به گزارش سلام نو به نقل از روزنامه همشهری، بیماران مبتلا به کرونا این روزها مشکلات بسیاری پیش‌رو دارند؛ جدا از روند کند واکسیناسیون، کمبود دارو، سرم و اکسیژن جان آنها را به شکلی جدی تهدید می‌کند. شاید بتوان جایگزینی برای دارو یا سرم پیدا کرد، اما نفس که به قول سعدی ممد حیات است، جایگزینی جز اتصال به دستگاه اکسیژن ندارد و کمبود آن می‌تواند به مرگ بیمار منتهی خواهد شد. حالا کمبود دستگاه‌های اکسیژن‌ساز و کپسول‌های اکسیژن مشکلات زیادی را به وجود آورده است و در تعدادی از استان‌ها باعث شده خانواده‌های بیماران راهی صف‌های خرید و پرکردن کپسول اکسیژن شوند.
چنین کمبودی بار اضافی بر دوش مردمی است که با ترس از کرونا روزگار می‌گذرانند، در انتظار نوبت واکسن هستند و درصورت بیماری باید هزینه گزاف تهیه داروهای نه چندان مؤثر وارداتی را هم تامین کنند یا حتی اگر بیمار نباشند، عضوی از کادر درمان هستند که درصورت نبود اکسیژن باید مرگ بیمارانشان را نظاره‌گر باشند و مایوس از نجات بیمارانشان فرسوده‌تر از پیش شوند.
هم‌اکنون حداقل ۸ استان با این مشکل مواجه هستند؛ به‌طوری‌که در گیلان، اصفهان، خراسان شمالی، همدان، خراسان رضوی، چهارمحال و بختیاری، کرمانشاه و قم کمبود اکسیژن به مرحله حاد رسیده و گاهی نیاز بیماران با کمک خیران و برخی نهادها تامین می‌شود.
کمبود اکسیژن در خراسان شمالی
همین چند روز قبل بود که سیداحمد هاشمی، رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی خراسان شمالی از مشکل تامین اکسیژن برای بیماران بیمارستان‌های هاشمی‌رفسنجانی و امام حسن (ع) این استان خبر داد؛ مشکلی که به‌گفته او، با وجود نصب ۲ دستگاه اکسیژن‌ساز جدید هنوز باقی است.
معاون درمان علوم‌پزشکی خراسان‌شمالی وضعیت فعلی بیماری کرونا در این استان را فوق‌بحرانی ارزیابی می‌کند و به همشهری می‌گوید: در موج‌های قبلی حداکثر ۳۵۰ بستری داشتیم، اما در این موج، با این که تعداد تخت‌های فعال ۱۰۴۰ مورد است، ۱۲۰۰ بیمار کرونایی در بیمارستان‌های استان بستری هستند. از سوی دیگر، هر روز ۴۰۰ بیمار به شکل سرپایی درمان می‌شوند که این تعداد هم، بار زیادی بر دوش کادر درمان میگذارد.
قاسم بیانی با بیان این که بیمارستان‌های هاشمی‌رفسنجانی و امام حسن (ع) در سال ۹۶ راه‌اندازی شده‌اند و همان زمان برای هریک از آنها اکسیژن‌ساز هم نصب شد، می‌افزاید: هم‌اکنون در بیمارستان هاشمی ۲۳۰ نفر و در بیمارستان امام حسن (ع) ۳۳۵ نفر بستری هستند و به همین دلیل باکمبود مواجه شده‌ایم.
وی با بیان این که در هر دو بیمارستان هرجا امکان استفاده از دستگاه اکسیژن‌ساز است، بیماری بستری شده، می‌گوید: در روزهای گذشته در این ۲ بیمارستان چندبار دچار افت اکسیژن شدیم و برای جبران این وضعیت از دستگاه کمک‌تنفسی «بای‌پپ» استفاده کردیم تا بیماری آسیب نبیند. درحال حاضر هم یک دستگاه ۶۰۰ لیتری اکسیژن‌ساز قرار است نصب کنیم. البته در هر بخش یا هر اتاق بیمارستان کپسول‌های اکسیژن هم وجود دارد که درصورت قطع دستگاه اکسیژن‌ساز یا پیش آمدن مشکلات دیگر، بیمار موقتا به آنها وصل می‌شود.
