درمان شپش سر با چند روش ساده و خانگی | تفاوت شپش و شوره سر چیست؟

به گزارش سلام نو، وقتی نام شپش را می‌شنویم، گمان می‌کنیم حتما کسی که به شپش سر مبتلا شده، بهداشت فردی را رعایت نکرده است، اما این مسئله سر چندان ربطی به رعایت بهداشت فردی ندارد.

شپش چیست؟

شپش‌ها موجودات بسیار کوچک، حدود سه میلی‌متر و بدون بال، با رنگ قهوه‌ای یا خاکستری هستند که در میان «مو» زندگی کرده و از خون کف سر تغذیه می‌کنند.

برای شپش‌ها سن و سال، طبقه و نژاد انسان‌ها فرقی ندارد، مثل هر نوع آلودگی دیگری، ممکن است هر کسی را درگیر کنند از کودک دبستانی تا پیرمرد و پیرزن‌ها! اما این موجودات به کودکان ۳ تا ۱۱ ساله، خاصه دخترها، علاقه بیشتری دارند. احتمالا به این دلیل که دخترها معمولا موهای بلندتری داشته و ممکن است از گیره و بورس سر مشترک با دیگران استفاده کنند.

آمارها نشان می‌دهد که شپش سر بیشتر در میان کودکان ابتدایی، خانواده‌ی و مراقبین آن‌ها وجود دارد. معلمان و همکلاسی‌ها نیز معمولا در این دسته جا می‌شوند.

شپش‌ها نیاز به گرما دارند تا بتوانند زنده بمانند، چون بیرون از بدن انسان کمتر از ۳۶ ساعت دوام می‌آورند. پس تا آنجا که می‌توانند خودشان را به پوست کف سر نزدیک کرده و روزانه بین ۵ تا ۱۰ تخم بیضی شکل کوچک می‌گذارند که به تارهای مو می‌چسبند.

آلوده‌ترین مکان‌ها

گفته شد که کودکان دبستان و پیش دبستانی بیشترین گروهی هستند که با شپش سر درگیر می‌شوند بنابراین آلوده‌ترین مکان، خانه‌ی فردی است که شپش سر دارد، مدرسه، سالن‌های ورزشی، اردوگاه و خوابگاه در مرحله دوم آلودگی قرار دارند.

راه انتقال شپش

شپش‌ها همان‌طور که گفته شد، بدون بالند، پس نمی‌توانند پرواز کنند، به همین دلیل اصلی‌ترین راه ابتلا، تماس مستقیم است. استفاده از وسایل مشترک است؛ مثل بورس سر، گیره، هدفون، بالش، روسری، کلاه، مبل و ...! به همین دلیل است که اگر یکی از افراد خانواده یا یک نفر در یک کلاس درس مبتلا شود، دیگران هم احتمالا به شپش سر درگیر خواهند شد. درست است که شپش‌ها بال ندارند تا بپرند، اما شانه زدن مو ممکن است آن‌ها را تا یک متر هم پرتاب کرده و باعث ابتلای بقیه افراد شود.

شاید از خودتان بپرسید که آیا خوابیدن روی تخت فردی که به شپش مبتلاست، باعث انتقال می‌شود؟ بله! قطعا این اتفاق خواهد افتاد. دراز کشیدن روی تخت، کاناپه یا استفاده از ملافه‌ی آلوده، باعث انتقال شپش می‌شود.

حیوانات خانگی شپش دارند؟

حیوانات خانگی به خودی خود، دچار شپش نمی‌شوند، مگر اینکه با انسان دارای شپش در تماس مستقیم بوده باشند که در این صورت آن‌ها هم ناقل این موجود ریز و سمج هستند. بد نیست بدانید که تنها میزبان شپش سر، انسان است.

تفاوت شپش و شوره سر

ممکن است شپش را با شوره سر اشتباه بگیرید؛ تفاوت شپش و شوره سر در این است که شوره، با شانه زدن جدا می‌شود، اما شپش چسبندگی زیادی دارد و با شانه زدن از موها جدا نمی‌شود.

