آشنایی با یکی از بزرگترین بناهای خشتی جهان

به گزارش سلام نو، ارگ رایِن یکی از بزرگ‌ترین بناهای خشتی جهان است. این بنای تاریخی بزرگ با مساحتی بیش از بیست و دو هزار مترمربع، دومین بنای خشتی بزرگ جهان بعد از ارگ بم است که هرساله میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی است. ارگ راین شامل مکتب خانه، بارانداز، سرباز خانه، ساختمان قرنطینه و مسجد یا انبار بوده است و از چند سو برج های دیده بانی براطراف و اکناف این قلعه تسلط داشته اند به گونه ای که از این قلعه به ارگی تسخیر ناپذیر یاد می‌کنند.

ارگ راین در جنوب غربی شهر کنونی راین در استان کرمان ایران قرار دارد. این بنای خشتی تا حدودی به ارگ تاریخی بم شبیه‌است و بر بالای تپه‌ای قرار دارد.

" راین " یکی از این مناطق است که در ۱۰۰ کیلومتری جنوب شهر کرمان و بر دامنه کوه هزار قرار گرفته است.
بر پایه نوشته های تاریخی راین با قدمتی کهن که به ساسانیان می رسد در مسیری مناسب برای تجارت قرار داشته است و یکی از مراکز داد و ستد کالا و بافت پارچه های ارزشمند بوده است. البته راین از گذشته به عنوان یکی از مراکز ساخت شمشیر و چاقو و سپس تفنگ هم بوده است که هنوز چاقو سازی کم و بیش در این شهر رواج دارد. وجود آبشاری زیبا در نزدیکی شهر ، کوه زیبای هزار به ارتفاع ۴۵۰۱ متر ، باغ های فراوان میوه ، معادن مرمر سبز ، صورتی، سولفات سدیم و چشمه های آب معدنی غیر خوراکی ، توانسته این منطقه را به عنوان یک منطقه جذاب گردشگری معرفی کند.

تاریخچه

قلعه راین یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی کهن راین است و بر موجودیت راین قبل از اسلام مهر تأیید می‌نهد. گفته می‌شود قدمت آن به دوره ساسانیان بر می‌گردد.  در تاریخ کرمان، از قلعه راین در قرن اول ه. ق. نام برده شده‌است. قلعه‌هایی با قدمت و سابقه بیشتر در این محل وجود داشته که بر اثر حوادث طبیعی از بین رفته‌اند.
بر پایه کتابهای تاریخی ، در زمان یزدگرد سوم پادشاه ساسانی ( سال ۳۱ هجری ) که اعراب به فرماندهی مجاشع ابن مسعود سلمی ، شهر کرمان و بساری از مناطق این ایالت را به تصرف خود در آوردند و نتواستند به ارگ راین که دژی مستحکم بود راه پیدا کنند.
ارگ راین یک از دژهای فرمانروایی میرزا حسین خان(راینی)بوده که در زمان نادر شاه افشار و پسر او محمد علی خان در زمان زندیه بوده‌است. این ارگ پس از سرنگونی زندیه به دست آغا محمد خان قاجار جای زندگی نوادگان میرزا حسین خان نامی به میرحسینی بوده که هنوز گروهی از انان در این شهر و بیشترشان در شهر کرمان باشنده هستند.فرمانروایی پدر و پسر در این ولایت نشان از رخنه و محبوبیت آنان در این سرزمین دارد.تا انجا که این ارگ در بسیاری از منابع با نام ارگ میرزا حسین خان نامیده شده‌است.

مشخصات معماری قلعه

نقشه قلعه تقریباً مربع شکل و با چندین برج در اطراف مزین شده‌است. شکل بنا مربع و دارای راهروهایی است که به چهار ساختمان باشکوه که به نظر می رسد قسمت حاکم نشین قلعه بوده است، ختم می شود. دور تا دور قلعه را حصاری در برگرفته که ارتفاع آن بیش از ده متر است. تنها ورودی قلعه از جبهه شرقی است که با سر در بزرگ و باشکوه به محوطه داخلی راه دارد.
عناصر قلعه عبارت‌اند از بازار، حاکم نشین، خانه‌های اعیانی، چهار انبار، آتشکده و محله‌های عامه نشین. این قلعه بخش عامه نشین و اعیان نشین دارد و فضاهای معماری مورد نیاز مردم مانند مکتب خانه و ساختمان قرنطینه در آن دیده می‌شود. مصالح کلی آن خشت خام است.
یکی از قسمت های دینی این ارگ قسمت نگهبانی است که نزدیک در ورودی قرار گرفته و از بالا با یک سوراخ مربع شکل به پایین دید دارد و در زمان قدیم نگهبانان ورود و خروج افراد را از اینجا چک می‌کردند و همچنین در زمان وقوع جنگ از این قسمت بر سر دشمن آب جوشان یا آتش ریخته می‌شد.

قسمت های مختلف این ارگ با پله های جالب و بعضا مدور از هم جدا می‌شود بخش هایی از این قلعه قدیمی‌در اثر گذشت زمان فرو ریخته است اما طی چند سال گذشته به ویژه بعد از وقوع زلزله بم و فرو ریختن ارگ شکوهمند بم این قلعه و ارگ راین بود که مورد توجه میراث فرهنگی قرار گرفت و مرمت ها و بازسازی ها آغاز شد.
در ورودی این ارگ هنوز جایگاه آهنگران و افرادی که به شغل چاقو سازی و ساخت ابزار فلزی مشغول اند فعال است و کما بیش به همان سبک و سیاق قدیم به ساخت این ابزار مشغول هستند و هنوز هم چاقو های شاخی راین از این مکان که قلب تاریخی راین و کرمان زمین است به دیگر نقاط راه می‌یابند چاقوهایی که از همان زمان قدیم با شاخ بز و دیگر حیوانات اهلی ساخته می‌شد وعطر حضور گذشتگان و پدران سخت کوش این مردمان هنوز در راهروهای این حجره ها به مشام می‌رسد.
کوچه های تو در تو و بازار ارگ از دیگر قسمت های دیدنی ارگ هستند که به اتاقها و حجره هایی ختم می‌شوند که گذشت زمان بر آنها تاثیرات نسبتا محسوسی گذاشته است که کمرنگ شدن نقوش برخی از دیواره ها از جمله این تاثیرات گذشت زمان است.
در قسمت ارگ حکومتی خانه اعیان و خوش نشینان واقع شده است که از نحوه ساخت و معماری و مصالح به کار رفته بین این قسمت با قسمت عامه نشین تفاوت محسوسی وجود دارد.

منبع: تریپ یار