سلام نو – سرویس سیاسی: روز گذشته یکی از شبکه‌های فارسی‌زبان خارجی فایل کوتاهی از مصاحبه‌ای منتشر نشده بین محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و سعید لیلاز را منتشر کرد، فایلی که در آن ظریف از اختلاف نظرهایش با شهید قاسم سلیمانی و نقدهایش به سیاست منطقه‌ای کشور سخن گفت.
این فایل و دو سه فایل صوتی کوتاه مدت بعد از آن که به مسئله ساقط شدن هواپیمای اوکراینی می‌پرداخت مثل یک بمب خبری منفجر شد و هر کس درباره آن چیزی گفت، به ویژه با توجه به این مسئله که محمدجواد ظریف به واسطه مذاکرات وین، رایزنی‌های منطقه‌ای و مطرح شدن به عنوان یکی از کاندیداهای احتمالی انتخابات ۱۴۰۰ این روزها سوژه داغ و جذابی حساب می‌شود.
اما ماجرای این فایل صوتی چیست و چطور منتشر شده است؟ فایل صوتی مورد اشاره مربوط به مصاحبه ۳ ساعته‌ای است که در ۶ اسفند ۹۹ و در جریان مجموعه مصاحبه‌های وزرای دولت روحانی با محمد جواد ظریف گرفته شده است. این پروژه که در قالب تاریخ شفاهی دولت روحانی ضبط شده است، زیر نظر حسام الدین آشنا رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری انجام گرفته است.
آن طور که از فایل صوتی مشخص است اصلِ این مصاحبه تصویری است و به میزبانی مجموعه‌ای است که مصاحبه را ضبط می‌کند. از طرف دیگر آن طور که مشخص است ظریف نیز بارها تاکید می‌کند که حرف‌هایش را صرفا برای ثبت در تاریخ می‌گوید و اجازه انتشار بخش‌های مهمی از آن را نمی‌دهد. به جز این با توجه به سخنان سخنگوی وزارت خارجه اصل این مصاحبه ۷ ساعت است که نشان می‌دهد ظریف یک جلسه چهار ساعته دیگر با لیلاز گفت‌وگو کرده است.
«ان‌شاء‌الله این سوء‌نیت و کید احتمالی به خودشان برگردد». این واکنش حسام الدین آشنا، به عنوان مسئول پروژه تاریخ شفاهی دولت روحانی، به فایل صوتی افشا شده از ظریف بود. به طور طبیعی او به عنوان مسئول پروژه اولین کسی است که باید درباره چرایی و چگونگی انتشار این فایل، آن هم از کانالی که به عربستان سعودی وصل است سخن بگوید.
اما فارغ از هر مسئله‌ای توجه به سه نکته ضروری به نظر می‌رسد.
۱- چه کسی و چرا فایل صوتی را منتشر کرد؟ بعید است پاسخ به این سوال هیچ گاه روشن شود، چنان که دست رسانندگان آرشیو صداوسیما به منوتو نیز رو نشد. با این وجود انتشار این فایل صوتی می‌تواند به سیاست‌های این روزهای رژیم اشغالگر قدس در قبال ایران کمک کننده باشد. اتفاقی که می‌تواند با ترور شهید محسن فخری‌زاده تا دو نوبت خرابکاری در نطنز و حمله به کشتی‌های ایرانی، راه را بر احیای دوباره برجام و سایر گفت‌وگوهای دیپلماتیک دشوار کند.
اسرائیل این روزها سه اولویت مهم درباره ایران دارد؛ بیشترین آسیب ممکن به صنعت هسته‌ای، جلوگیری از روند عادی احیای برجام و در نهایت ضربه به دیپلماسی ایران که می‌تواند به مذاکره با آمریکا و عربستان ختم شود. پس از خرابکاری علیه تاسیسات هسته‌ای و مذاکره با آمریکا علیه ایران، بهترین دست آورد برای اسرئیل حذف محمدجواد ظریف است. حذف ظریف از مناسب دیپلماتیک همان سودی را برای صهیونیست‌ها دارد که حذف قاسم سلیمانی از میدان نظامی داشت.
۲- برخی از مخالفان ظریف که عموما به ارزشی مشهور هستند سخنان وزیر خارجه را مصداق توهین به شهید قاسم سلیمانی می‌دانند و حتی از مجلس انقلابی طلب استیضاح ظریف را دارند. اما آیا ظریف واقعا به فرمانده فقید سپاه قدس توهین کرده یا حرف ناگفته‌ای را بازگو کرده است؟ با قاطعیت می‌توان گفت نه.
تمام حرف‌هایی که ظریف درباره روابطش با حاج قاسم و نگاهش نسبت به مسائل منطقه می‌زند را پیش از این در مصاحبه‌های مختلف به شکل‌های مختلف گفته بود. او در مصاحبه با روزنامه اعتماد نیز گفته بود که سهم کم‌تری در تدوین و اجرای سیاست‌های منطقه‌ای دارد و در این مصاحبه هم همین حرف را از منظر دیگری تکرار و تاکید کرد که با وجود اختلاف نظر با سردار سلیمانی همیشه با او هماهنگ بوده است.
او همچنین در این مصاحبه تاکید کرد که میدان برای نظام اولویت دارد و به همین دلیل ظریف بوده که خواسته‌های سردار سلیمانی را در اولویت خود قرار می‌داده است. این حرف نیز هر چند از زبان ظریف تازه است، اما حرفی است که حداقل از سوی اصولگرایان بارها زده شده است. آن‌ها همین امروز هم معتقدند تمام دست آوردهای دیپلماتیک ایران محصول مقاومت یا همان میدان است.
۳- آیا این فایل صوتی منجر به حذف محمدجواد ظریف از صحنه سیاست می‌شود؟ نمی‌توان در این مورد نظری قطعی داد. بسیاری با بهانه‌هایی کمتر از این از چرخه سیاست ایران حذف شدند و بسیاری با بهانه‌هایی از این بزرگ‌تر توانستند به نقش آفرینی در صحنه سیاست ادامه دهند. آینده ظریف به واکنش شخص او و البته نگاه مقامات ارشد نظام بستگی دارد.
نظر شما