به گزارش سلام نو؛ تصور کنید در شهری زندگی می کنید که هراز گاهی صداهایی عجیب از زیر زمین و یا نزدیک ترین دریا به شهر شنیده می شود. چه فکری با خود می کنید؟ صداهای عجیب همیشه یکسان نیستند ممکن است روزی صدایی شبیه به کشیده شدن فلزات بر روی هم را بشنوید و یا حتی صداهای ساده ای مانند بینگ، پوف و … دلیل این صداها هر چه باشد مطمئنا رازی در پشت ماجرا نهفته است.
ما در فضای اطراف خود با تنوع صداها مواجهیم؛ از صداهای ضعیفی مثل صدای پرندگان و خش خش برگ ها تا صداهای بلند مثل صدای موسیقی، وسایل نقلیه و صداهای صنعتی و صدای فریاد و بسیاری از صداهای دیگر در بسامدهای مختلف که در محدوده شنوایی انسان قرار دارد.
صداهای عجیبی در زمین وجود دارد که ممکن است بارها به گوش ما خورده باشد و بی تفاوت از کنار آن گذشته باشیم. صداهایی هم در جهان اطراف ما وجود دارد که با وجود قرار داشتن در محدوده شنوایی انسان هرگز نشنیده ایم. شگفتی های فضا و دنیای ورای زمین نیز محدود به تصاویر شگفت انگیز نیست؛ صداهایی در فضا وجود دارد که شنیدن آنها به اندازه دیدن تصاویر عجیبش هیجان دارد. در دنیای امروز ما فرصت این را داریم که این صداها را به کمک فناوری گوش کنیم.
صدایی از اعماق اقیانوس
اقیانوس ها همیشه از آرام ترین نقاط کره زمین به نظر می رسند، اما در اعماق اقیانوس هم صداهای عجیبی وجود دارد. جالب است بدانید به دلیل دخالت انسان در محیط زیر آب و حرکت کشتی ها و زیردریایی ها در اقیانوس، در ۵۰ سال گذشته صدای اقیانوس ده برابر بیشتر شده است. انواع ماهی ها صداهای مختلفی دارند و در اعماق اقیانوس هم صداهای طبیعی وجود دارد که متمایز از صدای تشکیل کوه یخ یا صدای انواع موجودات زنده دریایی است و می توان گفت صدای خود اقیانوس است.
در ۷۰ سال گذشته، اقیانوس های جهان جای باارزشی برای شنیدن صداها شناخته شده اند. می پرسید چگونه؟ همزمان با دوران جنگ سرد، میکروفن های زیر آبی برای شناسایی زیردریایی های دشمن به کار برده می شد و در دهه های اخیر دانشمندان به کمک امواج صوتی اقیانوس ها، ساختار داخلی زمین را مطالعه می کنند. سال ۱۳۷۶/ ۱۹۹۷ سازمان اقیانوس و جوشناسی آمریکا (NOAA) یکی از صداهای قدرتمند زیر آب را ثبت کرد. این صدا را میکروفن هایی با حدود ۵۰۰۰کیلومتر فاصله از منبع صدا شناسایی کردند که صدایی متفاوت و بلندتر از صدای حیوانات زیر آب بود. اولین جایی که این صدا ثبت شد، در دریایی نزدیک مدار جنوبگان بود. ابتدا تصور می شد صدای تشکیل یک کوه یخ یا جدا شدن بخشی از تکه های یخچال های قطب جنوب باشد. بعد از آن صداهای گوناگونی مثل صدای افتادن تکه های کوه یخ در اقیانوس و صدایی شبیه به صدای حرکت قطار ثبت شد، اما صدای اولیه هنوز متمایز از این صداها و مختص آب های اقیانوس بود.
