به گزارش سلام نو به نقل از آفتاب‌نیوز، محمدجواد ظریف در آخرین گزارش خود به مردم در رابطه با اقدامات خود و وزارتخانه متبوعش درمورد کرونا و تهیه واکسن نوشت: مجموعا بیش از ۲۷ میلیون دوز واکسن شامل حدود ۵/۵ میلیون دوز به صورت اهدایی (به ارزش بیش از ۲۶ میلیون دلار) و ۵/۲۱ میلیون دوز بصورت خرید تامین شده است. همچین ۲۰ میلیون دوز برای شهریورماه (سپتامبر) نهایی شده و ۳۰ میلیون دوز برای مهر و آبان در شرف نهایی شدن است که تلاش می‌شود در مهرماه دریافت شود.
شیوع کرونا در چین برای اولین بار در کشور طی نامه مورخ ۲۶ دی ماه ۱۳۹۸ توسط وزارت امور خارجه به اطلاع وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسانده شد. در تاریخ ۶ بهمن ماه ۱۳۹۸، وزیر امورخارجه اهمیت موضوع و ضرورت اتخاذ تصمیمات لازم را در جلسه هیات دولت مطرح نمود.
اولین مکاتبه وزارت امور خارجه با وزارت بهداشت در زمینه تامین واکسن، در تاریخ ۴ مردادماه ۱۳۹۹ انجام شد. با احراز نیاز به واردات واکسن و پذیرفته شدن توصیه‌های وزارت امور خارجه در این زمینه، کمک به تامین واکسن خارجی نیز به مهمترین اولویت وزارت امور خارجه تبدیل شد که شامل همه اقدامات از پیگیری تامین ریال و تخصیص ارز در داخل تا مذاکره همه جانبه برای خرید و حمل می‌شود. در این چارچوب تا زمان تهیه گزارش حاضر، مجموعا بیش از ۲۷ میلیون دوز واکسن شامل حدود ۵/۵ میلیون دوز به صورت اهدایی (به ارزش بیش از ۲۶ میلیون دلار) و ۵/۲۱ میلیون دوز بصورت خرید تامین شده است. همچین ۲۰ میلیون دوز برای شهریورماه (سپتامبر) نهایی شده و ۳۰ میلیون دوز برای مهر و آبان در شرف نهایی شدن است که تلاش می‌شود در مهرماه دریافت شود.
اقدامات ویژه برای تامین و تولید واکسن کرونا
واردات واکسن: علی‌رغم اینکه وظیفه وزارت امور خارجه به عنوان تسهیل‌کننده و حلقه واسط میان وزارت بهداشت با شرکت‌ها و دولت‌های خارجی تعریف شده و صرفا وظیفه هماهنگ کنندگی امور برای تهیه واکسن را بر عهده دارد، اما عملا پا را بسیار فراتر گذارده و در این مسیر اقدامات فراوانی از شناسایی واکسن، رایزنی سیاسی، تهیه و ارسال اطلاعات فنی به وزارت بهداشت برای ثبت استفاده اضطراری، تعیین منبع ارز در پرتو تحریم‌های همه جانبه و نهایتا پیگیری ترتیبات تراکنش مالی و انتقال واکسن به کشور را بدون کمترین تبلیغات صورت داده است. پیگیری این فرآیند فشرده موجب شد به فاصله تقریبا یک ماه پس از ثبت اولین واکسن کرونا در سطح جهان، مذاکرات دستگاه دیپلماسی برای خرید واکسن شروع شد و حداکثر ۵۰ روز بعد، اولین محموله‌های واکسن از کشورهای هند، چین، روسیه و کوبا در بهمن و اسفند ماه ۱۳۹۹ وارد کشور شد.
تامین واکسن از منابع بین‌المللی و کشورهای تولیدکننده به شرح زیر در دستورکار قرار گرفت:
–واکسن چینی: خرید واکسن از تولیدکنندگان چینی از ابتدای تولید واکسن در این کشور در دستور کار وزارت امور خارجه قرار گرفت. همزمان با تولید نمونه آزمایشی و سپس آغاز مراحل کارآزمایی بالینی ارقام مختلف واکسن چینی (سینوواک، ساینوفارم و کانسینو)، پیشنهاد طرف چینی برای مشارکت در کارآزمایی اولیه بمنظور تمهید امضای قرارداد خرید به وزارت بهداشت منعکس شد که متاسفانه مورد موافقت قرار نگرفت. در عین حال رایزنی‌های فشرده دیپلماتیک از ارسال حداقل دو نامه وزیر امورخارجه و دو تماس تلفنی وزاری خارجه؛ و مذاکرات مفصل در سفر وزیر امور خارجه به چین و سفر ۷ فروردین ۱۴۰۰ وزیر خارجه چین به تهران، نه تنها موجب دریافت اولین محموله ۲۵۰ هزار دوزی در اسفند ۱۳۹۹ شد، بلکه موجب کسب توافق در مورد خرید ۱۰ میلیون واکسن از چین گردید که البته توافقات بعدی در این زمینه را هم در پی داشت. روند دریافت واکسن خریداری شده که از اردیبهشت ۱۴۰۰ آغاز شد، تاکنون موجب دریافت بیش از ۱۹ میلیون دوز واکسن از چین دریافت شده است. همچنین تقاضای واردات ۳۰ میلیون دوز دیگر نیز در تاریخ ۸ تیرماه برای مرداد و شهریور به طرف چینی ارائه گردیده که درحال اجراست. درخواست خرید ۳۰ میلیون دوز دیگر نیز برای ماه‌های مهر و آبان به طرف چینی تسلیم گردیده که مورد موافقت کلی قرار گرفته و پیگیری برای دریافت آن در مهرماه ادامه دارد.