علائم داشتن شپش سر

منتظر علامت خاص بیماری در خود نباشید. شپش سر باعث بیمار نشده و ممکن است بدون علامت باشد. علائم دیگر، همچون خارش شدید پوست برای برخی از افراد اتفاق می‌افتد و برخی دیگر علامتی ندارند. اغلب کودکان هستند که دچار خارش شدید می‌شود. بین یک تا چهار هفته ممکن است طول بکشد تا فرد خارش شدید را تجربه کند.

۱. خارش شدید پوست سر؛ اصلی‌ترین جایی که شپش‌ها جمع می‌شوند، پشت گوش و پشت سر است؛ بنابراین اگر در این قسمت‌ها احساس خارش شدید داشتید، ممکن است دچار شپش شده باشید.

۲. احساس حرکت کردن چیزی در نزدیکی کف سر، یا حس قلقلک.

۳. خراشیدگی کف سر: گفتیم که شپش‌ها روزی چند بار از خون کف سر تغذیه می‌کنند، این باعث ایجاد خراشیدگی در پوست سر می‌شود.

۴. دیدن تخم شپش: خود شپش به نور حساسیت دارد و سریع خودش را به کف سر می‌رساند، اما تخم‌های خالی آن کمرنگ‌ترند و امکان حرکت ندارند، پس ممکن است در اطراف گوش و یا خط مو دیده شوند؛ بنابراین راحت‌ترین و مطمئن‌ترین راه تشخیص شپش سر دیدن آن‌ها در پشت گوش است.

۵. اختلال خواب؛ به طور محدود، شپش سر در بعضی از افراد اختلال خواب و بی‌خوابی ایجاد می‌کند.

درمان شپش سر

شپش‌ها معمولا سمج و چسبنده‌اند، حتی اگر یک تخم آن در میان موهایتان باشد، یعنی هنوز به آن گرفتارید و رها شدن از دستشان کار دارد. برای پیشگیری از مبتلا شدن به شپش، لازم است که از تماس مستقیم با افراد آلوده بپرهیزید.

اگر کسی در میان دوستان یا خانواده‌تان مبتلا شده‌اند، سریع به پزشک مراجعه کنید. از وسایل مشترک با دیگران استفاده نکنید؛ همان وسایلی که در بالا ذکر شد.

برای درمان شپش سر، از داروخانه می‌تواند شانه ضد شپش تهیه کنید. شانه‌ای کوچک با دندانه‌های فلزی.

شانه زدن با این شانه مخصوص، باعث جدا شدن شپش از مو می‌شود. بهترین زمان برای استفاده از این شانه، بعد از بیرون آمدن از حمام و زمانی که موها مرطوبند، است. هرگز از شانه پلاستیکی استفاده نکنید.

ریشه کن کردن شپش سر

برای ریشه‌کن کردن شپش سر، باید هشیار باشید. خاصه اگر کودک دبستانی در خانه دارید. درمان شپش را پشت گوش نیندازید. این مسئله چیزی نیست که با گذر زمان و بی‌توجهی بتوان آن را درمان و ریشه‌کن کرد. پس اگر نشانه‌های شپش را در موی سر کودکتان دیدید؛ با همان نشانه‌هایی که در بالا ذکر شد، باید تمام اعضای خانواده و کسانی که ارتباط نزدیک با او داشتند بررسی شوند و تمام آن‌هایی که بعد از بررسی مشخص می‌شود به آلوده شده‌اند باید تحت درمان سریع قرار بگیرند.

تمام افرادی که به شپش مبتلا می‌شوند باید همزمان درمانشان را شروع کنند. یعنی اینطور نیست که با خودتان بگویید: «اول کودکم را درمان می‌کنم، او واجب‌تر است، بعد به خودم می‌رسم».

