یخگان غاری یخچالی در خلخال

به گزارش سلام نو، غار یخگان در سازندهای آهکی بر اثر انحلال و تشکیل اشکال فرسایشی آون و تخریب دیواره آونها تشکیل گردیده است. غار یخگان به دلیل ویژگی های منحصر به فرد در سطح جهانی نیز دارای شهرت میباشد.

هوای داخل غار در زمستان گرم و در تابستان سرد بوده و با تشکیل بلورهای یخ به صورت قندیل و ورقه های نازک در سطح دیوارها و سقف غار، خاصیت متمایزی به غار یخگان می بخشد. فضای داخل غار در زمستان نیز گرم است که برای استراحت موقت چوپانان مورد استفاده قرار می گیرد.

به دلیل وجود دریچه های سنگی و صخره ای غار و طی مسیر هوا از داخل آن دریچه ها که نزدیک به هشت متر داخل زمین است هوای جریان یافته بر روی صخره های موجود رطوبت تولید کرده و روی سنگها شروع به یخ زدن  می کند.ویژگی منحصر به فرد غار یخگان موجب شده است اهالی ساکن در محدوده آن از این غار به عنوان یخچالی در فصول گرم سال استفاده کنند. قندیلهای یخ تشکیل شده غار در تابستان مورد استفاده اهالی است.

هوای غار به وسیله دودکشی که به بیرون از غار راه دارد تامین می‌شود و در داخل آن هیچگونه کمبود اکسیژن مشاهده نمی‌شود.

این منطقه طی آگهی رسمی شماره ۱۹۴۹۶-۱۲ مورخه ۱۵/۰۵/۱۳۸۱ از تاریخ ۱۵/۰۵/۱۳۸۱ بعنوان اثر طبیعی ملی یخگان به تصویب شورای عالی حفاظت محیط زیست کشور رسیده است.

خفاش که پستاندار معمول غارها می باشد به علت هوای سرد و مرطوب در این غار مشاهده نمی شود. از سایر جانوران غارزی نیز هنوز نمونه ای مشاهده نگردیده است.

این منطقه بدلیل ارتفاع زیاد، سردی هوا و نوع سنگ مادر و اختلاف در مقاومت سنگهای موجود و نیز نزدیکی به منطقه سرسبز گیلان و دریافت رطوبت خزری، دارای اقلیم مرطوب (براساس روش دومارتن ) بوده و این امر موجب انحلال در توده سنگ پروفیری گردیده و هر چند حفره و رخنمونهای سنگی در اکثر سنگهای آهکی منطقه مشاهده می گردد، اما غار یخگان در شکل و ابعاد تفاوتهای زیادی با این حفره ها دارد.

غار یخگان در سازند های آهکی (که در آب سرد زودتر حل می گردد و تغییرات درجه حرارت تخریب مکانیکی را فراهم می نماید) بر اثر انحلال و تشکیل اشکال فرسایشی آون و تخریب دیواره آونها تشکیل گردیده است. دهانه ورودی کوچک (۴۰۱×۵۰ سانتی) آن از طریق یک راهرو تنگ و باریک و طولانی به طول ۱۰ متر و به قطر حداکثر ۵۰ سانتی متر به تالار وسیعی منتهی می شود. طول و عرض تالار به ترتیب ۵/۳۶ و ۱۵ متر و حداکثر ارتفاع آن حدود ۱۲ متر می باشد. هوای داخل غار سرد و به شدت مرطوب و نمناک می باشد. از جمع شدن قطرات آب ناشی از تقطیر حاصل از برخورد بخار آب با دیواره سرد غار، حوضچه های آبی تا عمق  یک و نیم متر در ضلع شرقی کف غار تشکیل شده است. جریان مداوم هوای گرم و مرطوب از سمت بیرون و سرد شدن آن در داخل موجب تشکیل بلورهای یخ می شود که به صورت تشکیل قندیل و ورقه های نازک در قسمت هایی از سطوح دیواره های سقف غار نمای زیبایی به آن می بخشد. جالب اینکه در مواقعی هوای بیرون سرد است، جریان هوای سرد و خشک به داخل غار باعث ذوب یخها می گردد.

تالار اصلی غار از جانب ضلع غربی بوسیله راهروهایی پیچ در پیچ به تالارهای نسبتا کوچکی مربوط می شود. دهانه ورودی تنگ و باریک، تالار اصلی، وجود تالارهای فرعی وسیع و راهروهای پیچ در پیچ متعدد و فضاهای ناشناخته در محدوده غار، دارا بودن خاصیت یخچالی و تشکیل بلورهای یخ به صورت قندیل و ورقه های نازک در سطح دیوارها و سقف غار، از ویژگیهای بارز آن می باشد.

موقعیت مکانی:

اثر طبیعی ملی غار یخگان به وسعت ۱۱۰۰ هکتار در منتهی الیه جنوب شرقی شهرستان خلخال در ضلع غربی اشتر ماسوله داغ و در ارتفاع ۲۳۴۵ متری دامنه جنوبی قله ۳۱۲۰ متری شاه معلم واقع گردیده است.

مسیر دسترسی:

این غار در منتهی الیه جنوب شرقی شهرستان خلخال در ضلع غربی رشته فاسوله داغ (تالش) و در ارتفاع حدود ۲۴۰۰ متری از سطح دریای آزاد واقع شده است. فاصله غار یخگان از مرکز شهرستان خلخال حدود ۷۷ کیلومتر است. دسترسی به غار از طریق جاده شوسه به طول ۷۴ کیلومتر و ۳ کیلومتر راه پیاده رو امکان پذیر است.

منبع: تریپ یار