–واکسن اسپوتینک روسیه: از تیرماه ۱۳۹۹ با تولید اولین نمونه‌های واکسن اسپوتنیک در روسیه، مذاکرات خرید واکسن از این کشور آغاز شد و با تولید انبوه آن، به فاصله چهار روز پس از توافق اولیه خرید، هیاتی از وزارت بهداشت راهی روسیه شد. به دنبال پیگیری در سفر وزیر امور خارجه به مسکو در بهمن ۱۳۹۹ قرار داد خرید ۲ میلیون دوز امضاء شد و ۴ روز بعد اولین محموله واکسن وارد کشور شد. قرارداد خرید ۶۰ میلیون دوز در مرحله دوم نیز منعقد شده است اما به دلیل محدودیت‌های شرکت روسی در تولید واکسن و تقاضای خرید بالای سایر کشورها، روند تحویل واکسن روسی کند بوده و تاکنون حدود ۱ میلیون دوز از این واکسن وارد کشور شده است. پیگیری مستمر برای جبران تاخیر انجام شده و در تماس تلفنی اخیر روسای جمهور دو کشور، طرف روسی قول داده است ارسال واکسن را تسریع کند.
– کوواکس: از آغاز تشکیل سازوکار کوواکس، وزارت امور خارجه همه‌گونه مساعدت به وزارت بهداشت جهت عضویت کشورمان در آن ساختار و تامین واکسن مورد نیاز از این طریق را ارائه نمود که منتهی به قرارداد تامین ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن، از طریق کوواکس گردید. پس از رایزنی‌های فشرده که موجب امضای این قرارداد شد، و با توجه به محدودیت‌های ارزی، مقرر گردید ارز مورد نیاز از محل منابع ارزی ایران در کره جنوبی پرداخت شود. لذا ده‌ها ملاقات بین دستیار وزیرخارجه در حوزه آسیا- اقیانوسیه با سفیر کره جنوبی در تهران و سفیر جمهوری اسلامی ایران در سئول با مقامات کره‌ای برای پیگیری پرداخت بخش اول از این تعهدات به مبلغ ۵۲ میلیون دلار به حساب کوواکس در بانک سوئیسی برگزار گردید. طرف کره‌ای بر لزوم اخذ مجوز اوفک تاکید داشت که پس از تاخیر فراوان دریافت کرد. اما کره برای انتقال وجه، به یک بانک واسط برای تبدیل وون کره به دلار نیاز داشت و بانک‌های کره‌ای و خارجی تمایلی برای ورود به این موضوع نداشتند. لذا مجوز اوفک برای بانک آمریکایی جی پی مورگان صادر شد. لیکن به دلیل امکان مصادره این مبلغ در آمریکا، با انجام این تراکنش مخالفت شد. نهایتا با برگزاری جلسه در دفتر معاون اول وقت رئیس‌جمهور در خصوص بحث واکسن، پرداخت از طریق یک بانک اروپایی و به واسطه بانک خاورمیانه انجام شد. تاکنون از طریق این سازوکار حدود ۲/۲ میلیون دوز واکسن آسترازنکا دریافت شده است. در زمان نگارش گزارش حاضر، توافق در مورد دریافت ۳/۲ میلیون دوز واکسن سینوفارم و ۱/۱ میلیون دوز استرازنکا نیز حاصل شده که مقرر است تا پایان ماه اگوست (۹ شهریور) و پس از حل مشکلات فنی، دریافت شود.
–تلاش برای تامین واکسن برای پناهندگان افغانستانی: با هماهنگی عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازوکار بین‌المللی Humanitarian Buffer، توافق لازم برای دریافت ۱/۶ میلیون دوز واکسن برای پناهندگان افغانستان در ایران حاصل شده که مراحل نهایی خود جهت تحویل را طی می‌کند.
