افسردگی دست‌آورد جدید شبکه‌های اجتماعی

مطالعه‌‌ای دقیق می‌‌گوید که بین محدودسازی زمان استفاده از شبکه‌‌های اجتماعی و کاهش میزان افسردگی رابطه‌‌ی مستقیم وجود دارد؛ اما چرا این گونه است؟

به گزارش سلام نو به نقل از زومیت، فیسبوک، اسنپ‌‌چت و اینستاگرام ممکن است برای سلامتی افراد مفید نباشند. اولین مطالعه‌‌ی آزمایشی هنگام بررسی استفاده از پلتفرم‌های چندگانه، نشان‌دهنده‌‌ی یک ارتباط علّی بین زمان سپری‌شده در این رسانه‌های اجتماعی و افزایش میزان افسردگی و تنهایی است.

برای سال‌های طولانی، درمورد ارتباط بین این دو موضوع صحبت شده است؛ اما هرگز وجود یک ارتباط علّی ثابت نشده بود. برای اولین بار، پژوهشی مبتنی بر داده‌‌های تجربی در دانشگاه پنسیلوانیا، ارتباط بین پلتفرم‌‌های فیسبوک، اسنپ‌‌چت و اینستاگرام را با کاهش سلامت مشخص کرده و روان‌‌شناسی با نام ملیسا جی.هانت، یافته‌های خود را در این زمینه، در مجله‌‌ی روانشناسی اجتماعی و بالینی منتشر کرده است.

تنها تعداد محدودی از مطالعات در گذشته سعی داشته‌‌اند تا نشان دهند که استفاده از رسانه‌های اجتماعی به سلامت کاربران آسیب می‌رساند و این تعداد اندک نیز یا داوطلبان را در موقعیت‌های غیرواقعی قرار داده‌اند یا جامعه‌‌ی آماری کوچکی داشته‌‌اند؛ به‌عنوان نمونه، در برخی از این مطالعات از داوطلبان خواسته‌‌اند که به‌‌طور کامل از فیسبوک چشم‌پوشی کنند و یا کار را در محیط یک آزمایشگاه و در مدتی کوتاه (مثلا یک ساعت) انجام دهند.

هانت، دستیار مدیر در آموزش بالینی دپارتمان روان‌شناسی دانشگاه پنسیلوانیا می‌گوید:

ما یک مطالعه‌‌ی بسیار جامع‌تر و دقیق‌‌تر را شروع کردیم که از لحاظ اکولوژیکی هم معتبر بود.

برای رسیدن به این هدف، یک تیم پژوهشی که اعضای آن متشکل از راشل مارکس، کورتنی لیپسون و جوردین یانگ بود، آزمایشی را طراحی کردند که سه پلتفرم محبوب میان دانشجویان را پوشش می‌داد و به‌‌طور خودکار داده‌های مربوط به استفاده‌‌ی عینی کاربران را از اپلیکیشن‌‌های فعال روی گوشی‌‌های آیفون، جمع‌‌آوری می‌‌کرد.

در ابتدای این مطالعه،هر یک از این ۱۴۳ شرکت‌‌کننده، یک فرم نظرسنجی درمورد حالات درونی و وضع سلامت خود تکمیل کردند تا یک بانک اطلاعاتی اولیه از داده‌‌های مربوط به رسانه‌‌های اجتماعی ایجاد شود. سپس شرکت‌کنندگان به‌‌صورت تصادفی بین دو گروه تقسیم می‌‌شدند؛ یک گروه کنترلی که به کاربران اجازه می‌داد رفتار عادی خود را در رسانه‌های اجتماعی حفظ کنند و یک گروه آزمایشی که افراد در آن اجازه داشتند تنها به‌‌مدت ۱۰ دقیقه در روز، از فیسبوک، اسنپ‌‌چت و اینستاگرام استفاده کنند.

در طی سه هفته‌‌ی بعدی، گزارش آمار هفتگی مربوط به شرکت‌‌کنندگان توسط پژوهشگران جمع‌آوری گردید. با استفاده از این داده‌ها، هانت به بررسی هفت معیار اصلی پرداخت که مهم‌ترین آن‌‌ها ترس از عقب ماندن (FOMO)، اضطراب، افسردگی و تنهایی بود.