بیانی کار این روزهای علوم‌پزشکی خراسان شمالی را مدیریت نقطه‌به نقطه می‌نامد و ادامه می‌دهد: آمار بیمارستان‌ها و میزان بستری و مرخصی آنها ۴ بار در روز بررسی می‌شود تا بتوانیم وضعیت و کمبودها را مدیریت کنیم.
تامین اکسیژن از تهران و اصفهان برای گیلان
بیمارستان‌های گیلان هم در روزهای اخیر با کمبود اکسیژن مواجه شده‌اند. وجود ۲ هزار بیمار بستری کرونایی در بیمارستان‌های استان نیاز به کپسول اکسیژن یا دستگاه‌های اکسیژن‌ساز را بیش از پیش کرده است و در نتیجه، برخی از گروه‌های خیر و مردمی و نیز سپاه پاسداران برای تهیه کپسول اکسیژن همت گماردند.
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی گیلان با بیان این که ظرفیت تولید اکسیژن در گیلان محدود است به همشهری می‌گوید: با وجود فعالیت ۲ کارخانه تولید اکسیژن مایع در استان، از تهران و اصفهان نیز برای بیماران کرونایی اکسیژن وارد می‌کنیم.
انوش دهنادی‌مقدم با بیان این که ۱۱ اکسیژن‌ساز به بیمارستان‌های گیلان اضافه شده است، می‌افزاید: در پیک پنجم کرونا ۹ اکسیژن‌ساز با ظرفیت ۶۰۰ لیتری و ۳ مخزن اکسیژن با ظرفیت ۲۰ تن در بیمارستان‌های استان به بهره‌برداری رسیده است.
با این حال و در شرایطی که به‌گفته رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان ۲ اکسیژن‌ساز و چند مخزن اکسیژن با کمک خیران، سپاه قدس گیلان و وزارت بهداشت تهیه و در بیمارستان‌های گیلان نصب شده است، اما همچنان نیاز به تهیه کپسول اکسیژن در گیلان وجود دارد.
ارسلان سالاری با بیان این که با کمک سپاه قدس گیلان، بسیج و خیران ۵۰۰ کپسول اکسیژن تهیه شده است، می‌گوید: ۲۰۰ کپسول به بیمارستان‌های گیلان تحویل و ۳۰۰ کپسول دیگر تا چند روز دیگر وارد می‌شود.
کمبود اکسیژن در سایر استان‌ها
کمبود اکسیژن در بیمارستان ها، مراکز تامین کپسول اکسیژن و همچنین در میان بیماران بستری در منزل در استان‌های دیگر نیز وجود دارد. اردبیل یکی از این استانهاست و گرچه دیرتر از مناطق دیگر، وارد موج پنجم کرونا شد، اما اکنون شرایط ابتلا و بستری در این استان بحرانی است. هرچند روابط‌عمومی دانشگاه علوم‌پزشکی اردبیل موضوع کمبود اکسیژن در این استان را انکار می‌کند، اما آنطور که شهرام حبیب‌زاده، رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی اردبیل گفته است، وضعیت بحرانی شیوع کرونا در اردبیل ادامه دارد. شمار مبتلایان جدید و بستری نسبت به‌ماه قبل بیش از ۸ برابر شده و در این شرایط استان در زمینه تخت، پرستار و اکسیژن کافی مشکل جدی دارد. چهارمحال و بختیاری هم مشکلات خاص خود را در زمینه تامین اکسیژن دارد و به‌گفته معاون بهداشتی دانشگاه علوم‌پزشکی شهرکرد، به‌دلیل افزایش بیماران مبتلا به کرونا، مراکز درمانی استان مانند بیمارستان‌های هاجر و کاشانی شهرکرد و بیمارستان سیدالشهدا (ع) فارسان با کمبود کپسول اکسیژن سیار روبه‌رو هستند.
در اصفهان هم بیمارستان امیرالمومنین (ع) شهرستان شهرضا با کمبود اکسیژن برای بیماران کرونایی مواجه است و آنگونه که رئیس این بیمارستان می‌گوید درمان ۱۵۰ بیمار کرونایی بستری در این بیمارستان به جز کمبود اکسیژن با کمبودهای دارویی و نیروی انسانی به‌سختی انجام می‌شود.
