باغ ارم، باشکوه‌ترین باغ شیراز

به گزارش سلام نو به نقل از ویزیت ایران، باغ ارم شیراز یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین باغ‌های شیراز  و در شکل کنونی خود متعلق به عصر قاجار است.  مساحت این باغ ۱۲/۵ هکتار است و وجه تسمیۀ به عمارت و بزرگی‌اش در تشبیه به باغ بهشت اشاره دارد. مورخان زمان ساخت این باغ را سدۀ پنجم هجری قمری، یعنی در زمان حکومت اتابک قراچۀ سلجوقی، ذکر کرده‌اند و از این رو، قدمت آن به حدود ۹۰۰ سال می‌رسد. حافظ شیرازی نیز در اشعار خود به این باغ اشاره کرده است. در زمان تیموریان باغ ارم الهام‌بخش امیر تیمور گورکانی برای ساخت باغی به همین نام در سمرقند بوده است. باغ ارم از زمان ساخت تا اواخر دورۀ زندیه (۱۱۶۳-۱۲۰۹ هـ.ق.) در اختیار پادشاهان و یا حکام محلی بوده است. پس از زندیه سران ایل قشقایی این باغ را مقر ایل خود ساختند و یکی از خوانین این طایفه به نام جانی خان و پسرش عمارتی در آن ساختند. در دورۀ ناصرالدین شاه قاجار (۱۲۶۴-۱۳۱۳هـ.ق.) حاج نصیرالملک از بزرگان شیراز این باغ را از سران قشقایی خرید و ساختمان زیبای کنونی را در آن بنا کرد. به گزارش تاریخ حاجی محمدحسین معمار نقش اصلی را در ساخت این بنا داشته است. 
این باغ پس از بارها دست به دست شدن سرانجام در سال ۱۳۴۲هـ.ش. به دانشگاه شیراز واگذار شد. از سال ۱۳۵۹ این باغ به همت دانشگاه شیراز به یک باغ گیاه‌شناسی تبدیل شد و تلاش برای جمع آوری و استقرار گونه‌ها متنوع گیاهی آغاز شد. از سال ۱۳۸۷ تبدیل باغ به یک مرکز تحقیقاتی موافقت به عمل آمد و امروزه باغ ارم تحت عنوان مرکز پژوهشی باغ گیاه‌شناسی ارم مطرح و نه تنها از نظر تاریخی و هنری بلکه در ابعاد گیاهشناسی و پژوهش‌های کاربردی مورد توجه است. با توجه به قدمت باغ بیشتر مساحت آن به درختان میوه از قبیل انار، نارنج، خرمالو، زیتون و گردو اختصاص یافته است. در بخش های بوتانیک و باغ صخره‌ای گیاهان با تنوع بسیار کاشته شده‌اند. در گلستان رز، بیش از سیصد رقم از انواع گل‌های رز در اردیبهشت جلوه‌گری می کند. درختان دویست ساله سروناز این باغ، توجه بازدیدکنندگان را جلب می‌کند و شهرت جهانی دارد. 
علاوه بر اهمیتی که این باغ از منظر گیاه‌شناسی دارد، یکی دیگر از جلوه‌های منحصربه‌فرد و چشم‌نواز آن بهره‌گیری هنرمندانه از کاشی هفت‌رنگ است که شهر شیراز از دیرباز مرکز آن بوده است. ابتدا به معرفی ساختمان بپردازیم. این بنا سه طبقه است که در آن طبقۀ پایین دارای حوض‌خانه‌ای برای استراحت در روزهای گرم و تابستان است و آبنمای زیبایی نیز در آن تعبیه شده است. اتاق‌های داخل این طبقه نیز مزین به کاشی هفت رنگ است. جوی آبی از داخل آن می‌گذرد که به آبنمای جلوی ایوان می‌ریزد. طبقۀ دوم دارای ایوانی دوستونی با سقف مسطح است، در پشت آن یک تالار، در دو طرف آن دو راهرو، چهار اتاق در دو طرف راهرو، و دو ایوان کوچک و دو طبقه، و بر فراز این دو راهرو، دو گوشواره، به عنوان طبقۀ سوم، تعبیه شده است. در پشت ساختمان اصلی، ساختمان و محوطۀ اندرونی قرار دارد. بر روی ازاره‌های سنگی ساختمان اصلی کتیبه‌هایی از اشعار حافظ، سعدی و شوریدۀ شیرازی به خط زیبای نستعلیق نوشته شده است. 
به‌طور کلی نقوش کاشی‌کاری در باغ ارم را می‌توان در سه دسته بررسی کرد: ۱- اساطیری و باستانی؛ ۲- داستانی؛ ۳- تزیینی.  در سردر ورودی باغ، یک کاشی‌نگارۀ بی‌نظیر شامل سه هلالی با فرم خورشیدی تصویر شده است که چهار مجلس «رستم در بارگاه حضرت سلیمان» (در هلالی بالا)، «مدهوش شدن ندیمگان از دیدن جمال حضرت یوسف» (در هلالی سمت چپ)، «آبتنی کردن شیرین و نظارۀ خسرو (در هلالی سمت راست) و نگاره‎‌های ناصرالدین شاه سوار بر اسب (در مرکز خورشیدی) مصور شده است. 
باغ ارم در شمال غربی شهر شیراز در تقاطع بلوار شرقی-غربی ارم و بلوار شمالی جنوبی دانشجو در دامنۀ کوه آسیاب سه تایی قرار گرفته است. این باغ در تاریخ ۶ تیرماه ۱۳۹۰ در سی و پنجمین اجلاس کمیتۀ میراث جهانی یونسکو به همراه هشت باغ دیگر در فهرست میراث جهانی ثبت شد.