سلام نو – محمدعلی صف‌آرا: سیاست میدان فرصت‌ها است و آن کس برنده است که فرصت‌ها و تهدیدها و اندازه‌ها را به خوبی بشناسد و بتواند در بهترین وقت بهترین کنش یا واکنش ممکن را داشته باشد.
نمونه بارز این مسئله جنگ اوکراین است. رییس جمهور اوکراین با تاکید بی‌جا برای پیوستن به ناتو بهانه را به دست ولادمیر پوتین داد و متوجه نشد روسیه اکنون در نقطه‌ای است که برای حفظ امنیت و قدرت خود دست به هر کاری می‌زند، حتی جنگ در اوکراین.
همین قاعده درباره برجام هم صدق می‌کند. برجام و احیای تا زمان مشخصی برای آمریکا، ایران و دیگر بازیگران مهم است و اگر آن زمان بُگذرد اهمیت برجام برای آن‌ها از بین می‌رود یا حداقل با گذشته متفاوت می‌شود.
نمونه بارز این مسئله نیز روسیه است. روسیه در برجام مواضع خوبی به نفع ایران داشت و کم‌وبیش از احیای آن حمایت می‌کرد، اما با گذشتن زمان و سر رسیدن جنگ اوکراین اولویت روسیه به جای احیای برجام به استفاده از اهرم برجام تغییر کرد.
وضعیت برای آمریکا هم مشابه است. دولت بایدن مایل است با برجام و احیای آن بحران پرونده هسته‌ای ایران را سامان دهد و بعد با ایران مذاکرات جدی‌تری داشته باشد تا با بستن پرونده خاورمیانه به شکل کامل بر روی پرونده چین تمرکز کند. شیوه خروج عجیب و پرهزینه آمریکا از افغانستان مهر تاییدی بر این مسئله می‌زند. آمریکا دنبال خروج از افغانستان بود، حالا اگر دولت نیم‌بند افغانستان توانست با طالبان توافق کند که چه بهتر، اگر نتوانست طالبان می‌تواند افغانستان را کنترل کند. البته طبعا شرط تامین منافع آمریکا پا برجا است.
حالا به نظر می‌رسد ما به ساعت پایانی وقت طلایی احیای برجام نزدیک می‌شویم و اندک اندک تیم بایدن آن انگیزه سابق را برای احیای برجام از دست خواهد داد. این اتفاق با قدرت گرفتن جمهوری خواهان و افزایش مخالفت دموکرات‌ها با برجام همراه بوده است.
لارا روزن روزنامه نگار آمریکایی که مسائل خاورمیانه و ایران را پوشش می‌دهد در خبرنامه خود به نام «دیپلماتیک» نوشت: یک منبع نزدیک به مذاکرات گفت که دولت بایدن ظاهراً تصمیم گرفته است که در مقابل پیشنهاد ایران، پیشنهاد جدیدی را که حاوی ایده‌هایی برای چگونگی حل و فصل آخرین موضوعات باقی مانده برای احیای برجام است، به تهران ارسال نکند.
این مقام ارشد دولت، که به شرط عدم افشای نامش سخن می‌گفت، امروز (۱۵ آوریل) به روزن گفت: «رئیس‌جمهور روشن کرده است که آنچه را که به نفع امنیت ایالات متحده است، انجام خواهد داد و مسئولیت واقعاً در این مرحله بر عهده ایران است، به ویژه در این موضوع.»
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین المللی بحران، به روزن گفت که فضای سیاسی برای ارائه یک پیشنهاد جدید در چند هفته گذشته به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. واعظ به خاطر تمرکز ویژه‌اش روی برجام و روابطش با تیم دیپلماتیک بایدن شناخته می‌شود.
در کنار این دو مسئله، دو اتفاق دیگر هم افتاده است. باب منندز، سناتور مشهور آمریکایی از حزب دموکرات تلاش‌هایی جدی برای جلوگیری از احیای برجام داد. رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا، با ابراز مخالفت جدی با احیای برجام، از دولت بایدن خواست سیاستی جدی و جدید برای مقابله با برنامه هسته‌ای و موشکی جمهوری اسلامی در پیش بگیرد.
در سوی دیگر رژیم صهیونیستی از آزمایش "موفقیت‌آمیز" سامانۀ دفاع موشکی لیزری خود خبر داد. به گفتۀ بنی گانتس، وزیر دفاع، این سامانه قادر است انواعِ خمپاره، راکت و موشکِ ضدتانک را رهگیری و منهدم کند. اگر این خبر صحت داشته باشد، اهمیت احیای برجام از منظر تامین امنیت رژیم صهیونیستی نیز کم می‌شود و راحت‌تر به کارشکنی می‌پردازد.
آن چنان که احمدزیدآبادی، کارشناس مسائل فلسطین و اسرائیل و روزنامه‌نگار، نیز گفته است «اگر متحدان غربی و عربِ اسرائیل چنین چشم‌اندازی را واقع‌بینانه ارزیابی کنند، دیگر انگیزۀ اصلی‌شان را برای تلاش جدی در جهت دستیابی به توافق با ایران از دست خواهند داد.»
با توجه به این مسائل به نظر می‌رسد باید این نکته را در نظر داشت که زمان طلایی برجام رو به پایان است، زمانی که اگر به پایان رسد ارزش تمام اهرم‌های ایران روز به روز کمتر می‌شود. به نظر می‌رسد سیاستمداران با در نظر گرفتن این مسئله باید تصمیماتی جدی و عملیاتی درباره چگونگی برجام، تحریم‌ها و آینده بگیرند.
نظر شما