گویی دستاورد بزرگی در این زمینه حاصل شده است. این امر در حالی است که دولت ترامپ در دو سال گذشته در این زمینه دستاوردی نداشته است. با وجود همه فشارهایی که دولت فعلی امریکا بر ایران اعمال داشته، هیچ نشانه‌ای از نوعی معامله بهتر درباره مسائل هسته‌ای یا چیزی برای جایگزین کردن برجام و قطعنامه 2231 وجود ندارد. پمپئو تلاش کرد تا با بیان این موضوع که کمپین فشارها بر ایران باعث شده درآمدهای این کشور برای گسترش افراط‌گرایی و نابودی در سراسر جهان قطع شود، به دستاورد خاصی اشاره کند، اما چنین اظهاراتی بازتاب‌دهنده هیچ نتیجه مثبتی نیست. بر اساس نتایجی که از تحلیل‌های دو مرکز «گروه بین‌المللی بحران» و «سرویس تحقیقات کنگره» به دست آمده، هیچ نوع ارتباطی میان افزایش تحریم‌ها بر ایران و کاهش فعالیت‌های منطقه‌ای این کشور به دست نیامده است.
نویسنده: پل پیلار
منبع: لوب لاگ
برگردان: هادی عبادی / چشم انداز ایران