به‌گفته سیدمهدی دیباجی، هم‌اکنون از ۲۰۰ تخت بیمارستان امیرالمومنین (ع) شهرضا ۱۶۰ تخت در حال مصرف اکسیژن هستند و امکانات فعلی جوابگوی بیماران نیست. درواقع بیمارستان‌ها زمانی ساخته شده که ویروس کرونایی وجود نداشته و اکسیژن‌ساز برای آن زمان درنظرگرفته شده است.
خراسان رضوی به نوعی دیگر مشکل اکسیژن دارد. در این استان تشکیل صف تقاضای گاز اکسیژن در مشهد بیماران را نگران کرده است. با این حال به‌گفته جواد خزایی، سرپرست سازمان صمت خراسان رضوی ۲ واحد تولید گاز اکسیژن در مشهد وارد چرخه تولید شده‌اند تا این مشکل رفع شود.
به‌گفته او، در این استان بیش از ۸۰۰ کپسول اکسیژن از طریق خیران بخش خصوصی به دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد اهدا شده است تا بخشی از مشکلات این استان حل شود.
تجربه کمبود اکسیژن
موج پنجم کرونا در مازندران هم مانند استان‌های ذکرشده، همه رکوردهای آماری مرتبط با دوران شیوع کوویدـ۱۹ را شکست. از مجموع بستری‌شدگان و بیماران بدحال تا تعداد مرگ‌های ناشی از ابتلا به کرونا همگی در ۲ ماه اخیر با افزایش بیش از دو برابری نسبت به ۴ موج قبلی این بیماری مواجه شدند. درنتیجه فشاری که بر کادر درمان و زیرساخت‌های بیمارستانی این استان وارد شد به‌مراتب بیشتر از همه موج‌های قبلی این بیماری بود.
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها نیز فشار بر سیستم اکسیژن‌رسانی بیمارستان‌های مازندران بود. تعداد بیماران بستری‌شده نیازمند اکسیژن در بیمارستان‌های مازندران به حدی زیاد شده که در برخی بیمارستان‌ها با وجود افزایش زیرساخت‌های تأمین اکسیژن طی یک سال اخیر، باز هم این کمبود احساس می‌شود و این وضعیت نه‌تنها برای بیماران مشکل ایجاد کرده، بلکه کادر درمان را نیز در شرایط بحرانی و پراضطرابی قرار داده است.
رئیس یکی از بیمارستان‌های مرکز مازندران طی روزهایی که موج پنجم کرونا در حال ثبت بیشترین آمارها بود، این اضطراب و نگرانی را به‌طور مستقیم در مواجهه با کودکی که از او خواسته بود به پدرش اکسیژن وصل کند، درک کرد. او می‌گوید: «پسری ۸ ساله در بیمارستان به سمتم دوید. کمربندم را گرفت و دائم از من می‌خواست تا به پدرش که سخت نفس می‌کشید، ماسک اکسیژن وصل کنیم. دقایقی بود که با کمبود اکسیژن مواجه شده بودیم. نتوانستم خواسته‌اش را برآورده کنم. شب را با گریه از این ناتوانی گذراندم. فردای آن روز با همکارانم مقداری پول روی هم گذاشتیم و به سهم خودمان یک کپسول برای بیمارستان خریدیم.» نیاز مبرم بیمارستان‌های مازندران به اکسیژن موجب شده است که اعتبار ویژه‌ای طی چند هفته اخیر برای خرید دستگاه‌های اکسیژن‌ساز به این استان اختصاص یابد.
سیدعباس موسوی، رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران هم در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: شرایط بحرانی موج پنجم کرونا در مازندران نگرانی‌های زیادی را ایجاد کرده بود که این وضعیت موجب شده توجه ویژه‌ای به مازندران در شرایط دشوار پیش‌آمده شود.
وی از افزایش۳ برابری ظرفیت تولید اکسیژن در بیمارستان‌های مازندران خبر می‌دهد و می‌افزاید: با تجهیز ۱۰ بیمارستان استان ازجمله بیمارستان‌های امام خمینی (ره) فریدونکنار، شهید بهشتی نوشهر و امام حسین (ع) نکا در هفته‌های اخیر به دستگاه اکسیژن‌ساز این مشکلات رفع شد.