–واکسن هندی: بعد از دریافت گواهی مصرف اضطراری EUL واکسن بهارات تولیدی کشور هند، وزارت امور خارجه مذاکرات برای دریافت آن را از آذرماه ۱۳۹۹ آغاز و ابراز تمایل گردید حداقل ۲ میلیون دوز واکسن از هند خریداری شود. در پی مذاکرات با طرف هندی موافقت شد در مرحله نخست، صادرات ۵۰۰ هزار دوز در اسفند ۱۳۹۹ به ایران صورت پذیرد که هزینه به طور کامل پرداخت و اولین محموله ۱۲۵ هزار دوزی در ۲۰ اسفند ماه ۱۳۹۹ وارد کشور شد. ۳۷۵ هزار دوز باقیمانده در آستانه بارگیری و ارسال بود که به دلیل موج جدید همه گیری کرونا در آن کشور، دادستانی هند صدور واکسن به کلیه کشورها را متوقف نمود. پیگیری‌ها جهت تسریع در ارسال محموله و اجتناب از عطف به ماسبق نمودن تصمیم‌گیری خاص دادگستری هند به قرارداد خرید فوق الاشعار و پرداخت‌های مرتبط با آن، کماکان ادامه دارد.
در مجموع تا زمان تهیه گزارش حاضر (پایان مردادماه)، با تلاش‌های وزارت امورخارجه، بیش از ۲۷ میلیون دوز واکسن اهدایی و خریداری شده وارد کشور شده است.
پروژه‌های مشترک:
–واکسن روسی اسپوتنیک: در نتیجه رایزنی‌های سیاسی، و پس از مذاکرات فنی و تامین تجهیزات و دانش فنی مورد نیاز، خط تولید آزمایشی این واکسن در ایران در تاریخ ۵/۴/۱۴۰۰ با هدف نهایی تولید ۲ میلیون دوز در ماه برای مصرف داخلی و صادرات مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
–واکسن کوبایی سوبرانا: با توجه به سوابق همکاری موسسه فینلای کوبا و انستیتو پاستور در زمینه تولید واکسن، زمینه سازی اولیه انجام و طرف کوبایی به‌صورت کلی آمادگی خود برای همکاری در زمینه تولید مشترک واکسن کرونا را اعلام کرد. بر این اساس و به ابتکار وزیر امور خارجه در سفر آبان ۱۳۹۹ به هاوانا، مذاکرات اولیه برای همکاری طرفین آغاز شد که موجب امضای قرارداد در اسفند ۱۳۹۹ گردید. با موفقیت فاز سوم آزمایش بالینی این واکسن، تولید نیمه صنعتی آن از تیرماه آغاز شده و انتظار می‌رود محصول تولید انبوه آن نیز بزودی توسط انستیتو پاستور به بازار عرضه شود. در عین حال موسسه کوبایی تا کنون حدود ۲۰۰ دوز واکسن آماده بصورت بالک به جمهوری اسلامی ایران اهدا کرده است.
–واکسن استرالیایی/ایرانی اسپایکوژن: این واکسن محصول مشترک شرکت ایرانی سیناژن و واکسین (VAXIN) استرالیا با فناوری شبیه به فناوری واکسن موسسه رازی است. فاز یک بالینی این واکسن در سال ۹۹ در استرالیا انجام شده و پس از فاز ۲، فاز۳ آن در ایران جریان دارد.
–واکسن چینی: وزارت امور خارجه نخستین بار در ۴ مرداد ۱۳۹۹ در نامه‌ای رسمی امکان همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان با چین در خصوص واکسن کووید را به اطلاع وزارت بهداشت رساند. عدم مشارکت طرف ایرانی در کارآزمایی بالینی واکسن‌های چینی در کنار اظهارات ضد چینی برخی مقامات سبب ناراحتی و منصرف شدن طرف چینی از همکاری در زمینه تولید واکسن شد.
–واکسن هندی: همزمان با مذاکرات صورت گرفته با هند برای خرید واکسن، با رایزنی سفارت کشورمان در دهلی نو، بستر لازم برای همکاری جهت انتقال تکنولوژی و یا تولید مشترک واکسن هندی فراهم شده که موضوع در دست پیگیری است. همچنین طی یک سال گذشته با پیگیری‌ها و مذاکرات صورت گرفته چند هیئت از متخصصان هندی در زمینه واکسن کرونا در سفر به ایران با همتایان ایرانی خود در زمینه واکسن تبادل تجربه نمودند.
کمک به تامین تجهیزات تولید واکسن ملی (برکت و پاستور):
-وزارت امور خارجه به منظورقابل اتکا کردن ظرفیت داخلی مبارزه با کرونا، تمام توان خود را برای انتقال دانش فنی، مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز کمک برای تولید داخلی واکسن به کار گرفته است.
-تجهیزات مورد نیاز جهت ساخت خطوط تولید واکسن برکت به وزن بیش از ۸۰۰ تن با ۸ پرواز اختصاصی و دو نوبت حمل دریایی با پیگیری همه جانبه نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در پکن، شانگهای و دهلی نو به کشور حمل شد. همزمان، بنا به درخواست گروه دارویی برکت، برخی دیگر از ملزومات و نهاده‌های مورد نیاز این پروژه ملی از ژاپن و برخی کشورهای اروپایی تامین شد.
نظر شما