به گزارش سلام نو به نقل از تزیپ یار، یکی از بناهای با ارزش و منحصر به فرد اصفهان، بنای تاریخی منارجنبان است. این بنا مربوط به سال ۷۱۶ هجری قمری است که زیر ساختمان و بالای مقبره نصب شده است. این بنا از یک ایوان با دو مناره و صحن پیرامون تشکیل شده است که بر روی مقبره یکی از عرفای قرن هشتم هجری قمری به نام عمو عبد الله کارلادانی ساخته شده است. این بنای ارزشمند به شماره ۳۴۹ در سال ۱۳۲۱ هجری در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
منارجنبان یا همان آرامگاه شیخ عبدالله گارلادانی در شش کیلومتری باختر شهر اصفهان (جاده نجف آباد) قرار گرفته که البته پیش از این روستایی به نام کاردالان بوده که اکنون بدلیل گسترش شهر٬ جزء اصفهان به حساب می آید. سنگ نبشته سنگ قبر آن سال ۷۱۶ هجری را نشان می دهد که تاریخ بنا نیز مربوط به همین سال است، لیکن مناره های بنا در ابتدای سده دوازده هجری (پایان دوره صفویه) بر آن افزوده شده است.
شهرت بنا به دلیل نوسانی است که هنگام تکان دادن یکی از مناره ها در سازه بنا ایجاد می شود. در واقع با تکان دادن مناره٬ مناره به نوسان درمی آید و هم زمان با آن مناره دیگر و در نتیجه کل ساختمان به نوسان می افتد. (حتی خود سنگ قبر که اگر روی آن ظرف آبی قرار دهید لرزش آب داخل آن را به موقع تکان دادن مناره ها مشاهده خواهید کرد.)
یکی از دلایل این نوسان را می توان در سازه مناره جستجو کرد و می توان بیان کرد که مناره ها را به گونه ای ساخته اند تا مقاومت لازم را در برابر بارگذاری جنبشی ناشی از تکان دادن مناره داشته باشند. وجود دو درز که بین ساقه هر مناره و پشت بام قرار دارد و در هر جهت برابر ۳ سانتی متر است٬ باعث می گردند تا هر مناره بتواند به آسانی نوسان کرده و ضربه خود را بر کل سازه آرامگاه وارد نماید.
کلاف های چوبی به شکل قاب مربعی نیز که در بالا و پایین ساقه مناره قرار داده اند٬ می توانند نقش یک تکیه گاه انعطاف پذیر را در بدن مناره ایفا نمایند. منارجنبان٬ بنایی شگفت انگیز در شهر اصفهان٬ تنهای بنای موجود با این ویژگی در اصفهان نیست و همتای آن٬ مناره های سردر مسجد جامع اشترجان (۳۵ کیلومتری باختر اصفهان) است که تاریخ بنای آنها نیز هم زمان با این بنای تاریخی است.
در مسیر راه اصفهان به نجف آباد قریه ای است که آن را کارلادان می گویند. امروز این روستا جزئی از شهر اصفهان به شمار می رود. در این قریه بنائی وجود دارد که مزار یکی از زهّاد مشهور قرن هشتم هجری به نام عمو عبدالله کارلادانی است. تاریخی که بر فراز سنگ عمو عبدالله نوشته شده و سال ۷۱۶ هجری را نشان می دهد مبین این نکته است که این عارف بزرگ در زمان سلطان (محمد خدابنده) ایلخان مغول مسلمان می زیسته است. از زندگی وی اطلاعی در دست نیست. برخی ساکنان اصفهان عقیده دارد لرزش بنای منارجنبان به دلیل عظمت و شکوه عمو عبدالله بوده و وی فردی بسیار بلند مرتبه بوده است. این عقیده ریشه ای کهن دارد و حتی در لغت نامه های گوناگون هم در مقابل نام عمو عبدالله کارلادانی این عقیده ذکر شده است، هم اکنون قبر وی در این ایوان در معرض دید عموم می باشد.
ایوان منارجنبان یکی از آثار تک ایوانی دوران ایلخانی است اما برخی از محققین عقیده دارند که مناره ها بعداً به ایوان مزبور افزوده شده است.
جالب است بدانید که این ساختمان با کاشی های لاجوردی رنگ به شکل ستاره چهارپر و اشکال دیگری به شکل کثیرالاضلاع فیروزه ای رنگ تزیین شده است.
بسیاری از معماران و مهندسان درباره جنبش مناره ها به اظهار نظر فنی و مهندسی پرداخته اند اما برخی نیز می گویند هیچ دلیل منطقی برای آن ارائه نشده است. جهانگردانی که به نقاط مختلف دنیا سفر کرده اند در مشاهدات خود مناره هائی را معرفی کرده اند که در نقاط دیگر جهان همین خصوصیت را داشته اند. اما قدر مسلم اینکه منارجنبان اصفهان وجه تمایزی با سایر مناره های متحرک دارد و آن این است که گذشته از حرکت مناره ها سایر قسمت های بنا نیز حرکت می کند. منطقی ترین علتی که برای تکان خوردن مناره ها وجود دارد، پدیده فیزیکی تشدید یا پدیده رزونانس است. نکته شاخص درباره معماری این بنای تاریخی زیبا وجود همان پدیده ی فیزیکی تشدید یعنی منتقل شدن نیرو از مناره به همه ی ساختمان بنا می باشد. اما شاید این سوال در ذهن ها نقش بندد که با تکان خوردن این بنا طی قرن های متمادی چرا این بنا فرو نریخته است و حتی یک آجر هم از آن جدا نشده. با بررسی و تحقیقات روی این بنا متوجه شده اند که مهم ترین علت فرو نریختن منارجنبان وجود دو شیار عمیق در این بنا است که آن شیارها یا شکاف ها در کنار مناره ها هستند. به زبان عامیانه می توان گفت که وجود چنین شیاری سبب می شود تا ساختمان جا برای حرکت کردن داشته باشد و فرو نریزد.
ارتفاع ایوان مقبره عمو عبدالله از سطح زمین بقعه ۱۰ متر و ارتفاع هریک از دو مناره ۷/۵ متر است. در این ایوان مزار عمو عبدالله قرار دارد و راه صعود به بام و مناره ها نیز به وسیله درگاه کوچکی است که با پلکانی مارپیچ به بام مربوط می شود.
در بنای منارجنبان دو اتاق کوچک وجود دارد که چله خانه بوده اند. چله خانه به اماکنی گفته می شود که زاهدان و عارفان به مدت ۴۰ روز به آنجا می رفتند و ریاضت می کشیدند و به مدت ۴۰ روز با پروردگارشان خلوت می کردند.
گفته می شود که در سال های اولیه ساخت بنای منارجنبان محوطه اطراف این بنا قبرستان عمومی بوده است اما امروزه از آن قبرستان غیر از چند قبر که در اطراف ایوان موجود هستند چیزی باقی نمانده است. هر گوشه ای از ایوان منار جنبان را که بنگرید گوری را خواهید دید که با سنگ های قبر سفید رنگ خودنمایی می کنند.
نظر شما