به گزارش سلام نو، گنبد عالی ابرکوه یکی از برج های آرامگاهی سنگی دوره دیلمیان در سده پنجم هـ .ق است. این بنا بر بالای تپّه ای واقع شده است. این بنای سنگی با نمای خارج و داخل به‌صورت هشت ضلعی روی تختگاهی چهارگوش بنا شده است.
سرداب میان بنا، مدفن آرامگاه است. گنبد عالی ابرکوه در سال ۱۳۱۲ به شماره ۱۹۵ در فهرست آثار ملی ایران نگاشته شد.
بر فراز کوهی سپید در جنوب شرق ابرکوه و کنار جاده ای که به سوی بخش بهمن می رود، بنای بلند گنبد عالی به چشم می خورد. این بنای هشت ضلعی سمبلی برای شهر تاریخی ابرکوه است. بر اساس کتیبه آجری که زیر گنبد آن و گردا گرد بنا به خط کوفی حک شده، امیر عمیدالدین شمس الوله ابن علی هزاراسب دیلمی و همسرش نازنین کرشمه (کشمر) در این مکان بخاک سپرده شده اند که بنا به دستور فرزندش فیروزان ساخته شده است. در همین کتیبه سال ساخت بنا ۴۴۸ هـ.ق ذکر گردیده است.
بنا از سنگ و ملات گچ نیم کوب ساخته شده و گنبد آن نیزسنگی است و از بیرون پوششی از آجر بر آن کار شده است. ارتفاع و بلندای برج ۲۲ متر و ضخامت دیوار گنبد دو متر است.
از ویژگی ها و زیبایی های کم نظیر این بنا مقرنس سنگی آن است که گردا گرد بنا و در محل واقع شدن گنبد بر جرزها اجرا شده است. در داخل بنا چند پله به اتاقک زیر بنا راه دارد که مدفن صاحبان مقبره بوده، البته اکنون از آثار آن خبری نیست.
سبک معماری بنا ازمعماری دوره دیلمی پیروی می کند. از ویژگیهای کم نظیر و خاص این بنا ساخت آن درفلات مرکزی و دور ازخطه شمال کشور است که پایگاه اصلی حکومت دیلمیان بود.
عمیدالدین از خاندان دیلمی و نوه منصور بن حسن بن فیروزان دیلمی صاحب اشکور از نواحی معروف دیلم است که خاندان او به علت رقابت ها مجبور شدند از شمال ایران به اصفهان و نواحی مرکزی کوچ کنند. به همین دلیل مقبره او نیز به سبک ابنیه نواحی شمالی ایران احداث شده است.
در کل ایران، فقط دو بنای دیگر از نظر معماری به بنای سنگی گنبد عالی شباهت زیاد دارند. یکی از آنها در نزدیکی طارم واقع شده و دیگری بالای سرقورگ در راه داراب به بندر عباس قرار گرفته است. همچنین گنبد کاووس، برج خرقان و برخی دیگر از این نمونه آثار نیز شباهت به این اثر در مرکز و جنوب کشور دارند.
شهرستان ابرکوه دارای مناطق دیدنی فراوان است، از جمله مسجد جامع ابرکوه، سرو ۴۵۰۰ ساله ابرکوه، مسجد بیرون، خانه و بادگیر معروف آقازاده، موزه مردم شناسی، یخچالهای خشتی و... را میتوان نام برد.
منبع: تریپ یار
نظر شما