مهمترین نکته برای ریشه‌کن کردن شپش سر، عدم استفاده از وسایل شخصی مشترک است. حتی از کلاه، شال گردن، روسری، ملافه، تخت و بالش مشترک هم استفاده نکنید. تمام وسایل شخصی را مرتبا با قرار دادن در آب و صابون و سپs شستشوی در آب گرم، ضدعفونی کنید. برای اطمینان وسایل قابل اتو شدن را اتو بکشید. شپش و تخم آن وقتی که در دمای بالا قرار می‌گیرند از بین می‌روند. پس این امیدواری وجود دارد که پس از ضدعفونی و شستشو با اتو کشیدن، محکم کار کرده و به ریشه‌کن شدن آن‌ها کمک کرده باشید.

هنگامی که مطمئن شدید که درمان اتفاق افتاده است، پس از گذشت ۸ تا ۱۲ ساعت، مجددا بررسی‌هایتان را شروع کنید، در صورتی که شپش زنده پیدا کردید، روش‌های درمانی را از سر بگیرید.

وقتی شپش از موی سر جدا شده و به روی زمین یا دیگر وسایل می‌افتد، زیاد زنده نمی‌ماند، پس لازم نیست وسواس‌گونه کل وسایل خانه‌تان را آبکشی و ضدعفونی کنند. تنها کافیست که هر آنچه در ارتباط مستقیم با فرد آلوده بوده، مثل لباس‌ها و ملافه را در ماشین لباسشویی ریخته و با آب داغ بشویید.

وسایلی که قابل شستن نیستند، مثل کتاب، لوازم التحریر و ... را می‌توانید در یک کیسه دربسته گذاشته و دو هفته به آن دست نزنید.

برای ضدعفونی کردن شانه و برس کافی است آن‌ها را به مدت ۱۰ دقیقه در آب داغ و صابون قرار دهید.

نکته قابل تأمل و مهم این است که اگر مطمئنید که در یکی از فرزندانتان به شپش مبتلاست، به کسانی که در ارتباط نزدیک با او بوده‌اند اطلاع دهید.

مثلا همکلاسی‌ای که به خانه شما آمده تا با فرزندتان بازی کند. این کاری اخلاقی است و والدین آن کودک باید مطلع شوند و به هیچ عنوان نشانه‌ی این نیست که شما در خانه بهداشت فردی را رعایت نکرده یا مقصرید.

روش‌های درمان خانگی برای درمان شپش سر

۱. سرکه و نمک: مهمترین و کاراترین درمان خانگی برای از بین بردن شپش، مخلوط سرکه و نمک است. خاصیت اسیدی سرکه باعث نابودی شپش و از بین بردن تخم آن می‌شود و نمک خاصیت ضدعفونی کنندگی دارد. ابتدا سرکه را گرم کرده با کمی نمک مخلوط کنید. مقداری از آن را قبل از خواب به پوست سرتان و ساقه موهایتان اسپری کنید. بعد با کلاه حمام سر را پوشانده و اجازه دهید تا صبح روی موهایتان بماند، سپس آن را بشویید. می‌توانید سرکه را با روغن زیتون حل کنید.

۲. روغن زیتون: به تمام موهایتان روغن زیتون بمالید، بعد موها را جمع کرده و کلاه حمام یا حوله سر بپوشید. اجازه دهید سه تا هشت ساعت روی موهایتان بماند. متخصصان می‌گویند بعید است شپش‌ها بتوانند بیش از دو ساعت و نیم در محول روغن زیتون دوام بیاورند. بعد از آن سرتان با شانه‌ی مخصوص ضد شپش شانه کرده و سپس با شامپوی مناسب بشویید. شانه را در محول آب و صابون قرار داده و اجازه دهید کاملا تمیز شود. بعد از آن حتما موهایتان را سشوار بکشید تا اگر شپشی باقی مانده با گرمای سشوار از بین برود.

۳. روغن درخت چای؛ شاید شنیده باشید که روغن درخت چای، روغنی است که بیش از بقیه خاصیت ضدباکتری و ضد قارچ دارد، پس می‌تواند خیلی سریع شپش‌ها را از بین ببرد. مقداری از روغن درخت چای را با یک قطره روغن زیتون حل کرده و به پوست سرتان بمالید، دوازده ساعت بعد، موهایتان را خوب با شامپوی مناسب بشویید. این کار را سه بار در هفته تکرار کنید.