او می‌گوید:

نتیجه‌‌ی نهایی این است: استفاده‌‌ی محدودتر از رسانه‌های اجتماعی (نسبت به حد معمول)، منجر به کاهش ملموس افسردگی و تنهایی می‌شود. این تأثیرات به‌‌ویژه برای کسانی که قبل از آغاز مطالعه، احساس افسردگی بیشتری داشتند، مشهودتر بود.

هانت تاکید می‌کند که این یافته‌ها بدان معنی نیست که جوانان ۱۸ تا ۲۲ ساله باید استفاده از رسانه‌های اجتماعی را کنار بگذارند. در واقع، او این مطالعه را با این رویکرد پیش برده است که عاری از نتیجه‌‌گیری‌‌های غیرواقع‌‌بینانه باشد. با این حال، این مطالعه می‌‌گوید که استفاده‌‌ی محدودتر از این نوع شبکه‌‌های اجتماعی، ضرری در بر نخواهد داشت.

او اضافه می‌‌کند که کمی عجیب است که کاهش استفاده از رسانه‌های اجتماعی باعث می‌شود که شما کمتر احساس تنهایی کنید؛ اما با کمی موشکافی بیشتر به ارتباط منطقی بین این دو پی خواهیم برد:

برخی از مطالب موجود در رسانه‌های اجتماعی، دربرگیرنده‌‌ی حجم بسیار زیادی از مقایسه‌‌های اجتماعی است. زمانی که به زندگی افراد دیگر، مخصوصاً در اینستاگرام نگاه می‌کنید، می‌‌توانید به‌‌راحتی بگیرید که زندگی هر کسی بهتر و جذاب‌‌تر از زندگی شماست.

حجم زیاد مقایسه‌های اجتماعی موجود در فضاهای مجازی، می‌تواند علت افزایش احساس افسردگی و تنهایی در کاربران باشد

از آنجا که این مطالعه خاص تنها فیسبوک، اینستاگرام و اسنپ‌‌چت را پوشش داده است، روشن نیست که آیا می‌‌توان نتایج حاصل از آن را به‌‌صورت گسترده‌‌تر به سایر رسانه‌های اجتماعی نیز بسط داد یا خیر. هانت همچنین تردید دارد که این نتایج برای گروه‌های سنی یا محیط‌هایی متفاوت دیگر، نیز تکرارپذیر باشند. اینها پرسش‌‌هایی هستند که او امیدوار است بتواند پاسخی برای آنها بیابد.شاید مطالعه‌‌ی پیش رو که درمورد استفاده از برنامه‌های دوست‌یابی توسط دانشجویان انجام خواهد شد، به برخی از این پرسش‌‌ها پاسخ دهد.

به‌‌رغم همه‌‌ی این هشدارها و همچنین صرفنظر از اینکه مطالعه‌ی فعلی، حداکثر زمان یا بهترین روش استفاده از رسانه‌های اجتماعی را مشخص نکرده است؛ هانت بر این باور است که این یافته‌ها می‌‌تواند دو راهکار مشخص را ارائه کنند که به‌‌کارگیری آن‌‌ها توسط کاربران رسانه‌‌های اجتماعی خالی از لطف نخواهد بود.

اولین راهکار این است که تا می‌‌توانید شانس مقایسه‌‌های اجتماعی را کاهش دهید. او می‌گوید:

چنانچه خود را درگیر پرسه زدن دائمی در فضای مجازی نکنید، در واقع زمان بیشتری خواهید داشت که تا بر چیزهایی تمرکز کنید که به شما احساس بهتری راجع به زندگی می‌‌دهند.

از آنجا که ابزارهایی نظیر رسانه‌‌های اجتماعی قرار است مدت‌‌ها در کنار ما باقی بمانند؛ دومین راهکار این می‌‌تواند باشد که جوامع راهی پیدا کنند که آثار زیان‌‌بار این ابزارها به حداقل برسند.

هانت می‌‌گوید:

در کل، به نظر من بهتر است گوشی‌‌های خود را زمین بگذاریم و زمان خود را صرف مردمی کنیم که در زندگی ما واقعاً حضور دارند.