ندا قربانی، یکی از شهروندان گیلانی هم که مادرش دچار بیماری کرونا شده است به همشهری می‌گوید: مادرم را طبق دستور پزشک در خانه قرنطینه کردیم، اما بعد از چند روز به اکسیژن نیاز پیدا کرد و بیمارستان نیز پر و امکانات کم بود؛ از این‌رو تلاش کردیم با مساعدت برخی از خیران در رشت کپسول اکسیژن تهیه کنیم که بعد از ۳ روز به دستمان رسید و مادرم توانست به این طریق تحت درمان قرار گیرد.
فشار کمبود امکانات بر کادر درمان
در کرمانشاه هم هرچند کرونا هنوز به اوج خود نرسیده، اما در روزهای گذشته افزایش بیماران بستری کرونایی در بیمارستان‌ها مشکلات متعددی را به وجود آورده است. کمبود تخت بستری، اکسیژن و دیگر تجهیزات و داروها مهم‌ترین مشکلات بیمارستان‌های کرمانشاه در این روزهاست. هر چند بیمارستان‌های نظامی استان نیز دست به‌کار شده‌اند، اما کماکان بیمارستان‌ها با حجم گسترده بیماران کرونایی و کمبود تخت و اکسیژن مواجهند. یک پرستار کرمانشاهی در گفت‌وگو با همشهری توضیح می‌دهد: تعداد مراجعه‌کنندگان به بیمارستان بالاست. نبود امکانات موجب تنش و درگیری بین همراهان بیمار و پرسنل می‌شود و این کار هر روز ما در بیمارستان است. محمدی با تأکید بر این که دعواهای هر روز مردم با کادر درمان، خستگی آنها را چندبرابر می‌کند، می‌گوید: بسیاری از همکاران با وجود تزریق دوز دوم واکسن به کرونا مبتلا شده‌اند. با این حال، پرستاران حتی در شرایط سخت هم به بیماران کرونایی رسیدگی می‌کنند. در شرایطی که نبود نیروی کافی پرستاری کادر درمان را تحت فشار قرار داده است باید با چالش‌هایی ازجمله کمبود اکسیژن هم مواجه باشیم.
***
نفس بیماران کرونایی در این ۸ استان و البته استان‌های دیگری که همین حالا ممکن است به کمبود اکسیژن دچار شده باشند، به شماره افتاده است. اکسیژن جایگزینی ندارد و کرونا یک بیماری تنفسی پیش‌رونده است. حال که واکسیناسیون روند کندی دارد، افزایش تعداد بیماران قابل پیشگیری نیست. بیمارستان‌ها سرریز می‌شوند، اما این مسئولان درمانی کشور هستند که باید فکری برای وضعیت نابسامان امکانات به‌ویژه اکسیژن کنند.
نذر نفس
خیران همیشه پای ثابت کمک به مردم در شرایط سخت بوده‌اند، حتی حالا که بحران کرونا مدام شدیدتر و امکانات درمانی با مشکل و کمبود مواجه می‌شود. مراکز استانی مجمع خیران سلامت از ابتدای کرونا به کمک بیماران شتافته‌اند و تامین کپسول اکسیژن یا تجهیزات برای دستگاه‌های اکسیژن‌ساز یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که به‌دست یاریگر آنها انجام شده.
اهدای ۷۰ کپسول اکسیژن در همدان
به‌گفته رشید حیدری مقدم، رئیس دانشگاه علوم پزشکی همدان ۱۵۰۰ بیمار مبتلا به کرونا در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی استان بستری هستند و تامین کپسول اکسیژن، ونتیلاتور و پرتابل از نیازهای مهم بیمارستان‌های همدان است. در این شرایط مجمع خیران سلامت استان با کمک ۱۴۰ میلیون تومانی همدانی‌ها در پویش اهدای نفس، ۷۰ کپسول اکسیژن برای بیماران و بیمارستان‌های استان تهیه کرده است.
فائزه وهاج، یکی از خیران همدانی به همشهری می‌گوید: پس از آن که خودم به شکل سختی کرونا گرفتم، متوجه شدم اکسیژن تا چه اندازه برای بیماران حیاتی است. هنگامی که مجمع خیران استان اعلام کرد برای تهیه کپسول اکسیژن به کمک نیاز است، تصمیم گرفتم تا آنجا که می‌توانم به این کار کمک کنم. نیاز مردم به اکسیژن بالاست و این کپسول‌ها می‌تواند مشکلات بسیاری از مردم را حل کند.