گروه کر متشکل از آبزیان
ماهی ها صداهای مختلفی دارند و حتی در مورد بعضی ماهی ها که شباهت زیاد به یکدیگر دارند، صدایشان می تواند روشی برای شناسایی باشد. صدای ماهی ها وقتی با یکدیگر تداخل پیدا می کند، شبیه صدای یک گروه کر متشکل از ماهی ها می شود. صدایی که آنها تولید می کنند در محدوده فرکانس ۶۴۵ هرتز است و اگرچه برای انسان قابل درک است، براحتی نمی توان آن را شنید و به همین دلیل ما همیشه فکر می کنیم ماهی ها موجودات بی سروصدایی هستند.
دانشمندان استرالیایی نشانه هایی از صدای گونه های مختلف ماهی ها دریافت کردند که همه با هم در زمان طلوع و غروب صداهایی تولید می کنند و این رفتار شبیه رفتار گونه هایی از پرنده ها در جنگل هاست.
محققان دانشگاه کورتین در شهر پرت استرالیا، صدای ماهی ها را در سواحل غرب استرالیا به مدت ۱۸ ماه ثبت و هفت صدای متمایز را شناسایی کردند. همچنین نتایج این تحقیقات نشان می دهد وقتی تعدادی ماهی با استفاده از یک الگوی همزمان صدایی تولید می کنند پیامی را به همنوع خود منتقل می کنند. به نظر می رسد این صداها نقش مهمی در رفتار ماهی ها مثل تولید مثل، غذا خوردن و تعیین قلمرو ایفا می کند.
نوعی نهنگ آبی هم در اقیانوس وجود دارد که صدای منحصر به فردی تولید می کند. این صدا فرکانس ۵۲ هرتز دارد که در محدوده شنوایی انسان صدای بم محسوب می شود. معمولا نهنگ ها صدایی در محدوده ۱۰ تا ۴۰ هرتز تولید می کنند و این صدا تا محدوده ۲۰ هرتز برای انسان شنیدنی نیست. صدای نهنگ ها در مناطق مختلف گویش های متمایزی در فرکانس های مختلف دارد و این نوع نهنگ می تواند تن صدا و در نتیجه فرکانس صدایش را کمی تغییر دهد. بعضی جانوران دریایی مثل دلفین ها و نهنگ ها نسبت به انعکاس صدا حساس هستند و این صدا روی واکنش های آنها اثر می گذارد.
آهنگ زمین
لرزه نگارها حتی زمانی که زلزله ای اتفاق نیفتاده هم ارتعاش بسیار ضعیفی را در زمین ثبت می کنند. تحقیقاتی با توجه به شبیه سازی های رایانه ای که سال ۱۳۷۳/ ۱۳۹۴ انجام شده نشان می دهد حتی امواج آرام اقیانوس می توانند امواج لرزه ای کم بسامدی را تولید کنند. همچنین بعضی صخره ها نیز روی زمین وجود دارند که به دلیل ارتعاشات بسیار ضعیف، امواج صوتی تولید می کنند. این صداها گرچه برای انسان قابل شنیدن نیست، اما در لرزه نگارهای بسیار حساس ثبت می شود و بخشی از طبیعت اطراف ما را شکل داده است.
آوای نورهای شمالی و جنوبی
پرده های نورانی شفق های قطبی در مناطق نزدیک به قطب شمال یا جنوب زمین گاهی صداهای زودگذری تولید می کنند و بسیاری از رصدگران این صداها را گزارش کرده اند. این صداهای ضعیف و نامفهوم هنگام ظاهر شدن پدیده شفق قطبی در آسمان شنیده می شود و البته توضیح علمی قانع کننده ای برای آن وجود دارد. یکی از دلایلی که باعث می شود این صدا را به شفق های قطبی نسبت دهند، این است که این صدا در لایه های بالایی جو زمین (صدها کیلومتر بالاتر از سطح زمین) بلندتر به گوش می رسد. در نهایت محققان به این نتیجه رسیدند که این صدا مربوط به تخلیه الکتریکی است که در لایه وارونگی حرارتی و لایه های جوی نزدیک به سطح زمین اتفاق می افتد. هنگامی که توفان های مغناطیسی به این لایه جو برخورد می کند، شارژ الکتریکی را چند برابر می کند و تخلیه الکتریکی همراه با صدای عجیبی رخ می دهد. این اتفاق هنگام رعد و برق هم در آسمان می افتد، اما صدای رعد با صدایی که هنگام شفق قطبی به گوش می رسد تفاوت بسیاری دارد.
