یک گوهر شناس، تعداد گوهرشناسان متخصص در بازار را اندک دانست و گفت: نظارت درستی بر این حوزه نداریم و با فراگیری دانش گوهر شناسی در مراکز معتبر می‌توان زمینه کاری مناسبی ایجاد کرد.
حسین چالشی گوهرشناس در گفت‌وگو با خبرنگار سلام نو، ضمن معرفی رشته گوهرشناسی عنوان کرد: گوهر شناسی رشته شناسایی سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی است که ریشه آن علم کانی شناسی -مینرالوژی- است. این علم بر اساس خواص فیزیکی و نوری و شیمیایی سنگ پایه‌گذاری شده است. گوهر شناس به شخصی گفته می‌شود که با استفاده از علوم و ابزارهای پیشرفته در لابراتوار استاندارد توانایی تشخیص هویت سنگ مورد نظر و درجه بندی کیفیت آن را داشته باشد، یعنی تشخیص دهد سنگ طبیعی، مصنوعی و یا بدلی است.
او که دارای مدارک تخصصی و فوق تخصصی در زمینه شناسایی و ارزیابی الماس و سنگهای رنگی از موسسه پارسیان و گواهینامه مهارت فنی و حرفه ای کشور مطابق استانداردهای جهانی GIAو HRD است، عنوان کرد: در مواردی نیز سنگ‌ها را بهسازی یا درمان می‌کنند و در مورد سنگهای مصنوعی نحوه ساخت را تشخیص می‌دهند. همچنین سنگ‌هایی را به صورت دو تکه یا سه تکه می‌سازند که یک گوهر شناس وظیفه دارد کیفیت سنگ را تشخیص دهد و متوجه شود سنگ‌ها چگونه درمان شده است.
وی گوهر را کانی یا جسم آلی معرفی کرد که طبیعی باشد و ادامه داد: گوهر شاخصه‌هایی مانند زیبایی، کمیابی، استحکام و استقامت دارد. طبق اصل کمیابی در دنیای تجارت هنگامی‌که عرضه کالا کم و تقاضا برای آن کالا زیاد شود، قیمت کالا افزایش می‌یابد. زیبایی دارای چند فاکتور از جمله رنگ، شفافیت، جلا، براقی، نوع برش یا پدیده است. در سنگ‌ها نوعی ناخالصی ایجاد می‌شود که در مواقعی ارزش سنگ را پایین می‌آورد و در مواقعی دیگر سنگ را با ارزش می‌کند.
چالشی گفت: گوهرها بر اساس سختی‌شان مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و این سختی با اعداد یک تا ۱۰ درجه بندی می‌شود. الماس از نظر سختی در صدر جدول با درجه ۱۰ و گوهر تالک با سختی یک در انتهای جدول قرار گرفته است. سختی بالا استقامت گوهر را بیشتر می‌کند. سنگ‌ها بر اساس خواص نوری، فیزیکی و شیمیایی طبقه بندی می‌شوند، جداولی وجود دارند که هر سنگی را با مشخصات آن معرفی کردند و تعدادی از سنگ‌ها شاخص‌های پر اهمیتی چون سختی و کم یابی و زیبایی را دارند. مانند الماس، یاقوت، زمرد و الکساندریت. شناسایی الماس و سنگهای رنگی موضوعی تخصصی است.
این متخصص گوهر شناسی عنوان کرد: الماس از کربن تشکیل شده و ساختار کریستالی الماس با نظم اتمی بالایی که دارد، به دلیل آنکه در اعماق زمین تشکیل می‌شود ارزش بالایی دارد. کیفیت جواهری و کیفیت صنعتی در الماس مورد توجه است. بر اساس چهار آیتم جهانی سنگ الماس قیمت‌گذاری می‌شود مانند وزن، تراش، پاکی، رنگ و ویژگی‌های نوری. ضریب شکست الماس ۲.۴۱ است و وزن مخصوصی برابر با ۳/۵۲ دارد و با این ویژگی‌ها یک الماس را شناسایی می‌کنیم.