۴. سس مایونز: شاید باورتان نشود، اما «سس مایونز» می‌تواند شپش‌ها را خفه کند. سس مایونز را به موهایتان به تمام قسمت موهایتان بمالید. سرتان را با یک کلاه پلاستیکی یا حوله بپوشانید. بعد از پنج تا شش ساعت موها را با شامپوی مناسب به خوبی بشویید. با یک شانه فلزی موها را شانه کرده و سشوار بکشید. هفته‌ای یکبار از این درمان می‌توانید استفاده کنید.

۵. پیاز. گوگرد موجود در پیاز می‌تواند شپش سر را از بین ببرد. چند عدد پیاز را در غذاساز ریخته و خمیر کنید. آب آن را خارج کرده و سپس به پوست سرتان بمالید و ماساژ دهید. بعد از گذشت دو ساعت، سرتان را بشویید. سه روز پشت سر هم از این درمان استفاده کنید.

۶. سیر: ۸ عدد سیر را له کرده و با آبلیمو مخلوط کنید تا خمیری شکل شود. سپس این خمیر را به پوست سرتان بمالید و اجازه دهید تا نیم‌ساعت بماند. سپس سر و موهایتان را با آب گرم کاملا بشویید.

۷. آبلیمو: آبلیمو هم همانند سرکه خاصیت ضد اسیدی دارد و به همین دلیل باعث کشته یا جدا شدن شپش‌ها می‌شود. برای این کار لازم است که از آبلیموی تازه استفاده کنید و اجازه دهید که نیم ساعت روی سرتان بماند. سپس موهایتان را شسته و با شانه ضد شپش، شانه بزنید. این کار را یک بار در هفته می‌توانید انجام دهید.

۸. روغن‌ها؛ از روغن چای و روغن زیتون به عنوان درمان خانگی شپش سر نام بردیم. اما بقیه‌ی روغن‌ها مثل روغن بادام، روغن نارگیل، روغن اسطوخودوس، روغن گل میخک، روغن نعناع، روغن جوز هندی، روغن اکالیپتوس هم می‌توانید استفاده کنید. به طور کلی روغن‌ها در درمان شپش سر نقش مهمی ایفا می‌کنند، اگر چه که ممکن است لازم باشد از دو درمان استفاده کنید تا مطمئن شوید که از شر شپش‌ها خلاص شده‌اید. روش استفاده از روغن‌ها هم شبیه به هم است. طرز استفاده‌ای که در مصرف روغن درخت چای و روغن زیتون وجود دارد، برای بقیه‌ی روغن‌ها هم کاربردی است.

نکات مهم:

۱. دوز داروها را زیاد نکنید. اگر از داروی شیمیایی یا گیاهی استفاده می‌کنید، به همان مقدار توصیه شده، استفاده کنید. بیش از آن ممکن است آسیب‌هایی به دنبال داشته باشد.

۲. هیچ درمانی را بیش از سه بار تکرار نکنید. در صورتی که دارویی را بیش از اندازه تکرار کنید، ممکن است شپش‌ها نسبت به آن مقاوم شوند.

۳. استفاده‌ی همزمان از چند دارو به صلاح نیست. بهتر است یک دارو را امتحان کنید و در صورتی که نتیجه نداد سراغ دیگری بروید.

۴. هرگز از محصولاتی مانند بنزین یا نفت برای از بین بردن شپش سر استفاده نکنید. این مواد قابل اشتعال خطرناک بوده و آسیب‌های جدی به همراه دارند.

۵. در صورت بارداری، جهت درمان شپش سر به پزشک مراجعه کنید تا داروی مناسب برایتان تجویز کند. حتی داروهای گیاهی را هم بدون نظر پزشکتان مصرف نکنید.

هشدار مهم این است که در صورت استفاده از داروهای ضد شپش، همزمان از نرم‌کننده‌های ترکیبی مو استفاده نکنید. / بهداشت نیوز