صدای غول گازی منظومه شمسی
فضاپیمای جونو تیر امسال وارد منطقه مغناطیسی سیاره مشتری شد تا در مدار این سیاره قرار گیرد و اتمسفر آن را از نزدیک مطالعه کند. این فضاپیما هنگام عبور از میدان مغناطیسی بسیار قوی سیاره مشتری، صدایی را ضبط کرده است که ناشی از برخورد امواج الکترومغناطیسی با بادهای خورشیدی در منطقه مغناطیسی سیاره مشتری است. این صدا گرچه نامفهوم، اما صدای منحصر به فردی از پژواک توفان های مغناطیسی اطراف بزرگ ترین سیاره منظومه شمسی است.
صدایی در دوردست های کیهان
قدیمی ترین صدایی که در کیهان وجود دارد، بسامد امواج گرانشی سیاهچاله ای در فاصله ای بیش از ۲۵۰ میلیون سال نوری از زمین است. منجمان توانستند صداهایی مربوط به سیاهچاله ای در خوشه کهکشانی برساووش را شناسایی کنند که به دلیل فوران امواج الکترومغناطیسی قدرتمند از دیسک داغ ماده انباشته شده اطراف سیاهچاله مرکزی این خوشه، به وجود آمده است. منجمان دانشگاه کمبریج انگلستان که کیهان را در محدوده تابش اشعه ایکس مطالعه می کنند، فرکانس امواجی که از گاز و غبار میان کهکشان ها در این خوشه کهکشانی منتشر می شود را اندازه گیری کردند و صدای منتشر شده از این امواج را پایین ترین آهنگ صدا در کیهان اعلام کردند.
همچنین سازمان فضایی اروپا (اِسا) اواخر سال گذشته میلادی آنتن فضایی تداخل سنج لیزری با نام رهیاب لیسا (LISA Pathfinder) را به فضا فرستاد. این کاوشگر در آرام ترین مکان ممکن قرار گرفت تا با حذف اختلالات امواج مختلف بتواند امواج گرانشی را آشکارسازی و صداهای کیهانی را دریافت کند. ماموریت لیسا طوری طراحی شده است که امواج حاصل از برخورد سیاهچاله ها را آشکار کند. این امواج مثل حضور حیات وحش در یک جنگل تاریک، در کیهان وجود دارند و با این که می دانیم حضور دارند، آنها را نمی بینیم و فقط می توانیم صدای آنها را بشنویم. در واقع این کاوشگر طنین امواج گرانشی را ثبت می کند و ما به آن صدای کیهان می گوییم. البته این فضاپیما اکنون به فضا فرستاده شده است تا شرایط را برای ارسال فضاپیمای اصلی برای سال ۱۴۱۳/ ۲۰۳۴ آماده کند.
محدوده شنوایی انسان
محدوده شنوایی انسان با سنجش میزان زیر و بم بودن، امواجی با بسامد بین ۲۰ تا ۲۰ هزار هرتز است. بلندی صدا را با واحد دِسی بل می سنجند. انسان های معمولی به صداهای محدوده دو تا پنج هزار هرتز حساس تر هستند و شنیدن صداهایی با بلندی بیش از ۸۵ دسی بل در طولانی مدت برای شنوایی خطرناک است. البته برای انواع موجودات زنده محدوده شنوایی متفاوت است و برای مثال خفاش صداهایی با بسامد بالاتر از ۲۰ هزار هرتز و فیل صداهایی زیر ۲۰ هرتز را می شنود. همچنین انواعی از نهنگ ها می توانند صداهایی تا ۷ هرتز را در آب تشخیص دهند، صداهایی که انسان هیچ وقت درکی از آنها نخواهد داشت.
نظرات