بانک اکسیژن برای بیماران کرونایی قم
مدیرعامل مجمع خیران سلامت استان قم هم با اشاره به این که کپسول اکسیژن همراه اکسی‌متر و تب‌سنج از مهم‌ترین ابزارهای مورد نیاز بیماران کرونایی است به همشهری می‌گوید: سال گذشته ۱۶۰۰ کپسول اکسیژن از چین خریداری کردیم و آنها را در اختیار بانک امانی هلال احمر استان قرار دادیم. از کپسول‌های خریداری شده ۴۰۰ عدد به دانشگاه علوم‌پزشکی اهدا شد تا در بیمارستان‌های صحرایی و مراکز درمان سرپایی استفاده شود.
سیدمحمدجواد آل‌احمد با بیان این که مرحله دوم خرید کپسول اکسیژن برای قم در حال انجام است، ادامه می‌دهد: در این مرحله ۲ هزار کپسول دیگر برای استان خریداری خواهیم کرد. مدیرعامل مجمع خیران سلامت قم وضعیت کلی اکسیژن در این استان را با کمبود مواجه می‌داند و می‌افزاید: کارخانه‌های تولید اکسیژن استان قدیمی و فرسوده هستند و باید به تکنولوژی روز مجهز شوند.
بیمارستان‌های استان فقط ۴ دستگاه اکسیژن‌ساز دارند و به همین دلیل رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی قم از راه‌اندازی بانک اکسیژن در این استان خبر می‌دهد تا نیاز بیماران کرونایی قرنطینه در منزل تامین شود.
به‌گفته محمدرضا قدیر، این بانک اکسیژن با حمایت هلال‌احمر و مجمع خیران سلامت قم در حال ایجاد است.
پویش نذر نفس در مازندران
وضعیت بحرانی بیمارستان‌های مازندران که در روزهای فوق بحرانی موج پنجم تقریبا تمام ظرفیت‌شان به بیماران کرونایی اختصاص یافته بود، موجب شد توجه مردم به مراکز درمانی جلب شود و به بهانه ماه محرم و ادای نذر اهالی خود به فکر کمک به این مراکز درمانی بیفتند.
پویش «نذر نفس» یکی از خروجی‌های همین نگرش مردمی در مازندران بود که از اول محرم توسط یک زوج قائمشهری برای اختصاص هزینه غذای نذری به تأمین کپسول اکسیژن بیمارستان‌ها در فضای مجازی به راه افتاد و خروجی آن جمع‌آوری هزینه خرید بیش از ۲۲ کپسول اکسیژن ۴۰ لیتری و برخی تجهیزات جانبی بود. فقط در این پویش مردمی ۲۲ کپسول همراه با برخی تجهیزات ازجمله مانومتر و پالس‌اکسیمتر به ۱۳ بیمارستان مازندران تحویل داده شد. نمونه این اقدامات در شهرهای مختلف مازندران توسط خیران نیز انجام شد.
زنجیره کپسول رایگان در گیلان
در گیلان هم خیران به میدان آمدند تا برای تامین نیازهای درمانی بیماران کرونایی کمک کنند. محمدرضا قاسمی، یکی از خیران منطقه شرق گیلان به همشهری می‌گوید: در یک ماه اخیر با توجه به کمبود اکسیژن با دوستانم تصمیم گرفتیم چند کپسول اکسیژن خریداری و به‌صورت موقت و رایگان به بیماران کرونایی ارائه کنیم. بیش از ۱۰۰ بیمار از این کپسول‌ها استفاده و پس از بهبود، آن را در اختیار دیگر بیماران قرار دادند.
یکی دیگر از جهادگران سلامت که از ابتدای شیوع کرونا در گیلان مشغول خدمت‌رسانی به بیمارستان‌های استان بوده است با انتقاد از ضعف زیرساخت‌ها عنوان می‌کند: ما شاهد کمبود تخت و استقرار بیمارستان صحرایی در استان بودیم. همین امر نیاز به کپسول اکسیژن را بیشتر می‌کرد و موجب شد گروه‌های جهادی و سپاه وارد کار شوند.
***
در کنار این موارد، در طرحی به نام «نذر نفس» در ایام محرم هم بسیاری از خیران به جای هزینه برای تهیه غذای نذری به خرید کپسول اکسیژن بیمارستان ها کمک کردند.
نظر شما