در سند تحول بنیادین با توجه به اهمیت پروژه جابربن حیان مخصوصا طرح جابر کلاس چهارم متوجه می شویم که ساحت تربیت علمی و فناوری بخشی از جریان تربیت رسمی و عمومی است که ناظر به کسب شا یستگی ها، صفات و توانمندی های ومهارت هایی است که متربیان را در شناخت و بهره گیری و توسعه نتایج تجارب متراکم بشری در عرصه علم و فناوری یاری کند تا براساس آن متربیان قادر شوند، با عنایت به تغییرات و تحولات آینده، نسبت به جهان هستی و استفاده و تشرف مسئولانه در طبیعت،بینشی ارزش مدار کسب کنند.
ترکیب نگاه آیه ای و ابزاری منجر به تصرف و بهره گیری مسئولانه از طبیعت منجر خواهد شد، که می تواند به یکی راهبرد اساسی درنگاه انسان به طبیعت و حفظ و مراقبت از آن بینجامد. لذا این ساحت از تربیت ناظر به رشد توانمندی افراد جامعه در راستای فهم ودرک دانش های پایه و عمومی، کسب مهارت دانش افزایی، به کار گیری شیوه تفکر علمی و منطقی، توان تفکر انتقادی، آمادگی جهت بروز خلاقیت و نوآوری و نیز ناظر به کسب دانش، بینش و تفکر فناورانه برای بهبود کیفیت زندگی است.
مواردی را که در ساحت تربیت علمی و فناوری گنجانده می شود را به این صورت می توان بیان کرد: شناخت و بهره گیری از نتایج تجارب متراکم بشری در حوزه علم و فن آوری، بهره گیری و ارزیابی از یافته های علمی و فناورانه و ایجاد خلاقیت و نوآوری در آن ها،برنامه ریزی و اجرای آگاهانه فعالیت های علمی پژوهشی، برقراری ارتباط سازنده با طبیعت از طریق شناخت و استفاده از طبیعت،درک و کشف و تفسیر پدیده ها و رویدادهای طبیعی.
طرح جابر و سند راهبردی نظام تعلیم و تربیت
در مقدمه سند تحول راهبردی نظام تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران، مصوب مرداد ماه ۱۳۸۹ آمرده است:(... تاکیدات حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی مبنی بر ضرورت تحول بنیادی در آموزش و پرورش با تکیه بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی -ایرانی و تدوین الگویی اسلامی -ایرانی برای تحول و پرهیز از الگوهای وارداتی، کهنه و تقلیدی محض، چراغ راه برون رفت از چالشهای نظام آموزشی کشور می باشد.) این امر نشان می دهد اکنون، نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران درصدد است به توصیه رهبرمعظم انقلاب اسلامی، تحول بنیادی در نمام آموزش و پرورش را پی گیری کند و با استخراج اهداف، اصول و روش ها از منابع اسلامی، تعلیم و تربیت اسلامی را محقق نماید.
هدف طرح جابر کلاس پنجم هم دقیقا همین است. انسان ها برای تحقق زندگی سعادتمند و همراه با آسایش و آرامش و به دور از عوامل آسیب زا به طراحی نهادهای گوناگونی متوسل می شوند که هریک از آن ها پایداری لازم را از بنای اجتماع انسانی تشکیل می دهند. اما نقش تربیت در دست یابی آگاهانه و آزادانه انسان به هستی متعالی و جاودانه، مقام و جایگاه آن را تا بنیاد اجتماع بالا می برد و آن را به مثابه فلسفه وجودی دیگر نهادهای اجتماعی جلوه گر می سازد. همان طور که معرفی تربیت در راستای رسالت اصلی انبیا و ماموریت نخستین ادیان الهی سبب می شود در برقراری نظم اجتماعی بالاترین رتبه را داشته باشد. بر این اساس تربیت فرایندی فراگیر وشامل، جهت دهنده و اساس دیگر نهادهای اجتماعی محسوب می شود. بنابراین بی تردید موفقیت سایر نهادهای اجتماعی در کارکرد اصلی خود، در راستای دست یابی به حیات طیبه نیز مستلزم کمک فرآیند تربیت به آنهاست.
