به گزارش سلام نو، خاتم یکی از هنرهای گرانبهای ایران است که به عنوان یکی از صنایع دستی دشوار و پیچیده شناخته می شود و تولید و ساخت آن مستلزم دقت و صبر است. از آنجا که مواد تشکیل دهنده خاتم کاری عمدتاً چوب و چسب است و این مواد با گذر زمان آسیب می بینند اطلاعات کافی از پیشینه این هنر در دست نیست اما برخی از استادان خاتم ساز معتقدند که خاتم معجزه حضرت ابراهیم بوده است. در اشعار شاعران قبل از سده نهم هر جا نامی از خاتم آورده شده به معنای انگشتر بوده است و تنها یک بیت از مفید بلخی شاعر قرن یازدهم به معنای هنر خاتم سازی است "صد نقش بر استخوانم افکند ز داغ گویا که لب لعل تو خاتم بند است".
شیوه کار خاتم تفاوت چندانی از گذشته تا به امروز نداشته است و از آنجا که می توان در یک سانتی متر مربع خاتم بیش از ۲۰۰ قطعه کوچک چوب، فلز و یا استخوان استفاده کرد و شاید هم به دلیل دقت و حوصله هنرمند، به آن ختم هنرها یا خاتم لقب داده اند. در ساخت خاتم از مثلث هایی کوچک از جنس چوب (عناب، نارنج، فوفل، آبنوس، بقم و..)، استخوان (شتر،عاج فیل)، فلز (طلا، نقره، مس، برنج و..)، چسب (چوب یا سیریش) استفاده می کنند، مثلث های کوچک پهلوی هم چسبانده می شوند تا ستاره بزرگتر را تشکیل دهد و کار به همین ترتیب ادامه دارد تا سطح بزرگی از خاتم تولید شود، سپس آن را به ورق های نازکی به ضخامت ۲ الی ۳ میلی متر ورقه ورقه کرده و بر روی سطح زیر ساخت، مانند جعبه، قاب عکس و غیره می چسبانند و رویه کار را کیلر یا نیم پلی استر زده و براق می کنند. از آثار و نمونه های تاریخی این هنر می توان به منبر خاتم کاری در مسجد جامع عتیق شیراز با قدمت هزار ساله، سقف ایوان اصلی مسجد جامع عتیق شیراز مربوط به سده هشتم هجری، درب های تالار آئینه کاخ گلستان، منبر چوبی مسجد لبنان اصفهان با اشکال هندسی و اجزای نقره ای مربوط به سال ۱۱۱۴ هجری اشاره کرد.
همچنین در سال ۱۳۱۵ به دستور و سفارش رضا شاه پهلوی اتاق هفت در هفت متری با تمام وسایل موجود در آن توسط ۷۲ نفر از هنرمندان شیراز به مدت ۴ سال در کاخ مرمر خاتم کاری شد. مهترین مراکز خاتم سازی ایران، اصفهان، شیراز و تهران هستند که البته خاتم سازان تهران اهلیت شیرازی یا اصفهانی دارند.
منبع: ویزیت ایران
نظر شما