وی با اشاره به ساخت سنگی مشابه الماس در ۲۰۰ سال قبل گفت: به این سنگ‌ها مویزینایت گفته می‌شود. شرکت جنرال الکتریک این سنگ‌ها را ساخت و در حال حاضر هم در بازار عرضه می‌شود و تفاوت آن با الماس در مشخصه نوری است. به دلیل ساختار کریستالی الماس یک ضریب شکست نوری دارد در حالی که مویزنایت دو ضریب شکست نوری دارد. وتشخیص این دو از هم برای یک گوهر شناس به سادگی قابل انجام است. به الماس‌های مصنوعی که بعضا با شیشه تولید شده‌اند و به الماس‌هایی که فقط شباهت به الماس دارند ایمیتیشن گفته می‌شود و یک سری الماس‌هایی در بازار عرضه می‌شود که تمام خصوصیات آنها مشابه الماس طبیعی است. این الماس‌ها حتی مواقعی گوهرشناسان را به خطاء می‌اندازد.
چالشی در بخشی از این گفت‌وگو عنوان کرد: سنگهای گرانقیمت چون الماس توسط برخی از کشورها صادر می‌شود و سود بسیاری برایشان دارد. ما در ایران معادن سنگهای قیمتی برای استخراج نداریم و معادن سنگ‌هایی چون کوارتز، عقیق، اُبسیدین و گارنت را داریم که جزو گوهرهای نیمه قیمتی محسوب می‌شوند. آمار کلی نیز از صادرات آنها ندارم. فیروزه نیشابور ما حدود چهار هزار سال است که از آن معدن استخراج می‌شود و جزء یکی از بهترین فیروزه‌های دنیاست و همتا ندارد. تا جاییکه من اطلاع دارم تولید آن در حد تامین احتیاجات داخل کشور است و روز به روز برداشت از معدن آن کمتر می‌شود.
وی راجع به تخصص گوهر شناسی و جایگاه شغلی آن گفت: این شاخه علمی به اقتصاد سنگهای گرانبهاء کمک بسیاری می‌کند. سنگ‌هایی وجود دارد که ایجاد آنها در طبیعت میلیون‌ها سال زمان برده است و در آزمایشگاه‌ها هم سنگهای مصنوعی ساخته شده که ارزش سنگهای معدنی را ندارد. تخصص گوهر شناسی این موارد را تفکیک می‌کند. کار دیگر گوهرشناسان شناسایی سنگهای درمان شده است. مثلا در مورد برخی یاقوت‌ها باید گفت با وجود طبیعی بودن به دلیل ناخالصی‌های خود، تحت درمان قرار می‌گیرند. وقتی تعداد ناخالصی‌های سنگ زیاد باشد ارزش سنگ پایین می‌آید. مثلا یاقوت قرمز یا دانه اناری زیباتر است تا یاقوتی که رنگ قرمز ملایم و کمرنگ دارد؟
این گوهرشناس به نبود تخصص گوهر شناسی در بازار جواهرات اشاره و عنوان کرد: افرادی که دانش گوهر شناسی دارند در بازار فعالیت نمی‌کنند. هیچ ارگانی هم نظارت کامل و دقیق به این موضوع ندارند. اگر هم هست خیلی سَرسری از کنار این مسئله می‌گذرند. با توجه به شرایط موجود آموزش در مجموعه‌هایی که آموزش گوهر شناسی می‌دهند فرصت مناسبی برای ورود به این حرفه است اما باید تحقیقات درستی قبل از ثبت نام نسبت به سطح علمی دانشگاه‌ها و موسسات فعال در این رابطه انجام دهید و خروجی آنها را ملاک انتخاب قرار دهید. پیشنهاد می‌کنم هر شخصی که علاقمند به یادگیری است با طی کردن مسیر درست زمینه کاری مناسبی را برای خود فراهم کند و با خرید و فروش سنگهای نیمه قیمتی هم می‌توانند بازار کار مناسبی برای خود ایجاد کنند.
نظر شما