طرح جابر در جایگاه اجتماعی
لذا از حیث اجتماعی تمامی نهادهای اجتماع برای تداوم و فراهم نمودن لوازم و زمینه های حیات طیبه انسان به فرآیند تربیت نیازمندند. زیرا این فرایند با گسترش و تعالی مداوم ظرفیت های وجودی افراد و بسط و اعتلای تجارب متراکم اجتماعی و در نتیجه با ایجاد آمادگی در افراد جامعه جهت تحقق مراتب حیات طیبه در هر ابعاد نقش اصلی را در تعالی بخشیدن به کیفیت حیات فردی واجتماعی بر عهده دارد.
پس تربیت محور اساسی ارتقای حیات آدمی است و در نتیجه باید مصالح تربیتی در تمام تصمیم گیری ها در برنامه ریزی های اجتماعی مورد تاکید قرار می گیرد و کمک به فرایند تربیت مهم ترین معیار در سیاست گذاری ها و تعیین اولویت های اجتماعی محسوب می گردد.
انسان موجودی سرکش است که برای تداوم حیات بشری خود نیازمند راهنمایی و تربیت است. خصوصیات جسمی، غرایز و هوس های انسان باید تحت کنترل و نظارت باشد، زیرا در غیر این صورت به سمت نابودی پیش می رود. انسان موجودی آزاد است و آزادی او را موظف می کند که بر طبع سرکش خود فایق آید. بنابراین برای شناخت جهان و انجام اعمال صحیح، منطقی و انسانی لازم است که بر قوا و غرایز حیوانی خود غلبه کند و آن ها را به اطاعت وا دارد. پس تربیت از مهم ترین دغدغه های بشری است که ریشه درهزاران نسل پیش دارد و آثار آن در نسل های بعدی به طور متوالی ادامه می یابد. بدین ترتیب جوامع مختلف برر اساس فلسفه،فرهنگ و انتظارات خود اهداف مختلفی را برای تربیت مطرح می کنند. در این راستا صاحب نظران عرصه تعلیم و تربیت جوامع مختلف اهداف متفاوتی را برای این امر ذکر کرده اند و این موضوع، اگرچه ارائه توصیفی مشخص از اهداف تربیت را دشوار ساخته است، بیانگر اهمیت توجه به آن می باشد. در واقع بدون وجود هدف، فعالیت های انسان فاقد معناست و این امر در تربیت وجهه ای خاص تر می یابد.
پروژه جابربن حیان و تربیت دانش آموزان
هدف زندگی انسان قرب الی الله است و برای تحقق این هدف، لازم است زیرساخت های لازم برای حرکت افراد در این مسریر فراهم گردد. تربیت، زیرساخت اساسی تحقق این هدف در جامعه اسلامی قلمداد می شود تا از طریق آن، افراد اجتماع به صورت آگاهانه واختیاری در مسیر قرب الی الله و تحقق مراتب حیات طیبه قرار گیرند. بنابراین، می توان گفت نتیجه فرآیند تربیت، آماده شدن افراد جامعه برای تحقق آگاهانه و اختیاری مراتب حیات طیبه در همه ابعاد در مسیر قرب الی الله است (وزارت آموزش و پررورش، ۱۳۹۰ .)
بر این اساس می توان هدف کلی جریان تربیت را آمادگی متربیان برای تحقق آگاهانه و اختیاری مراترب حیات طیبه در همره ابعادبرشمرد. اما این آمادگی نیز در صورتی محقق خواهد شد که همه مولفه ها و ابعاد هویت متربیان به شکلی یک پارچه در راستای شکل گیری جامعه صالح و پیشرفت مداوم آن بر اساس نظام معیار اسلامی تکوین و به طور پیوسته تعالی یابد. از آنجا که انسان نقشی اساسی در شکل گیری هویت فردی و جمعی خویش و تشکیل جامعه صالح دارد، لذا لازم است که با درک موقعیت خویش و دیگران و با استناد به اعمال فردی و جمعی مبتنی بر نظام معیار اسلامی، در تحقق هدف کلی تربیت بکوشد.
اهداف ساحت تربیت اجتماعی و سیاسی طرح جابر
ساحت تربیت اجتماعی و سیاسی بخشی از جریان تربیت رسمی و عمومی ناظر به کسب یایستگی هایی است که متربیان را قادر می سازد تا شهروندانی فعال و آگاه باشند و در فعالیت های سیاسی و اجتماعی مشارکت کنند. جهت گیری ساحت تربیت اجتماعی وسیاسی تربیت برای عضویت فضیلت مدارانه در خانواده صالح و جامعه صالح است. ارتباط با خانواده یکی از اساسی ترین مولفه های ارتباطی است که در شکل گیری بنیادی های هویت انسان ها نقشی انکار نشدنی دارد. بر این اساس زندگی خانوادگی، آمادگی برای آن و شکل گیری و تداوم این شکل از حیات اجتماعی از مولفه های اصلی و اساسی تربیت اجتماعی است. در تربیت رسمی و عمومی،صرف نظر از تاکید بر شایستگی های پایه به نقش های جنسیتی ماند نقش پدری و مادری نیز توجه جدی می شود.
نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران با تدوین مجموعه ای از اهداف کلی بخصوص در طرح جابر کلاس ششم در پی تربیت و رشد انسان در همه ابعادش است. با مروری کلی بر این اهداف می توان پی برد که بعد اجتماعی یکی از مهم ترین ابعادی است که در نظام آموزشی ایران موردتوجه قرارگرفته است.طی سال های اخیر گاهی اهداف اجتماعی و سیاسی تربیتی با یکدیگر تلفیق شده اند. این اهمیت از مقایسه تعداد اهداف مورد نظر در هر بعد به دست می آید. اهداف کلی، غایت و جهت حرکت تعلیم و تربیت رسمی کشور را نشان می دهد وبیانگر آن است که نظام آموزشی ایران، لازم است این اهداف بر اساس آموزه های دینی و وحیانی تدوین گردند تا برا فلسفه اجتماعی حاکم بر جامعه، یعنی جنبه مشترک افکار، عقاید، ایده آل ها و آرزوها، آداب و سنن و میزان ها و مبانی اخلاقی مردم جا معه نیزهماهنگ باشند.
ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی:
ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی بخشی از جریان تربیت رسمی و عمومی است، ناظر به رشد و تقویت مرتبه ی قابل قبولی ازجنبه ی دینی و اخلاقی حیات طیبه در وجود متربیان و شامل همه تدابیر و اقداماتی که جهت پرورش ایمان و التزام آگاهانه واختیاری متربیان نسبت به مجموعه ای از باورها، ارزش ها، اعمال و صفات اعتقادی و اخلاقی و در راستای تکوین و تعالی هویت دینی و اخلاقی ایشان صورت می پذیرد. لذا قلمرو ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی، ناظر به خود شناسی و معرفت نسبت به خداوند متعال، معاد، نبوت و پذیرش ولایت رهبران دینی و پیروی از ایشان است که به حق برترین انسان های کامل در طول تاریخ هستند.
بنابراین اهداف کلی تربیت در این ساحت را می توان به این صورت خلاصه کرد: پذیرش آزادانه و آگاهانه دین اسلام، تلاش مداوم جهت ارتقای ابعاد معنوی وجودی خویش و دیگران، خودشناسی و دیگرشناسی برای پاسخ گویی مسئولانه به نیازها، محدودیت ها و پیشرفت ظرفیت های وجودی خویش و دیگران، تلاش پیوسته برای خودسازی و اصلاح دیگران، تلاش پیوسته برای حضور موثر وسازنده دین و اخلاق در تمام ابعاد فردی و اجتماعی زندگی.
منبع : بانک فایل پژوهشی معلمان
نظر شما